Im bliżej lata, tym większe ryzyko deficytu energii elektrycznej w Ukrainie. Oprócz ciągłych rosyjskich ataków na infrastrukturę energetyczną, pojawią się dodatkowe czynniki, takie jak remonty bloków energetycznych elektrowni jądrowych, niestabilna polityka cenowa na rynku oraz tradycyjny wzrost zużycia energii podczas upałów.
Portal UA.News analizuje, czy latem Ukraińcom grożą masowe przerwy w dostawie prądu i w których regionach należy się ich spodziewać.
Stan systemu energetycznego Ukrainy
Produkcja energii elektrycznej. Ponad połowa energii elektrycznej w kraju nadal jest wytwarzana przez elektrownie jądrowe, mimo utraty największej w Europie — Zaporoskiej Elektrowni Atomowej.
W strukturze produkcji energii elektrycznej według stanu na kwiecień 2025 roku, elektrownie jądrowe zapewniły 53,2%. Udział elektrowni cieplnych (TEC) i elektrociepłowni (CHP) wyniósł 32%. Źródła odnawialne (OZE) pokrywały około 11% zapotrzebowania.
Według oceny byłej minister energii Ołhy Busławec, na połowę maja sytuacja w ukraińskim systemie energetycznym przedstawiała się następująco:
- Sześć bloków energetycznych elektrowni jądrowych znajdujących się na nieokupowanych terytoriach pracuje w ukraińskim systemie elektroenergetycznym. Jeden blok został ponownie uruchomiony po remoncie. Trzy bloki są nadal w trakcie napraw.
- Produkcja energii elektrycznej z elektrowni wodnych (HES) jest znacznie ograniczona z powodu niewystarczających zasobów wodnych.
- Produkcja energii z elektrowni cieplnych (TEC i CHP) spadła po powrocie do pracy bloku jądrowego, co wpłynęło na strukturę bilansu.
- Całkowity poziom zapasów węgla w elektrowniach wynosi około 2,6 mln ton.
- Produkcja energii ze źródeł odnawialnych (OZE) zmniejszyła się, zwłaszcza produkcja energii słonecznej — z powodu pochmurnej pogody.
Jeśli chodzi o zapasy gazu ziemnego w ukraińskich podziemnych magazynach (PSG), to całkowity poziom osiągnął 6,1 mld m³ (w tym 4,7 mld m³ tzw. „gazu buforowego”), co stanowi spadek o 31% w porównaniu z ubiegłym rokiem.
Anomalnie wysokie ceny. Na początku maja cena energii elektrycznej na ukraińskim rynku dobowym (RDN) osiągnęła najwyższy poziom w Europie — 113 €/MWh. Dla porównania, w tym samym czasie w Niemczech cena wynosiła 56 €/MWh, we Francji — 15 €/MWh, a w Polsce, Rumunii, Słowacji i na Węgrzech — 70–75 €/MWh. Zdaniem ekspertów tak wysoka cena energii na Ukrainie jest nietypowa dla maja, kiedy zazwyczaj popyt jest niski, a rynek wykazuje nadwyżkę.
Czy latem możliwe są przerwy w dostawie prądu – ocena ekspertów
Kluczową rolę w stabilnym funkcjonowaniu ukraińskiego systemu energetycznego odgrywa energetyka jądrowa. Jak zauważa Wołodymyr Omelczenko, dyrektor programów energetycznych i infrastrukturalnych w Centrum Razumkowa, latem – podobnie jak obecnie – 3–4 bloki elektrowni atomowych będą wyłączone z powodu remontów. Ekspert wyjaśnia, jak można pokryć deficyt energii elektrycznej w okresach szczytowego zapotrzebowania w nadchodzących miesiącach.
„Największy deficyt energii elektrycznej może wystąpić w lipcu i na początku sierpnia, w czasie upałów. Wtedy Ukraina powinna mieć możliwość importu energii elektrycznej, aby pokryć ten niedobór. Jedynym problemem są tzw. price caps, czyli limity cenowe na rynku energii.
Jeśli regulator (NKREKPU) rozwiąże ten problem, to nie przewiduje się żadnych planowych wyłączeń — pod warunkiem, że rosja znów nie zaatakuje dużych elektrowni.
Dlatego kluczowe, by uniknąć odłączeń i ograniczeń, jest pilne przeanalizowanie i uregulowanie kwestii limitów cenowych, zwłaszcza na rynku „na dzień do przodu” (RDN)” — przekonuje Omelczenko.
Według Ołeha Popenki, przewodniczącego Związku Konsumentów Usług Komunalnych, dodatkowym problemem tego lata będzie to, że elektrownie wodne nie będą w stanie pokrywać szczytowego obciążenia systemu energetycznego.
„Sytuacja w systemie energetycznym nie jest krytyczna, ale w pewnym stopniu trudna. Ma to związek z rosyjskimi atakami, niedoborem gazu, zadłużeniem ludności i innymi czynnikami. Brakuje nam około 2 mld m³ gazu… A gaz to nie tylko sezon grzewczy — jego używamy też do pokrycia szczytowego zapotrzebowania na energię. A ponieważ hydroenergetyka nie radzi sobie obecnie z tym zadaniem z powodu warunków pogodowych (mała ilość śniegu zimą), sytuacja się komplikuje” — uważa Popenko.
Czy możliwe są przerwy w dostawie prądu latem? Zdaniem eksperta, scenariusz z przerwami w dostawie prądu latem jest możliwy, ale pod pewnymi warunkami — i w mniejszym stopniu dotknie odbiorców indywidualnych:
„Wyłączenia dla ludności będą wprowadzane w ostateczności. Najpierw, jeśli do nich dojdzie, będą dotyczyły przedsiębiorstw — np. ograniczenia godzinowe, jak to miało miejsce w 2023 roku, kiedy centra handlowe ograniczały zużycie energii, wyłączając schody ruchome, windy i oświetlenie w pomieszczeniach.
W jakich warunkach mogą wystąpić wyłączenia? Jeśli przez kilka tygodni utrzymywać się będzie temperatura powyżej 30°C. Wówczas możliwe będą ograniczenia dla biznesu, a nawet dla ludności. Ale nie w całej Ukrainie — przede wszystkim w regionach najbardziej narażonych na ataki: Kijów, obwód kijowski, Odessa, obwód odeski, Lwów, miasta przyfrontowe” — prognozuje Popenko.
Przeczytaj także:
Po raz pierwszy od roku ceny gazu w Ukrainie przekroczyły poziom cen w Europie.
