6 grudnia Ukraina będzie obchodzić dzień tych, którzy trzymają nad nami niebo — Sił Zbrojnych Ukrainy. Każdy nasz spokojny poranek, możliwość przytulenia bliskich i snucia planów na jutro — to dar, który ZSU wywalcza dla nas każdej minuty. I najmniejsze, co możemy zrobić w odpowiedzi na tę ofiarność — to nie odwracać się od wojny, lecz starać się usłyszeć głosy tych, którzy nas chronią.
Redakcja UA.News przygotowała zestaw ważnych książek o ukraińskiej armii, które pomagają zbliżyć się do naszych bohaterów, zrozumieć ich drogę i oddać hołd ich niezłomności. Więcej — w naszym materiale.
«Wiersze ze strzelnicy»
Autor: Maksym Krywcow („Dali”)
Gatunek: poezja
Ten tomik to jedno z najważniejszych wydarzeń literackich roku, a zarazem żywy pomnik poety i żołnierza Maksyma Krywcowa. Jego wiersze to cicha, szczera rozmowa o świetle, które człowiek potrafi zachować nawet pośród ciemności okopów. To teksty, od których zapiera dech, ponieważ powstawały tam, gdzie życie i śmierć chodzą ramię w ramię. Książka trafiła do rankingu najlepszych publikacji roku według PEN, stając się symbolem oporu kulturowego. Zakup tego tomiku jest gestem szacunku i realnej pomocy, bowiem wydawnictwo „Nasz Format” zdecydowało się przekazywać wszystkie środki ze sprzedaży na cele charytatywne, pokrywając koszty druku z własnych funduszy. Połowa kwoty trafia do rodziny Maksyma, a druga połowa — do organizacji „Reformacja” na edukacyjne projekty książkowe dla wojskowych. Tak więc ta książka kontynuuje dzieło życia autora nawet po jego śmierci.
«Historia upartego mężczyzny»
Autor: Ołeksandr Teren
Gatunek: powieść autobiograficzna
Ta książka jest przykładem tego, czym jest prawdziwa ukraińska niezłomność. Ołeksandr Teren, który stracił obie nogi podczas kontrnatarcia w obwodzie charkowskim, napisał niezwykle afirmującą życie, ironiczną i szczerą opowieść o swojej drodze: od pracy baristy do dowodzenia plutonem wsparcia ogniowego. Nie ma tu sztucznego heroizmu ani wszechobecnej rozpaczy. Zamiast tego znajdziemy wiele celnego humoru, autoironii i szczerych refleksji o tym, co tak naprawdę znaczy być żołnierzem. To historia o uporze, który ratuje, oraz o sile, która każe iść dalej mimo wszystkiego.
«Znak wywoławczy dla Hioba. Kroniki inwazji»
Autor: Ołeksandr Myched
Gatunek: non-fiction, proza dokumentalna
Autor zaczął pisać tę książkę w pierwszym dniu inwazji, aby utrwalić rzeczywistość, która rozsypywała się na kawałki. Za tą pracą stoją 13 miesięcy wysiłku oraz osobisty ból autora — między innymi o rodziców, którzy trzy tygodnie przeżyli w okupowanej Buczy. Jednak nie jest to opowieść o jednej osobie. Myched zebrał doświadczenia tysięcy Ukraińców, którzy — podobnie jak biblijny Hiob — tracą to, co najcenniejsze, lecz nie łamią się. Książka pokazuje, jak wojna zmienia nas od środka, jak codzienny język staje się bronią, a zwyczajne rzeczy — bolesnymi wyzwalaczami wspomnień. To lustro, w którym każdy czytelnik zobaczy siebie i będzie mógł odpowiedzieć na najważniejsze pytanie: „Kim jestem w tej wojnie?”.
«Tylko nie pisz mi o wojnie»
Autor: Pawło Wyshebaba
Gatunek: poezja
Pawło Wyshebaba stał się głosem setek tysięcy Ukraińców, recytując swoje wiersze w krótkich nagraniach prosto z linii frontu. Jego strofy trafiły w samo serce narodu, a debiutancki tomik natychmiast stał się absolutnym bestsellerem. To nie tylko literatura — to dokument epoki, wyróżniony Nagrodą im. Wasyla Symonenki w 2024 roku. Jego książka jest o sile słowa, które potrafi leczyć rany nawet pośród piekła. To opowieść o tym, że mimo munduru i broni w rękach, nasi obrońcy pozostają ludźmi, którzy potrafią głęboko czuć, kochać i marzyć.
«Deokupacja. Historie oporu Ukraińców 2022»
Autor: Bohdan Łohwynenko i zespół Ukraїner
Gatunek: reportaż, dokumentalistyka
Od 2022 roku słowo „deokupacja” stało się symbolem nadziei, którą na swoich barkach niosą Siły Zbrojne Ukrainy. Ta książka to kronika powrotu życia do Buczy, Irpienia, Bałakliji, Chersonia oraz innych miast. To zbiór reportaży z wypraw po wyzwolonych terytoriach, w których utrwalono pierwsze, najprawdziwsze emocje spotkań z naszymi żołnierzami. U podstaw książki leży bezpośrednia mowa: wojskowych, partyzantów, wolontariuszy i ludzi, którzy przeżyli horror okupacji, ale doczekali się swoich. To jednocześnie dokument rosyjskich zbrodni i hymn na cześć ukraińskiej odwagi.
«Niewola»
Autor: Wałerija „Nawa” Subotina
Gatunek: dokumentalistyka, pamiętnik
To książka będąca szczerym i bolesnym świadectwem ceny, jaką płacą obrońcy Mariupola. Wałerija „Nawa” Subotina, oficer prasowa pułku „Azow”, przeszła 86 dni obrony Azowstalu, a później — ponad 11 miesięcy rosyjskiej niewoli. To, co miało być „honorowym wyjściem” pod gwarancje organizacji międzynarodowych, zamieniło się w piekło Ołeniwki i więzienia w Taganrogu. Na kartach książki autorka opisuje wszystkie kręgi tych doświadczeń: od skrajnego głodu i nieludzkich warunków po psychiczny nacisk, przesłuchania i próby złamania jej woli. Wróg odebrał jej wolność, zdrowie oraz możliwość pożegnania poległego męża, ale nie zdołał odebrać godności. Ta książka to potężny dokument rosyjskich zbrodni i dowód na to, że ukraińskiej kobiety nie da się złamać nawet w niewoli.
«Z miłością — tata»
Autor: Wałerij Puzik
Gatunek: eseistyka, listy z frontu
Powinien był pokazywać synowi świat i po prostu być obok, ale poszedł ten świat bronić. Wałerij Puzik — pisarz, artysta i ochotnik, który nawet w najtrudniejszych momentach wojny nie przestaje wykonywać swojej najważniejszej misji — być ojcem. To intymna rozmowa z synem ponad dystansem, złożona z okruchów wspomnień, refleksji i marzeń o przyszłości. Autor udowadnia, że nawet pośród brutalności wojny w centrum wszystkiego pozostaje człowiek. To żywy nerw i ta sama „wąska ścieżka nad przepaścią”, którą każdego dnia pokonują tysiące ukraińskich żołnierzy w imię jednego celu — wrócić do domu i znów przytulić swoje dzieci.
«Bum na całego»
Autor: Witalij Zapeka
Gatunek: proza wojenna, opowiadania
Witalij Zapeka — pisarz z okopów, który nie boi się być szczery i nie ukrywa się za patetycznymi słowami. W tym zbiorze znajdziemy cały wachlarz emocji, z których składa się życie na „linii frontu”: pierwsze skąpe męskie łzy, historie prawdziwej miłości oraz naturalistyczne, czasem surowe szkice z okopów Donbasu. Jednak największą wartością książki jest jej ludzkość. Autor bada, jak w nieludzkich warunkach Ukraińcy potrafią zachować w sobie światło, humor i szaloną żądzę wolności. Książka nazywana jest „lekiem dla duszy”, potrafi pocieszyć tych, których wojna doświadczyła, i przypomnieć, dla czego właśnie kontynuujemy walkę.
«Wasyl Slipak»
Autor: Iryna Wowk
Gatunek: biografia, wspomnienia
Światowej sławy solista Opery Narodowej w Paryżu, który miał błyskotliwą karierę i komfortowe życie w Europie, nie mógł pozostawać obojętny wobec wojny. Najpierw pomagał jako wolontariusz, a później zamienił fraki na kamuflaż, mówiąc: „Na froncie jest ta Ukraina i ci Ukraińcy, których marzę widzieć”. Ta książka tworzy żywy obraz Bohatera Ukrainy poprzez ciepłe wspomnienia jego bliskich, przyjaciół i towarzyszy broni. To opowieść o wielkim artyście, który stał się wielkim żołnierzem i oddał życie za wolny kraj.
«Punkt zero»
Autor: Artem Chech
Gatunek: eseistyka, pamiętniki
Ta książka była powrotem Artema Checha do literatury po długiej przerwie. 10 miesięcy służby na linii frontu podczas mobilizacji piątej fali.
Tu nie znajdziecie ani zbędnego patosu, ani przytłaczającego naturalizmu. Z zdrową autoironią i absolutną szczerością autor tworzy uczciwy obraz współczesnego ukraińskiego żołnierza. To nie opowieść o głęboko zranionym nieudaczniku ani mit o nieustraszonym, epickim wojowniku. To historia bohatera naszych czasów — zwykłego człowieka, który dokonuje niezwykłych rzeczy. Książka czyta się lekko, ale pozostawia głęboki ślad, pozwalając zrozumieć, kim są ci ludzie stojący na „linii zero”.
Anita Wiolina
