Ile państw wchodzi w skład ONZ: lista krajów członkowskich
Około 80 lat temu w San Francisco (USA) odbyła się konferencja państw zwycięskich w II wojnie światowej, na której powołano Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ).
Głównym zadaniem nowo utworzonej organizacji stało się utrzymanie międzynarodowego pokoju, zapobieganie nowym wojnom oraz wspieranie bezpieczeństwa i współpracy między państwami.
Ukraina była jednym z krajów założycielskich ONZ, a przedstawiciele Ukraińskiej SRR aktywnie uczestniczyli w tworzeniu Statutu organizacji. Możliwość tę przyznano ze względu na ogromne straty i zniszczenia, jakich doznała Ukraina w wyniku wojny.
Do udziału w tworzeniu ONZ w Ukraińskiej SRR specjalnie powołano Ministerstwo Spraw Zagranicznych. To właśnie ukraińscy dyplomaci wraz z delegatami 50 państw podpisali dokument założycielski — Statut ONZ.
UA.News opowiada, ile państw wchodzi w skład ONZ, które kraje zostały jej ostatnimi członkami oraz kto nadal pozostaje poza organizacją.
Struktura ONZ
Organizacja Narodów Zjednoczonych składa się z sześciu głównych organów przewidzianych w Karcie Narodów Zjednoczonych oraz dziesiątek instytucji pomocniczych, funduszy i programów. Główne instytucje ONZ działają w różnych dziedzinach — od utrzymania pokoju po rozwój prawa międzynarodowego i ochronę praw człowieka.
Głównym organem doradczym jest Zgromadzenie Ogólne, do którego należą wszystkie państwa członkowskie. Przyjmuje ono rezolucje, rozpatruje sprawy międzynarodowe, wybiera niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, zatwierdza budżet ONZ i określa kierunki polityki.
Najbardziej wpływowym organem pozostaje Rada Bezpieczeństwa, odpowiedzialna za pokój i bezpieczeństwo na świecie. W jej skład wchodzi 15 krajów, z których cztery są stałymi członkami z prawem weta: USA, Wielka Brytania, Francja i Chiny. Pozostałe wybierane są na dwuletnią kadencję.
Inne kluczowe struktury to Sekretariat kierowany przez Sekretarza Generalnego, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze, Rada Powiernicza (obecnie zawiesiła działalność) oraz ECOSOC — Rada Gospodarcza i Społeczna, koordynująca prace społeczno-gospodarcze agencji ONZ.
Osobno działają wyspecjalizowane organizacje takie jak WHO, UNESCO, UNICEF, MAEA, Międzynarodowa Organizacja Pracy i wiele innych. Wszystkie one należą do ogólnego systemu ONZ, ale mają własne budżety, statuty i kierownictwo.
ONZ ma sześć języków urzędowych, które są używane podczas spotkań międzyrządowych i w oficjalnej dokumentacji: arabski, chiński, angielski, francuski, rosyjski i hiszpański. W Sekretariacie jako języki robocze stosowane są angielski i francuski. Pierwsze pięć języków zostało zatwierdzone już podczas założenia organizacji, a arabski stał się językiem urzędowym w 1973 roku.
Państwa założycielskie ONZ
Organizacja Narodów Zjednoczonych została oficjalnie utworzona 26 czerwca 1945 roku w San Francisco, kiedy przedstawiciele 51 państw podpisali Kartę Narodów Zjednoczonych. To właśnie te kraje uważa się za założycieli organizacji, choć proces jednoczenia rozpoczął się wcześniej — od podpisania Deklaracji Narodów Zjednoczonych w 1942 roku podczas II wojny światowej.
Do grona państw założycielskich należą Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja, Chiny, ZSRR oraz inne państwa zwycięskie w wojnie. Ciekawostką jest fakt, że aż dwie republiki ówczesnego Związku Radzieckiego — Ukraińska SRR oraz Białoruska SRR — zostały osobnymi członkami-założycielami obok ZSRR. Taką decyzję podjęto w wyniku negocjacji dyplomatycznych między USA a ZSRR: Stalin nalegał na członkostwo wszystkich republik radzieckich, a Roosevelt zgodził się na dwie.
Delegacja ukraińska aktywnie uczestniczyła w pracach konferencji w San Francisco. W tym czasie w Ukraińskiej SRR utworzono Ministerstwo Spraw Zagranicznych, a ukraińscy dyplomaci podpisali kluczowy dokument, który położył fundamenty współczesnego porządku międzynarodowego.
Jakie państwa wchodzą w skład ONZ
Na rok 2025 w skład Organizacji Narodów Zjednoczonych wchodzi 193 państwa.
To niemal wszystkie międzynarodowo uznane kraje świata, w tym Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Chiny, Japonia, Indie, Brazylia, Kanada, Australia, Ukraina, Polska, a także kraje Afryki, Ameryki Łacińskiej, Azji, Europy i Oceanii.
Ostatnim państwem przyjętym do ONZ był Sudan Południowy — w 2011 roku po ogłoszeniu niepodległości od Sudanu.
Wszystkie państwa członkowskie mają równe prawo reprezentacji w Zgromadzeniu Ogólnym i biorą udział w głosowaniach, inicjatywach międzynarodowych, misjach pokojowych, programach humanitarnych oraz wspólnych traktatach.
Nie są członkami ONZ jedynie niektóre terytoria lub częściowo uznane państwa, w tym Watykan, który ma status stałego obserwatora, Palestyna o podobnym statusie, a także Tajwan i Kosowo, których członkostwo jest blokowane przez niektóre kraje.
Które państwa nie należą do ONZ
Do ONZ nie należą jedynie niektóre terytoria lub częściowo uznane państwa.
Najbardziej znane z nich to Watykan (Stolica Apostolska), który ma status stałego obserwatora przy ONZ, ale świadomie nie dąży do pełnoprawnego członkostwa, ponieważ uważa swoją misję za duchową, a nie polityczną.
Kolejnym państwem-obserwatorem jest Palestyna, którą uznało ponad 130 krajów świata, jednak nadal nie jest pełnoprawnym członkiem ONZ z powodu braku konsensusu wśród państw członkowskich, w szczególności ze względu na stanowisko USA i Izraela.
Tajwan nie należy do ONZ, ponieważ Chiny uważają go za swoje terytorium i blokują wszelkie próby przystąpienia, choć wcześniej, do 1971 roku, to właśnie Tajwan reprezentował Chiny w organizacji.
Kosowo również nie jest członkiem ONZ, gdyż część państw, w tym rosja, Hiszpania oraz Serbia, nie uznaje jego niepodległości, co uniemożliwia pełne członkostwo ze względu na blokady w Radzie Bezpieczeństwa.
Inne samozwańcze terytoria lub nieuznawane republiki, takie jak Abchazja, Osetia Południowa, Północny Cypr czy Górski Karabach, nie należą do ONZ i nie mają międzynarodowego uznania wymaganego do członkostwa.
Do ONZ mogą przystąpić wszystkie państwa, które wyznają pokojową politykę, uznają postanowienia Karty ONZ oraz są gotowe je realizować. Przyjęcie nowych członków odbywa się na decyzję Zgromadzenia Ogólnego, ale tylko po odpowiednim zaleceniu Rady Bezpieczeństwa ONZ.
