Znana szwedzka aktywistka Greta Thunberg ponownie znalazła się w centrum międzynarodowego skandalu. Żaglowiec „Madeline” pod banderą Palestyny, na którym Greta wraz z grupą podobnie myślących osób próbowała przedostać się do Strefy Gazy od strony Morza Śródziemnego, został zatrzymany przez Izrael. Wszystkich 12 pasażerów aresztowano, a jednostkę odholowano do jednego z izraelskich portów.
Sytuację skomentowało izraelskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Jak poinformowano, wszyscy zatrzymani zostaną wkrótce deportowani do krajów swojego pochodzenia, a także objęci zakazem wjazdu do Izraela.
Szef MSZ Izraela Israel Katz nazwał wcześniej jacht „łodzią nienawiści”. Gretę Thunberg określił jako „antysemitkę”, która wspiera „propagandystów Hamasu”. Już wcześniej oficjalny Tel Awiw ostrzegł aktywistkę, że nie zostanie dopuszczona do wybrzeża Gazy, i wezwał ją do odwrotu.
Dlaczego dziewczyna, która zdobyła światową sławę jako obrończyni klimatu, próbowała dostać się do ogarniętej krwawym konfliktem Strefy Gazy? Co chciała osiągnąć albo udowodnić? Jakie skandale przysporzyły jej rozgłosu i jak z uczennicy apelującej o walkę ze zmianami klimatu stała się propalestyńską aktywistką? Sprawie przyjrzał się polityczny komentator UA.News, Mykyta Traczuk.
„Łódź nienawiści” czy inicjatywa humanitarna: po co Greta Thunberg popłynęła do Gazy
Od ataku Hamasu na Izrael, który miał miejsce 7 października 2023 roku, w Strefie Gazy trwa kolejna wojna. Ten konkretny konflikt rozpoczął się od brutalnego aktu terrorystycznego ze strony lokalnych bojowników wobec Izraela. Część osób, które wówczas zostały uprowadzone jako zakładnicy, nadal przebywa w niewoli Hamasu.
Izrael rozpoczął wojskową operację odwetową. Jednocześnie wiele osób na świecie uznaje reakcję Tel Awiwu za nieproporcjonalnie brutalną. Siły Zbrojne Izraela stosują taktykę dywanowych bombardowań, fizycznie zrównując z ziemią całe obszary. Wiadomo o dziesiątkach tysięcy ofiar śmiertelnych wśród ludności cywilnej, w tym tysiącach dzieci i kobiet, a niemal 2 miliony Palestyńczyków cierpią głód. Wszystkie te dane pochodzą z ONZ.
Sytuacja humanitarna w Gazie jest dziś jedną z najgorszych na świecie. Enklawa pozostaje całkowicie zablokowana, a decyzje o dopuszczeniu pomocy humanitarnej podejmuje wyłącznie Izrael.
Jak wspomniano wyżej, o ile początkowo niemal cały świat odnosił się do Izraela ze zrozumieniem i współczuciem, to dalsze działania izraelskiej armii zniechęciły wielu jego sympatyków. Wielu obywateli państw zachodnich — szczególnie osoby o poglądach lewicowych — uznaje odpowiedź Tel Awiwu za zbyt brutalną i oskarża Izraelczyków o świadome wyniszczanie Palestyńczyków.
Greta Thunberg i jej zwolennicy to właśnie tacy ludzie. Wyznają lewicowe, a nawet skrajnie lewicowe poglądy na politykę międzynarodową. W tych kręgach dużą popularnością cieszy się romantyczny wizerunek palestyńskiego bojownika o wolność. Izrael, rządzony przez prawicowy i nacjonalistyczny rząd, jest natomiast krytykowany za militaryzm, agresywny i brutalny styl prowadzenia wojny, a także za domniemane zbrodnie wojenne i ludobójstwo.
To właśnie dlatego Thunberg przestawiła się z tematyki klimatycznej na sprawę palestyńską. I choć dla wielu Hamas jest – nie bez podstaw – organizacją terrorystyczną, szwedzkiej aktywistce to nie przeszkadza. Wraz z towarzyszami zebrała pomoc humanitarną i wyruszyła do Gazy na jachcie pod palestyńską flagą.
Wyprawa zakończyła się skandalem, gdy cała załoga została zatrzymana. Thunberg była wcześniej wielokrotnie ostrzegana, że nie powinna tego robić. Sam pomysł, że żaglówka mogłaby przełamać izraelską blokadę morską terytorium objętego wojną, był dość naiwny. Ale wszystko staje się jasne, jeśli założyć, że prawdziwym celem nie była rzeczywista pomoc mieszkańcom Gazy — którzy niewątpliwie cierpią z powodu działań wojennych — lecz zwrócenie uwagi świata na własną osobę i na problem, który Greta Thunberg obecnie uznaje za najważniejszy.
W rezultacie pomoc humanitarną skonfiskowano z zapowiedzią przekazania jej Palestyńczykom, a samą Thunberg deportowano z zakazem wjazdu do Izraela. Mimo to nazwisko aktywistki trafiło na pierwsze strony światowych, w tym ukraińskich, mediów. Tak więc cel Thunberg — medialny skandal — został osiągnięty.
Główne skandale z udziałem Grety Thunberg
Aktywistka i wagarowiczka
Warto zauważyć, że cała droga publiczna Grety Thunberg (jeśli można to tak nazwać) od samego początku była związana z licznymi kontrowersjami. Właściwie to właśnie od nich wszystko się zaczęło. Greta zaangażowała się w aktywizm klimatyczny w wieku 15 lat, gdy jeszcze uczęszczała do szkoły średniej. Choć słowo „uczęszczała” można tu uznać za pewne uproszczenie – już wtedy przyszła aktywistka uznała, że nauka nie jest jej niezbędna.
Zaczęła więc spędzać coraz więcej czasu na protestach i pikietach, początkowo opuszczając jeden dzień zajęć tygodniowo. Z czasem niemal całkowicie przestała chodzić do szkoły, kończąc ją dopiero w 2023 roku — mając już ponad 20 lat. Jej postawa zainspirowała dziesiątki tysięcy uczniów na całym świecie, którzy również zaczęli opuszczać lekcje w ramach tzw. „strajku szkolnego dla klimatu”, co w wielu przypadkach skutkowało lukami w wiedzy i spadkiem wyników w nauce.
Co więcej — nawet po ukończeniu szkoły Thunberg nie zdecydowała się na dalszą edukację w kierunku związanym z klimatem. Jak sama twierdzi, „wszystko zrozumiała” na temat zmian klimatycznych już w wieku ośmiu lat. Od tamtej pory uznała, że dalsze formalne kształcenie w tej dziedzinie nie jest jej potrzebne.
Ukrywanie niektórych faktów o sobie
Od początku swojej kariery aktywistycznej media przedstawiały ją jako „zwykłą szwedzką uczennicę, której los planety nie jest obojętny”. Brzmi to przekonująco, jednak rodziny Thunberg nie można uznać za przeciętną. W Szwecji to osoby dość dobrze znane publicznie.
Jej matka to śpiewaczka operowa, która reprezentowała kraj na Eurowizji, ojciec jest aktorem filmowym i teatralnym, a dziadek również był aktorem i reżyserem. W rodzinie są także osoby związane ze środowiskiem naukowym, które osiągnęły sukcesy w tej dziedzinie. Greta nie pochodzi więc z „prostej rodziny”, jak często bywa to przedstawiane.
Wiele osób zwracało również uwagę, że jak na swój wiek Greta prezentuje się nieco inaczej – zarówno fizycznie, jak i w sposobie mówienia czy zachowania. Jej ekspresja bywa bardzo silna, emocjonalna i niekiedy odbierana jako nietypowa. Jak się później okazało, Greta Thunberg żyje z kilkoma neuroatypowymi cechami. Zdiagnozowano u niej m.in. zespół Aspergera (obecnie klasyfikowany w spektrum autyzmu), zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, ADHD oraz mutyzm wybiórczy – wszystkie te stany mogą wpływać na funkcjonowanie społeczne i komunikację, zwłaszcza w stresujących sytuacjach. To właśnie te cechy — w połączeniu z silnym zaangażowaniem w sprawy społeczne — mogą tłumaczyć niekiedy nietypowe lub wyraziste zachowanie Grety Thunberg.
Głośne oskarżenia z trybuny ONZ
Prawdziwa chwila sławy Grety Thunberg nadeszła we wrześniu 2019 roku, kiedy została zaproszona do wystąpienia na forum ONZ podczas szczytu organizacji w Nowym Jorku. Do Stanów Zjednoczonych podróżowała przez kilka tygodni jachtem, chcąc uniknąć lotu samolotem i związanych z tym emisji dwutlenku węgla. Co ciekawe, jacht Malizia II, którym płynęła, był powiązany z rodziną królewską Monako, a jego wartość wynosiła około 3 miliony euro, co wywołało pewne kontrowersje.
Po przybyciu do Nowego Jorku Greta wygłosiła bardzo emocjonalne i miejscami teatralne przemówienie przed światowymi przywódcami. Nazwała ich m.in. „zdrajcami” i dramatycznie zapytała: „Jak śmiecie?”, odnosząc się do – jej zdaniem – lekceważącego podejścia do kryzysu klimatycznego. To właśnie to zdanie – w oryginale "How dare you?!" – stało się słynne, przynosząc jej międzynarodową rozpoznawalność i inspirując liczne memy oraz gadżety.
Wystąpienie wywołało jednak także kontrowersje. Część mediów, ekspertów i dziesiątki tysięcy internautów zastanawiały się, dlaczego 15-letnia dziewczyna z wyraźnymi trudnościami komunikacyjnymi przemawia na forum ONZ i strofuje światowych liderów. Opinie były podzielone: jedni popierali Gretę i jej przekaz, inni krytykowali fakt, że na tak poważne wydarzenie zaproszono nastolatkę, która – ich zdaniem – powinna była wtedy skupić się na nauce, a nie wygłaszać przygotowane przez dorosłych teksty z kartki.
Zarzuty z trybuny Parlamentu Europejskiego
W 2020 roku sytuacja z wystąpieniem na konferencji ONZ praktycznie się powtórzyła — tym razem w Parlamencie Europejskim. Greta Thunberg wystąpiła tam z tym samym przekazem dotyczącym zmian klimatycznych. Wcześniej Unia Europejska uchwaliła nowe prawo klimatyczne, uznawane wówczas za jedno z najbardziej postępowych na świecie.
Mimo to szwedzkiej aktywistce nowe regulacje się nie spodobały. Podczas swojego przemówienia nazwała europejskich polityków „zdrajcami”, oskarżyła ich o „klimatyczną kapitulację” i stwierdziła, że unijne władze tylko udają, że walczą z kryzysem klimatycznym. Jej zdaniem UE w rzeczywistości nie podejmuje żadnych realnych działań, by rozwiązać ten problem.
Część europosłów nagrodziła wystąpienie oklaskami. Inni jednak opuścili salę w trakcie przemowy Thunberg. W późniejszych relacjach medialnych niektóre europejskie redakcje znów zadawały pytania podobne do tych, które pojawiły się rok wcześniej w kontekście ONZ: dlaczego na tak ważnym forum przemawia nastolatka, która ostro krytykuje wszystkich, mimo że Europa właśnie przyjęła nowe prawo klimatyczne.
Stałe procesy sądowe i łamanie prawa
W ostatnich latach Greta Thunberg stopniowo przestawała być ulubienicą globalistycznych i liberalnych mediów, a także progresywnych rządów krajów Europy Zachodniej i Północnej. Od 2023 roku aktywistka zebrała dziesiątki mandatów oraz doczekała się kilku spraw sądowych za zakłócanie porządku publicznego. Była sądzona m.in. w Wielkiej Brytanii, Belgii, a nawet w swojej ojczystej Szwecji. Powody? Naruszenia prawa, nielegalne demonstracje, próby utrudniania działań policji i tym podobne.
W szwedzkich sądach wciąż toczą się sprawy dotyczące Thunberg — zarówno jej pozwy przeciwko państwu, jak i odpowiedzi państwowych instytucji na nie. Po dzisiejszych wydarzeniach w Izraelu prawdopodobnie dojdzie jeszcze jeden proces, którego skutkiem, jak już zapowiedziały władze w Tel Awiwie, ma być deportacja. Można jednak przypuszczać, że i to nie powstrzyma aktywistki przed dalszą działalnością — i wkrótce usłyszymy o niej w kolejnych głośnych doniesieniach medialnych.
Można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że dla Grety Thunberg ważniejszy jest sam fakt przyciągnięcia uwagi mediów za pomocą wyrazistych prowokacji niż spokojne i konstruktywne rozwiązywanie realnych problemów. Potwierdza to choćby całkowity brak profesjonalnej wiedzy na temat spraw, przeciw którym protestuje lub o które walczy.
Gdyby tylko chciała, szwedzka aktywistka mogłaby bez trudu dostać się na dowolny kierunek związany z klimatologią na jednym z uniwersytetów świata zachodniego. Mogłaby w ten sposób zająć się tym poważnym wyzwaniem dla ludzkości w sposób rzetelny, naukowy i bezstronny.
Wygląda jednak na to, że Greta należy do tych osób, które po prostu lubią „działać dla samego działania”. Kiedy więc globalne zainteresowanie zmianami klimatycznymi zaczęło słabnąć, natychmiast przerzuciła się na kolejny głośny temat — wojnę w Strefie Gazy. Najważniejsze to przyciągnąć uwagę, wypromować siebie i swoje poglądy, sprawić, by znów mówił o niej cały świat. I trzeba przyznać jedno: w tym Greta Thunberg naprawdę nie ma sobie równych.
