Ukraińska sztuka dziś dynamicznie się rozwija i przyciąga coraz większą uwagę świata. To unikalne połączenie tradycji z odważnymi, nowatorskimi pomysłami, które otwierają nową perspektywę na współczesność. Współcześni artyści nie boją się eksperymentować z formami, kolorami, technikami i gatunkami.
Wydawnictwo UA.News przygotowało zestawienie pięciu najbardziej wyrazistych przedstawicieli współczesnej sceny malarskiej, którzy kształtują oblicze współczesnej ukraińskiej sztuki.
Ivan Marchuk
Ivan Stepanovych Marchuk urodził się 12 maja 1936 roku we wsi Moskaliwka w obwodzie tarnopolskim. Jest narodowym artystą Ukrainy, laureatem Narodowej Nagrody imienia Tarasa Szewczenki oraz honorowym obywatelem Kijowa i Tarnopola. Ivan Marchuk stworzył około 5000 obrazów, które znajdują się w muzeach i prywatnych kolekcjach na całym świecie.
Jego styl jest całkowicie niepowtarzalny dzięki stworzonej przez niego technice „plontanizm”, w której obrazy składają się z tysięcy cienkich, splecionych linii. To wyjątkowy sposób malowania, gdzie płótno tworzą tysiące cienkich przeplatających się linii, które dają efekt koronki, dodają światła i objętości obrazowi oraz wielowarstwowej głębi.
W swojej karierze artysta zorganizował ponad 150 wystaw indywidualnych i 50 zbiorowych. W 2007 roku gazeta The Daily Telegraph umieściła go na liście „100 geniuszy współczesności”. Imię Ivana Marchuka jest już wpisane w historię sztuki światowej: w 2006 roku został przyjęty do „Złotej Gildii” Międzynarodowej Akademii Sztuki Współczesnej w Rzymie oraz wybrany na honorowego członka rady naukowej — jako pierwszy ukraiński artysta. W 2021 roku otrzymał od Prezydenta Ukrainy odznaczenie „Narodowa legenda Ukrainy”, a w tym samym roku podpisano dekret o utworzeniu muzealno-kulturalnego centrum jego imienia.
Jego najsłynniejsze serie to „Głos mojej duszy”, „Kwitnienie”, „Kolory mojej duszy” oraz „Szeweczenkiana”, które stały się wizytówką ukraińskiej sztuki na świecie.
Anatolii Krywolap
Anatolii Dmytrowycz Krywolap urodził się 11 września 1946 roku. Jeden z najbardziej znanych współczesnych ukraińskich malarzy, mistrz malarstwa niefiguratywnego i pejzażu, pochodzi z miasta Jahotyn w obwodzie kijowskim. W 1976 roku ukończył Państwowy Instytut Sztuki w Kijowie. Później został członkiem Narodowej Spółki Artystów Ukrainy oraz należał do grupy artystycznej „Żywopysnyj zapowiidnyk” (1992-1995).
Jego obrazy wyróżniają się wyjątkową kolorystyką i ekspresją, gdzie kolor staje się głównym nośnikiem emocji. W 2012 roku artysta otrzymał Narodową Nagrodę Ukrainy imienia Tarasa Szewczenki. Jest autorem intensywnych płócien, które często osiągają najwyższe ceny na ukraińskich aukcjach. Obecnie mieszka i tworzy na obszarze Kijowa. W latach 2019–2023 pracował nad malowidłami dla odrestaurowanego kościoła Opieki Najświętszej Maryi Panny w wiosce Łypiwka na terenie Kijowa. Jego twórczość to przede wszystkim odczucie życia i natury, przekazane za pomocą języka koloru.
Seria „Konie” stała się swoistą wizytówką artysty — sylwetki zwierząt namalowane jasnymi, niemal wybuchowymi barwami, podbiły międzynarodowe aukcje i weszły do prywatnych kolekcji w różnych krajach. Choć seria ta jest najkrótszą w twórczości artysty, to właśnie ona przyniosła mu największą sławę dzięki imponującym wynikom na aukcjach międzynarodowych. W 2011 roku na aukcji Phillips obraz „Koń. Noc” został sprzedany za 124 343 dolarów, a „Koń. Wieczór” w 2003 roku — za 186 200 dolarów. Seria liczy łącznie 15 prac.
„Koń swoją plastyczną doskonałością wywołuje intuicyjne złudzenie” — mówił Anatolii Krywolap.
Maksym Mamsykov
Maksym Władysławowycz Mamsykov urodził się 21 sierpnia 1968 roku w Kijowie. Ukraiński artysta oraz autor projektów wideo i performance, przedstawiciel drugiego pokolenia „nowej fali” ukraińskiej sztuki. Uczył się w Państwowej Szkole Artystycznej w Kijowie oraz w Narodowej Akademii Sztuki i Architektury (NAOMA), a także odbył rezydenturę w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. W latach 1990–1994 był uczestnikiem kijowskiego squat artystycznego „Paryska Komuna”.
Mamsykov łączy klasyczne techniki malarskie z nowoczesnymi eksperymentami i pracuje w gatunkach portretu, pejzażu oraz kompozycji abstrakcyjnej. Do jego najsłynniejszych serii należą „Dziennik”, „Bigboards” oraz „Bloki mieszkalne”, w których łączy dynamiczną wizualność z tematyką społeczną. Od 1995 roku bierze udział w licznych wystawach indywidualnych i grupowych w Ukrainie oraz za granicą (Norwegia, Grecja, Niemcy, Czechy, USA). W 2003 roku został laureatem konkursu młodych artystów Ukrainy „Start” w kategorii „Sztuki wizualne”, a w 2009 roku na aukcji Phillips de Pury & Company jego praca „Bitwa na morzu” została sprzedana za 35 tysięcy dolarów.
Wlada Ralko
Wlada Ralko urodziła się w 1969 roku w Kijowie. Jest artystką, która pracuje w malarstwie, grafice, instalacji oraz tworzy artbooki. Ukończyła Republikańską Średnią Szkołę Artystyczną im. Tarasa Szewczenki, a w 1994 roku — wydział malarstwa Narodowej Akademii Sztuk Pięknych i Architektury, gdzie studiowała w pracowni profesora W. Szatalina. Od 1994 roku jest członkinią Narodowej Spółki Artystów Ukrainy.
Prace Ralko często poruszają tematy ciała, tożsamości oraz problemów społecznych, głęboko i emocjonalnie badając zarówno sferę osobistą, jak i kolektywną. Artystka jest laureatką Ogólnoukraińskiego Triennale Malarstwa (2001) oraz nagrody Women In Arts (2019), a także stypendystką międzynarodowych programów, m.in. CCN Graz (2007). Aktywnie wystawia swoje prace na Ukrainie i za granicą. Jej dzieła prezentowano w Lincoln Center (Nowy Jork), galerii Rebellminds (Berlin), Künstlerhaus (Wiedeń), Saatchi Gallery (Londyn), Albertinum, Galerii Arsenał oraz MAXXI.
Wśród kluczowych prac artystki wyróżnia się szczególnie seria „Kijowski Dziennik” (2013–2015), stworzona podczas wydarzeń Euromajdanu. W tych rysunkach Ralko oddała emocjonalny stan zarówno samej siebie, jak i społeczeństwa w okresie zmian politycznych. Seria stała się podstawą jednoimiennego artbooka, wydanego w 2016 roku, i ważnym etapem w jej twórczości, łączącym osobiste doświadczenie z kolektywnym przeżyciem.
Wiktor Sydorenko
Wiktor Dmytrowycz Sydorenko urodził się 31 grudnia 1953 roku w mieście Tałdy-Kurghan w Kazachstanie. Ukraiński malarz, autor instalacji, projektów fotograficznych i wideo, pedagog oraz historyk sztuki. Ukończył Charkowski Instytut Sztuk Plastycznych i Przemysłowych, był uczniem Borysa Kosariewa, a następnie współzałożycielem i dyrektorem Instytutu Sztuki Współczesnej Akademii Sztuk Ukrainy.
Sydorenko jest narodowym artystą Ukrainy oraz wiceprezesem Narodowej Akademii Sztuk. Aktywnie reprezentował Ukrainę na licznych międzynarodowych biennale — wielkich wystawach sztuki współczesnej odbywających się co dwa lata, a także był kuratorem ukraińskiego projektu na 50. Biennale w Wenecji. Jego prace cechują się głębią szkicową, symbolizmem i subtelnym rozumieniem kontekstów historycznych oraz kulturowych.
Sydorenko łączy praktykę artystyczną z działalnością naukową, badając współczesną sztukę i jej rolę w społeczeństwie, a jego wystawy indywidualne i zbiorowe odbywają się regularnie w Ukrainie i za granicą.
Do najbardziej znanych prac Sydorenki należą: „Territorial Behaviour” (1995) — obraz odzwierciedlający społeczne i psychologiczne aspekty ludzkiego zachowania. Dzieło zostało sprzedane na aukcji Phillips za 15 000–20 000 funtów. „Reflection into the Unknown” (2012–2013) — seria badająca tematy pamięci i tożsamości. Jedna z prac z tej serii została sprzedana na aukcji Phillips za 15 000–20 000 dolarów.
Anita Violina
