Przedstawiciele dowództwa wojskowego oraz Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji potwierdzili niedawno informacje o tym, że rosjanie wyposażają drony-kamikadze w trujące substancje. Biorąc pod uwagę fakt, że siły zbrojne federacji rosyjskiej regularnie używają broni chemicznej na froncie, stosowanie takich metod wobec ludności cywilnej całkowicie wpisuje się w logikę okupantów.
Poniżej wyjaśniamy, jakie ryzyko dla zdrowia niosą bojowe środki chemiczne oraz jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku wystąpienia objawów zatrucia.
Trujące „Shahedy”
Na początku zaznaczmy, że nie mówimy o masowym użyciu dronów wyposażonych w kapsuły z chemikaliami. Niemniej jednak, takie przypadki są już rejestrowane przez ekspertów wojskowych. Informację z ostrzeżeniem jako pierwsza opublikowała społeczność wywiadowcza InformNapalm.
Powołując się na dane z kilku źródeł wojskowych, poinformowano, że kadłuby rosyjskich dronów Shahed 136 / „Gierań-2” mogły być potraktowane substancjami chemicznymi. Wróg najprawdopodobniej liczył na to, że zaszkodzi ludziom próbującym zbierać szczątki dronów po ich zestrzeleniu.
Wkrótce potem Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji (CPD) potwierdziło te informacje po ich weryfikacji przez służby specjalne. W jednym z bezzałogowców rzeczywiście znajdowała się kapsuła z silnie skoncentrowaną bojową substancją drażniącą typu „CS” (tzw. irytantem). Eksperci wojskowi stwierdzili, że wrogie drony mogą rozrzucać takie kapsuły z trującą zawartością.
Jednocześnie nie potwierdziły się informacje, że same kadłuby dronów są pokrywane substancjami toksycznymi.
Dzień później o użyciu przez rosjan „Shahedów” przenoszących niebezpieczne substancje chemiczne do ataków na terytorium Ukrainy poinformowało Dowództwo Operacyjne „Południe”. Jeden z takich dronów został zestrzelony na terenie obwodu odeskiego.
„Analiza jednego z zestrzelonych bezzałogowców wykazała obecność kapsuły z silnie skoncentrowanym bojowym środkiem drażniącym typu CS. Istnieje prawdopodobieństwo, że te drony mogą być używane do rozprzestrzeniania substancji toksycznych w celu rażenia ludności cywilnej” – czytamy w komunikacie Dowództwa Operacyjnego „Południe”.
Podobne przypadki odnotowano na początku kwietnia również w obwodzie donieckim. Poinformował o tym szef Donieckiej Obwodowej Administracji Wojskowej, Wadym Filaśkin. Według niego, obrońcy zestrzelili drony-kamikadze, w których wnętrzu znajdowały się kapsuły z gazem drażniącym.
Czym jest irytant?
Bojowa substancja trująca CS (irytant) to silnie toksyczny środek drażniący, który został opracowany na początku XX wieku. Najczęściej używano go w granatach aerozolowych jako gazu łzawiącego – w operacjach wojskowych lub do rozpędzania masowych protestów. Tego rodzaju broń chemiczną stosowano m.in. w Iraku za czasów Saddama Husajna. Niemniej jednak stosowanie irytantu, zwłaszcza wobec ludności cywilnej, stanowi naruszenie prawa międzynarodowego.
W zależności od stężenia, czasu oraz sposobu kontaktu z organizmem, wyróżnia się trzy poziomy zagrożenia dla zdrowia: minimalne, poważne i ciężkie.
Substancja ta dostaje się do organizmu poprzez wdychanie, połknięcie lub kontakt ze skórą. Powoduje objawy takie jak: wymioty, zawroty głowy, silne podrażnienie oczu, nosa, gardła i dróg oddechowych. Irytant może również wywołać konwulsje i utratę przytomności. W niektórych przypadkach pojawiają się ataki paniki.
W dużych stężeniach lub przy długotrwałej ekspozycji, irytant może powodować poważne powikłania zdrowotne, a nawet zagrożenie życia.
Jak chronić się przed irytantem?
Eksperci wojskowi oraz władze przyfrontowych obwodów zalecają ostrożność i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa. Przede wszystkim nie należy dotykać szczątków dronów bez uprzedniego sprawdzenia ich pod kątem zagrożenia chemicznego.
Jeśli zauważysz u siebie objawy zatrucia, należy skontaktować się z lekarzem i zadbać o pierwszą pomoc – dla siebie i otoczenia:
- Jeśli nastąpiło wdychanie substancji toksycznej – jak najszybciej opuść strefę zagrożenia i udaj się na świeże powietrze. W razie duszności, kaszlu, pieczenia – natychmiast wezwij pomoc medyczną.
- W przypadku kontaktu ze skórą – zdejmij skażoną odzież, nie dotykając twarzy. Obszary skóry dokładnie umyj wodą z mydłem.
- Jeśli substancja dostała się do oczu – przemywaj je dużą ilością wody lub roztworem soli fizjologicznej przez co najmniej 15–20 minut. Jeśli nosisz soczewki kontaktowe – zdejmij je. Nie stosuj kropli ani maści bez konsultacji z lekarzem.
- W razie połknięcia substancji chemicznej – nie należy prowokować wymiotów. Poszkodowany powinien wypić 1–2 szklanki wody. Jeśli stracił przytomność lub ma drgawki – należy ułożyć go na boku i kontrolować oddech do przyjazdu lekarza.
Warto dodać, że osoby z alergiami są szczególnie narażone na powikłania – powinny zachować wyjątkową czujność.
Użycie broni chemicznej przez rosjan
Przypadki użycia przez rosyjskie siły zbrojne broni chemicznej na pozycjach bojowych nasiliły się od lutego 2023 roku. Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy informuje o systematycznym wykorzystywaniu trujących substancji przeciwko ukraińskim obrońcom. Najczęściej stosowane są granaty łzawiące takich typów:
- K-51 – radziecka konstrukcja z lat 70., zawiera proszkową formę CS, która przekształca się w gaz po aktywacji. Działa na oczy, nos i inne odsłonięte części ciała, powodując silny kaszel.
- RGR – granat ręczny, który uwalnia gaz natychmiast po rzuceniu. Nie da się go podnieść i odrzucić. Z wyglądu przypomina granat RGD-5, ale jest o 250 g lżejszy i emituje trujący gaz przez ok. 20 sekund.
W lutym 2025 roku, według danych Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ukrainy, dwie laboratoria Organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej potwierdziły użycie przez rosjan granatów zawierających zakazane substancje chemiczne. Liczba takich przypadków stale rośnie.
Resort podkreśla, że takie działania rosji są rażącym naruszeniem Protokołu Genewskiego oraz Konwencji o zakazie opracowywania, produkcji, gromadzenia i użycia broni chemicznej oraz o jej zniszczeniu.
