Polscy i ukraińscy przedsiębiorcy wspólnie poszukują źródeł finansowania dla projektów biznesowych ukierunkowanych na odbudowę Ukrainy. Podstawą tego procesu jest program Unii Europejskiej — Ukraine Facility, o wartości 50 mld euro. Jednocześnie Polska uruchomiła państwowy program preferencyjnych pożyczków dla polskich firm, które będą uczestniczyć w odbudowie wspólnie z ukraińskimi partnerami.
Perspektywy finansowania i instrumenty wsparcia dla biznesu w odbudowie Ukrainy w latach 2025–2026 omawiano podczas śniadania biznesowego, które odbyło się 27 sierpnia w Zagranicznym Biurze Handlowym w Kijowie Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu. Wydarzenie zostało zorganizowane we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwem Rozwoju i Technologii oraz Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej w Kijowie.
Partnerami byli Międzynarodowe Stowarzyszenie Przedsiębiorców Polskich w Ukrainie (MSPPU) oraz Polsko-Ukraińska Izba Gospodarcza (PUIG). O szczegółach finansowania i tym, kto może się o nie ubiegać — w materiale UA.News.
O możliwościach finansowych, które już działają i które pojawią się w przyszłości, poinformowano przedsiębiorców zainteresowanych współpracą z polskimi partnerami przy odbudowie Ukrainy.
Z powitaniem do przedstawicieli środowisk biznesowych zwrócili się Karol Kubica, dyrektor Zagranicznego Biura Handlowego w Kijowie (PAIH), oraz Katarzyna Kalinowska z Wydziału Ekonomicznego Ambasady RP w Kijowie. Szczegółowe prezentacje przedstawili reprezentanci Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.
Pożyczki dla polskich firm uczestniczących w odbudowie Ukrainy
W kwietniu 2025 r. Polska uruchomiła państwowy program preferencyjnych pożyczków „Pożyczki na udział w odbudowie Ukrainy”. Program przewiduje pulę finansowania w wysokości 250 mln zł (ok. 58,25 mln euro) dla polskich firm, które planują inwestować i realizować projekty biznesowe w Ukrainie.
Zgodnie z warunkami programu maksymalna kwota pożyczki dla jednego przedsiębiorstwa wynosi 10 mln zł (2,33 mln euro), oprocentowanie ustalono na 2%, okres spłaty to ok. 10 lat.
Wnioski można składać za pośrednictwem partnerów Banku Gospodarstwa Krajowego: Banku Ochrony Środowiska, Towarzystwa Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych, Lubelskiej Fundacji Rozwoju oraz Biłgorajskiej Agencji Rozwoju Regionalnego. Termin przyjmowania wniosków: od kwietnia 2025 r. do kwietnia 2027 r. lub do wyczerpania budżetu programu.
„Jesteśmy przekonani, że okres ten będzie znacznie krótszy, ponieważ już teraz mamy dużą liczbę wniosków” – podkreślił Robert Sidorowicz, doradca w Biurze Współpracy Polsko-Ukraińskiej w Dziedzinie Rozwoju przy Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR). Przedstawił on szczegóły programu „Pożyczki na udział w odbudowie Ukrainy”, realizowanego wspólnie przez MFiPR i BGK. Ekspert zaznaczył, że oprocentowanie w ramach tego programu państwowego jest wyjątkowo korzystne i preferencyjne.
„Podstawowa stopa procentowa tej pożyczki wynosi 2%, ale przygotowano także dodatkowe preferencje – na przykład dla podmiotów z branży medycznej, dla których oprocentowanie wynosi jedynie 1%” – wyjaśnił Robert Sidorowicz, dodając, że przewidziano również ulgi dla firm posiadających już doświadczenie we współpracy z partnerami ukraińskimi.
Korzystne są także warunki dotyczące odroczenia spłaty. Podstawowy okres karencji wynosi 12 miesięcy, natomiast w przypadku projektów infrastrukturalnych o wartości powyżej 5 mln zł może zostać wydłużony do 24 miesięcy.
Standardowy termin spłaty wynosi 10 lat, lecz dla inwestycji związanych z odbudową infrastruktury Ukrainy okres ten może zostać przedłużony do 12 lat.
O pożyczki mogą ubiegać się mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa, a także duże firmy. Dotyczy to zarówno podmiotów, które już współpracują z firmami z Ukrainy, jak i tych, które dopiero planują nawiązać taką współpracę.
Jeśli chodzi o rodzaje działalności i realizację kontraktów na rzecz organizacji ukraińskich, mogą one obejmować m.in.:
- organizację transportu, magazynowania i logistyki związanej z dostawą towarów i usług dla ludności, a także materiałów budowlanych i sprzętu potrzebnego do realizacji projektów w Ukrainie;
- rozwój zasobów przedsiębiorstwa niezbędnych do udziału w inwestycjach związanych z odbudową i rozbudową infrastruktury Ukrainy;
- przygotowanie studiów wykonalności i projektów inwestycyjnych dla przedsięwzięć realizowanych w Ukrainie;
- działalność firm z sektora medycznego, np. dostawy wyrobów medycznych, w szczególności protez i materiałów opatrunkowych do Ukrainy;
- import usług i produktów świadczonych przez wykonawców z Ukrainy;
- dostawy (eksport) towarów i usług dla firm uczestniczących w odbudowie gospodarki Ukrainy.
„Podstawowym wymogiem jest to, że firma musi prowadzić działalność na terenie Polski. Może to być zarówno firma polska, jak i zagraniczna, np. ukraińska spółka posiadająca oddział, przedstawicielstwo lub zarejestrowaną działalność w Polsce. Nie ma ograniczeń co do rodzaju przedsiębiorstwa, sektora czy branży” – wyjaśnił szczegółowo Robert Sidorowicz.
Przedstawił również wstępne informacje dotyczące aktualnego stanu przyznawania finansowania:
- liczba złożonych wniosków: 58,
- łączna kwota wniosków: 287 mln zł,
- liczba zawartych umów: 6,
- wartość umów: 23 mln zł,
- wartość wypłaconych środków: 8,8 mln zł.
Podczas oceny projektów zwracano szczególną uwagę na to, aby nie były to jednorazowe zakupy ani pojedyncze transakcje finansowe czy handlowe. Wybrane do preferencyjnego kredytowania przedsięwzięcia mają w długiej perspektywie wspierać trwałą współpracę gospodarczą między Polską a Ukrainą.
Instrumenty finansowe w ramach drugiego komponentu Ukraine Facility
Ukraine Facility to szeroko zakrojony program wsparcia ze strony Unii Europejskiej, którego budżet na lata 2024–2027 wynosi 50 mld euro. UE przeznacza te środki na zasilenie budżetu państwa Ukrainy, zapewnienie stabilności makroekonomicznej, wsparcie odbudowy, reform oraz procesu integracji europejskiej. Struktura finansowania przedstawia się następująco:
Bezpośrednie wsparcie budżetowe: ok. 38,27 mld euro, w tym 33 mld euro w formie pożyczków oraz 5,27 mld euro w formie dotacji;
Instrument inwestycyjny: 6,97 mld euro na pokrycie ryzyka w priorytetowych sektorach gospodarki, co ma stymulować inwestycje publiczne i prywatne;
Pomoc techniczna: 4,76 mld euro na realizację reform, a także na pokrycie odsetek od pożyczków.
Na szczeblu państwowym Ukraina już odczuwa wsparcie UE, otrzymując transze na pokrycie potrzeb budżetowych. Jednocześnie dla biznesu bardziej interesujący jest drugi komponent Ukraine Facility, którego celem jest mobilizacja inwestycji na rzecz odbudowy i modernizacji Ukrainy. Jego wdrażanie i zarządzanie odbywa się za pośrednictwem takich europejskich instytucji finansowych, jak EBOR, EBI, KfW, AFD, BGK i inne. Wsparcie to opiera się na połączeniu dotacji i gwarancji. Drugi komponent Ukraine Facility przewiduje:
- pule gwarancji: 8,9 mld euro (z 70% rezerwacją),
- dostępną kwotę na operacje finansowania mieszanego: 1,7 mld euro,
- możliwość wykorzystania do 30% gwarancji w celu uzupełnienia istniejących w ciągu pierwszych 4 miesięcy, aby zapewnić terminowe wdrożenie.
O przygotowaniach instrumentów finansowych w ramach drugiego komponentu programu Ukraine Facility, które mają wejść na rynek ukraiński w 2026 r., opowiedział Marcin Chruszczel, dyrektor Biura Współpracy Polsko-Ukraińskiej w zakresie Rozwoju w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Polski (MFiPR).
Podkreślił on, że w ramach Ukraine Facility prawie 7 mld euro przeznaczono właśnie na drugi i trzeci komponent. Te natomiast w większym stopniu dotyczą społeczeństwa obywatelskiego, ponieważ w ich ramach finansowane są działania w zakresie tzw. pomocy technicznej – czyli różne programy wspierające ukraińską administrację, a także rozwój społeczeństwa obywatelskiego w szerokim rozumieniu, w tym przyjmowanie standardów Unii Europejskiej, niezbędnych do przyszłego członkostwa w UE.
„20% tych środków, dotacji, powinno być wydane na szczeblu regionalnym, a nawet lokalnym – przede wszystkim przez władze lokalne. Jest to również działanie mające na celu wsparcie samorządności lokalnej i decentralizacji w Ukrainie. Z kolei 15% środków w ramach drugiego komponentu powinno być przeznaczone na małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). 20% wszystkich inwestycji w ramach pierwszego i drugiego komponentu łącznie należy skierować na cele związane z ochroną klimatu i bioróżnorodności, co jest zgodne z przepisami europejskimi” – wyjaśnił dyrektor Biura Współpracy Polsko-Ukraińskiej w Dziedzinie Rozwoju.
Podał on również kilka przykładów instrumentów finansowych UE. Na przykład projekt „Wsparcie dla ukraińskich małych i średnich przedsiębiorstw”, realizowany za pośrednictwem polskiego banku państwowego Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK). Podstawowe dane projektu:
- Rodzaj instrumentu: podział ryzyka.
- Partnerzy wdrażający: Kredobank, PrivatBank.
- Okres realizacji: 2023–2038.
- Budżet: 40 mln euro na mobilizację pożyczek o wartości 250 mln euro.
W ramach tego projektu BGK koordynuje i kontroluje wypłatę rekompensat z tytułu niewypłacalności kredytowej w portfelach Kredobanku i PrivatBanku, aby umożliwić MŚP wspieranie odbudowy gospodarki Ukrainy „od dołu do góry”, pełniąc rolę głównego lub dodatkowego zabezpieczenia przy finansowaniu potrzeb biznesowych. Ważne jest, że drugi etap projektu koncentruje się wyłącznie na tzw. strefach czerwonych (regionach przyfrontowych). Wyniki realizacji mają być widoczne w ciągu 24 miesięcy.
Kolejny zaprezentowany mechanizm to „Wsparcie inwestycji w sektorach energetycznym, logistycznym i budowlanym”:
- Rodzaj instrumentu: pożyczki inwestycyjne BGK z gwarancją UE.
- Partner wdrażający: bezpośrednie finansowanie BGK.
- Ramy czasowe: 2025–2044.
- Budżet: w trakcie ustaleń.
Polski bank państwowy BGK planuje wspierać prywatne inwestycje w kluczowych sektorach, które bezpośrednio cierpią z powodu wojny, a także pośrednio z powodu zewnętrznych wstrząsów gospodarczych i niestabilności.
Program odpowiada na potrzebę zidentyfikowaną przez Kijowską Szkołę Ekonomiczną, dotyczącą finansowania nakładów inwestycyjnych w wysokości 5–50 mln euro w Ukrainie. Jest on bezpośrednio powiązany i zgodny z celami rozporządzenia o rynku kapitałowym przewidzianymi w Planie dla Ukrainy.
Nacisk na odbudowę regionów
Biorąc pod uwagę, że Polska będzie gospodarzem konferencji poświęconej odbudowie Ukrainy (Ukraine Recovery Conference) w 2026 roku, spotkanie to ma praktyczne znaczenie dla realizacji konkretnych projektów finansowanych z europejskiej pomocy.
W czwartym roku agresji militarnej rosji ważne jest, aby pokazać efekty polskiego wsparcia gospodarczego na rzecz Ukrainy – uważa przewodniczący Rady Międzynarodowego Związku Polskich Przedsiębiorców w Ukrainie, Dariusz Górczyński.
„Dużo mówimy o polskim wsparciu, że powinno być bardziej konkretne i odczuwalne dla Ukrainy. Myślę, że ważnym elementem są także nowe projekty i instrumenty, które będą uruchamiane. Oczywiście w pierwszej kolejności w takich obszarach jak energetyka. Jednak szczególnie należy podkreślić instrument wspierający samorządność. Jeśli bowiem mówimy o rozwoju państw w dłuższej perspektywie, musimy mówić o harmonijnym rozwoju wszystkich regionów – aby były silne i zapewniały rozwój gospodarczy kraju. I właśnie te nasze wspólne działania będą konkretnym rezultatem zarówno dla Ukrainy walczącej, jak i dla Ukrainy odbudowującej się” – podkreślił Dariusz Górczyński.
