We wtorek, 20 sierpnia, Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła w drugim czytaniu i ogólnie ustawę nr 8371, która przewiduje zakaz działalności organizacji religijnych, których centrum zarządzania znajduje się w rosji.
Rosyjski Kościół Prawosławny (RKP) został oficjalnie zdelegalizowany w Ukrainie. Dlatego UKP-PM musi zerwać więzi ze swoim moskiewskim centrum.
UA News zebrało informacje na temat nowo przyjętej ustawy i przyszłości rosyjskiego kościoła w Ukrainie.
Co wiadomo o ustawie
We wtorek, 20 sierpnia, deputowany Mykola Kniazhytskyi ogłosił pomyślne głosowanie w sprawie delegalizacji Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w Ukrainie.
„To historyczny dzień. Kładziemy kres istnieniu Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej i jej oddziałów w Ukrainie. Rada Najwyższa uchwaliła ustawę nr 8371, która zakazuje działalności organizacji religijnych powiązanych z krajem-agresorem. 265 za. Dla mnie była to kwestia zasad” - skomentował głosowanie Mykola Kniazhytskyi.
„To historyczny dzień. Położyliśmy kres istnieniu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego i jego oddziałów w Ukrainie. Rada przyjęła uchwałę...
Według posła Yaroslava Zheleznyaka, 265 deputowanych głosowało za podjęciem odpowiedniej decyzji:
- „Sługa Ludu” - 173
- „Solidarność Europejska” - 25
- „Batkiwszczyna” - 17
- „Platforma dla Życia i Pokoju” - 1
- „Za Przyszłość” - 9
- „Głos” - 18
- „Dowira” - 11
- „Odbudowa Ukrainy" - 0
- „Niefrakcyjni” - 11.
Jednak po posiedzeniu deputowani Oleksiy Honcharenko, Mariana Bezuhla, Serhiy Ionushas i Natalia Pipa poinformowali, że ich głosy nie zostały policzone z powodu usterki technicznej.
Następujący posłowie sprzeciwili się ustawie:
- Artem Kultenko (Sługa Ludu);
- Pavlo Khalimon (Sługa Ludu);
- Yevhen Bragar (Sługa Ludu);
- Serhiy Lytvynenko (Sługa Ludu);
- Yuriy Boyko (Platforma Za Życia i Pokoju);
- Serhiy Lovochkin (Platforma Za Życia i Pokoju);
- Hryhoriy Surkis (Platforma Za Życia i Pokoju);
- Anatoliy Burmich (Grupa Odbudowy Ukrainy);
- Artem Dmytruk (Grupa Odbudowy Ukrainy);
- Volodymyr Moroz (Grupa Odbudowy Ukrainy);
- Anatoliy Gunko (Grupa Odbudowy Ukrainy);
- Oleksandr Lukashev (Grupa Odbudowy Ukrainy);
- Yevhen Shevchenko (Grupa Odbudowy Ukrainy);
- Yevhen Yakovenko (Grupa Odbudowy Ukrainy);
- Viktoriia Hryb (bezpartyjna).
Wiadomo, że ustawa wejdzie w życie 30 dni po jej opublikowaniu. Jednocześnie środowiska poselskie UKP są zmuszone do podjęcia wysiłków w celu zerwania więzi z rosyjską cerkwią w ciągu 9 miesięcy.
Projekt ustawy przewiduje, że:
- Rosyjski Kościół Prawosławny (RKP) powinien zostać zdelegalizowany jako organizacja religijna;
- Działalność wszystkich organizacji religijnych powiązanych z RKP zostanie zakończona zgodnie z jasną procedurą, która obejmuje badanie, nakaz przestrzegania prawa i nakaz sądowy;
- RKP i jej podmioty stowarzyszone nie będą mogły korzystać z własności państwowej i komunalnej;
- Przejście wspólnot do Ukraińskiego Lokalnego Kościoła Prawosławnego zostanie uproszczone.
Warto również zauważyć, że projekt ustawy 8371 został opracowany przez Państwową Służbę Ukrainy ds. polityki etnicznej i wolności sumienia. Dokument nie zawiera żadnych ograniczeń religijnych. Jego cel jest dość prosty: położyć kres podporządkowaniu jakichkolwiek ukraińskich organizacji stowarzyszeniom religijnym, które mają swoje ośrodki kierownicze w Rosji.
Ustawa wyróżnia „zagraniczną organizację religijną, której wrogi i antyukraiński charakter nie budzi wątpliwości” (co pasuje do opisu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego).
W drugim czytaniu ustawa została również uzupełniona o artykuł 5, który wyjaśnia oznaki przynależności do RKP. Należą do nich: rozpowszechnianie ideologii Rosyjskiego Świata przez organizacje religijne oraz wyroki sądowe za zdradę stanu, kolaborację i szereg innych poważnych przestępstw przeciwko przywódcom organizacji religijnych.
Kolejną nową sekcją, w porównaniu z pierwszym czytaniem, jest sekcja, która daje państwu i władzom lokalnym możliwość wszczęcia procesów w celu zakończenia korzystania z własności państwowej lub komunalnej przez organizacje religijne, które naruszają przyszłe prawo.
Droga do delegalizacji RKP: jak do tego doszło
Jeśli chodzi o wezwania do delegalizacji UKP-PM, pierwsze ruchy zostały podjęte na początku niepodległości. Jednak ostateczne propozycje i projekty ustaw powstały dopiero po rozpoczęciu inwazji na pełną skalę.
W szczególności w dniu 1 grudnia 2022 r. prezydent Ukrainy Volodymyr Zelenskyy wprowadził w życie decyzję Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony, która zakazała działalności w Ukrainie organizacjom religijnym związanym z ośrodkami wpływów w rosji.
Przez prawie rok przygotowywano i rozpatrywano odpowiedni rządowy projekt ustawy. Największy opór wykazali deputowani Platformy Życia i Pokoju oraz Odbudowy Ukrainy. Do tych sił politycznych należeli i nadal należą byli regionałowie i zwolennicy Medvedchuka. Wspierali ich także niektórzy przedstawiciele Sługi Narodu.
Jednak pomimo oczywistego oporu, w październiku 2023 r. projekt ustawy nr 8371 „O zmianie niektórych ustaw Ukrainy o działalności organizacji religijnych w Ukrainie” został przegłosowany w pierwszym czytaniu.
Następnie w marcu 2024 r. Komitet Rady Najwyższej ds. Polityki Humanitarnej i Informacyjnej zalecił parlamentowi przyjęcie w drugim czytaniu i w ogóle projektu ustawy zakazującej działalności organizacji religijnych związanych z rosją.
Ale proces ten został otwarcie opóźniony. Najpierw Rada Najwyższa nie opublikowała tekstu ustawy. Potem było zamieszanie z tabelami porównawczymi i objaśniającymi
W związku z tym 28 maja przedstawiciele ukraińskich organizacji pozarządowych i ruchów społecznych wydali wspólne oświadczenie do kierownictwa parlamentu i rządzącej większości o natychmiastowe przyjęcie ustawy zakazującej działalności Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego oraz uchwały o dekolonizacji nazw ukraińskich miejscowości.
Rada rozpoczęła zbieranie podpisów pod ustawą. Pod koniec czerwca przewodniczący Rady Ruslan Stefanchuk powiedział, że ustawa zostanie wprowadzona do parlamentu po zebraniu 240 podpisów.
Na tle tych wydarzeń, 21 lipca 70 deputowanych Rady Najwyższej Ukrainy wystosowało ultimatum do kierownictwa parlamentu i frakcji prezydenckiej, aby na stałe zdelegalizować UKP-PM, a 23 lipca deputowani z różnych frakcji zablokowali mównicę Rady.
10 sierpnia Zelenskyy ogłosił „decyzję, która wzmocni naszą ukraińską duchową niezależność”.
Opinie na temat delegalizacji Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w Ukrainie
Przyjęcie ustawy o delegalizacji RKP stało się jednym z najważniejszych tematów w porządku obrad. W związku z tym pojawiło się już wiele opinii na ten temat.
Piąty prezydent Ukrainy Petro Poroshenko powiedział, że delegalizacja Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w Ukrainie jest również kwestią bezpieczeństwa narodowego.
„Dziś nie jest dzień podziału. Dziś jest dzień jedności całego narodu ukraińskiego. W końcu prawnie zakazujemy Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, chociaż Patriarchat Ekumeniczny uznał tę strukturę za niekanoniczną w 2018 roku. Teraz jej lokalna struktura ma 9 miesięcy na podjęcie decyzji, czy dołączy do zjednoczonego Kościoła Prawosławnego Ukrainy, czy do Rostowa i Moskwy. Wyciągamy rękę do naszych prawosławnych braci i księży patriotów. Dzisiejszy dzień jest krokiem w kierunku jedności. Dziś jest ważny krok w kierunku ustanowienia niepodległości narodowej” - podsumował Petro Poroshenko.
Yevhenia Kravchuk, zastępca przewodniczącego frakcji Sługa Narodu, powiedziała, że parlament zaostrzył projekt ustawy w stosunku do wersji przegłosowanej w pierwszym czytaniu.
„Mamy pełne poparcie Wszechukraińskiej Rady Kościołów. Wydali oficjalne oświadczenie. Poparli ją zarówno w pierwszym czytaniu, jak i teraz, gdy ustawa została przegłosowana w całości. Przyjęta ustawa nie zakazuje działalności żadnych ukraińskich organizacji religijnych. Zakazujemy dwóch rzeczy: Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego jako zwykłej struktury, która wspiera ludobójstwo Ukraińców, oraz powiązania z nim, przynależności do niego” - powiedziała Kravczuk.
Poseł nazwał również ustawę „szansą na uwolnienie tych organizacji religijnych, które są historycznie związane z rosją”.
Biskup Ihor Bandura, pierwszy zastępca przewodniczącego Światowego Kongresu Baptystów, zauważył, że kwestia wolności religijnej jest bardzo delikatna. Państwo ma zarówno prawo, jak i obowiązek chronić ludność Ukrainy przed wpływami zewnętrznymi. Jednak władze muszą zachować korzyści, które istnieją w kraju: każdy kościół jest równy wobec prawa i ma takie same prawa, powiedział Bandura.
„Problem polega na tym, że cerkiew moskiewska, z naszego punktu widzenia, przestała być cerkwią, gdy stała się filią praktycznie czekistowskiej władzy. Kiedy Kościół staje się filią państwa-agresora, przestaje nieść Ewangelię, przestaje nieść świadectwo Kościoła i staje się działem ideologicznym. Dlatego konieczna była ochrona naszej przestrzeni, zarówno duchowej, jak i kulturowej, przed dominacją ideologii rosyjskiego świata” - powiedział biskup.
W każdym razie zakaz działalności Kościoła FSB jest ważnym krokiem w naszej walce z okupantami. W końcu im mniej ośrodków wpływu mają rosjanie, tym trudniej będzie im rekrutować ludzi i dzielić nasz kraj od wewnątrz.
Autorka: Dasha Sherstyuk
