E-sąd poprawił efektywność postępowań sądowych - badanie EBA
Europejskie Stowarzyszenie Biznesu, we współpracy z kancelarią prawną AEQUO, przeprowadziło badanie eksperckie „Indeks Sądowy” w 2024 roku.
Tegoroczne badanie pokazuje niewielką negatywną dynamikę w ocenie systemu sądownictwa przez przedsiębiorców. Wskaźnik integralny Indeksu Sądowego 2024 spadł do 2,60 punktu w 5-punktowej skali w porównaniu do 2,73 punktu w 2023 roku.
Wśród składowych indeksu ocena jakości organizacji i funkcjonowania sądownictwa przez przedstawicieli zawodów prawniczych spadła z 3,13 punktu w ubiegłym roku do 3,05 punktu w tym roku. Ocena bezstronności sądownictwa przez prawników również nieznacznie się pogorszyła - do 2,56 punktu w 2024 r. w porównaniu z 2,88 punktu wcześniej. Tym samym 42% ankietowanych profesjonalistów spotyka się z uprzedzeniami w systemie sądownictwa.
Jednocześnie poziom zaufania do wymiaru sprawiedliwości ze strony kadry zarządzającej firm pozostał stabilny, a nawet nieznacznie wzrósł do 2,19 punktu (2,17 w ubiegłym roku). Z reguły ocena menedżerów jest znacznie niższa niż ocena środowiska prawniczego.
Lista czynników organizacji i funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, które eksperci ocenili najwyżej, pozostaje niezmieniona w stosunku do ubiegłego roku: dostępność orzeczeń sądowych, kwalifikacje i profesjonalizm sędziów, jakość orzeczeń sądowych oraz przewidywalność rozstrzygnięć sądowych. Najgorzej oceniono niezależność sądownictwa, terminowość wydawania orzeczeń sądowych oraz obiektywizm procesu sądowego.
Trzy najważniejsze czynniki, które negatywnie wpływają na zaufanie do sądownictwa to
- korupcja i przekupstwo w procesie sądowym
- zbyt duże obciążenie sądów pracą, co prowadzi do obniżenia jakości postępowań sądowych
- niejednoznaczność przepisów, którymi zajmuje się sąd.
Wśród najczęstszych problemów napotykanych podczas rozpraw sądowych uczestnicy badania wymieniali opóźnienia w ich prowadzeniu, brak reakcji sędziów na nadużywanie praw procesowych przez uczestników oraz powierzchowne rozpatrywanie spraw/nieprzestrzeganie wszystkich etapów procesu.
Po raz kolejny sądy gospodarcze otrzymały najwyższą ocenę od środowiska zawodowego - 2,72 punktu na 5 możliwych (2,83 w 2023 r.). Sądy administracyjne znalazły się na drugim miejscu z wynikiem 2,59 punktu, a sądy powszechne z wynikiem 2,5 punktu. Tendencja ta pokrywa się z wynikami badania z poprzednich lat.
Najpilniejsze zadania dla sądownictwa to przezwyciężenie korupcji, zapewnienie niezależności sądownictwa od wpływów innych gałęzi władzy oraz zapewnienie przestrzegania przez sądy zasad praworządności.
Komentując zmiany w systemie sądownictwa w ciągu ostatnich pięciu lat, uczestnicy badania stwierdzili, że e-sąd stworzył nowe możliwości dla sprawnego postępowania sądowego. Popiera to 76% respondentów. Wśród negatywnych trendów 44% uważa, że wydłużył się czas rozpatrywania spraw sądowych. Jednocześnie 36% zauważa poprawę jakości decyzji sądowych.
„Wartości indeksu są niewątpliwie związane z wyzwaniami stojącymi przed biznesem, sądownictwem i całym krajem. Jednocześnie zapotrzebowanie biznesu na zmiany jakościowe pozostaje wysokie. Dlatego, pomimo trudnych czasów, musimy iść naprzód z reformą sądownictwa. Wraz ze zmianami instytucjonalnymi potrzebujemy również działań informacyjnych i reputacyjnych” - skomentowała Anna Derevyanko, dyrektor wykonawczy European Business Association.
“Niezależność sądownictwa, stabilność i przewidywalność praktyki sądowej oczywiście pozostają priorytetami dla dalszego rozwoju wymiaru sprawiedliwości w Ukrainie” - komentuje Alexey Filatov, starszy partner w kancelarii prawnej Aequo.
Szczegóły badania
Europejskie Stowarzyszenie Biznesu prowadzi "Indeks Sądowy" od 2013 r. w celu monitorowania i terminowego identyfikowania problematycznych aspektów w relacjach między biznesem a sądownictwem. Składa się on z trzech równoważnych elementów: oceny poziomu zaufania do sądownictwa przez prezesów firm członkowskich EBA, oceny bezstronności sądownictwa oraz średniej oceny czynników organizacji i funkcjonowania sądownictwa.
Badanie opiera się na analizie odpowiedzi przedstawicieli ukraińskiego biznesu i inwestorów zagranicznych - zarówno menedżerów, jak i prawników - na pytania dotyczące ich doświadczeń w zakresie interakcji z instytucjami sądowymi. W badaniu, które zostało przeprowadzone w dniach od 9 do 29 października, wzięło udział 84 prawników firm członkowskich EBA. Partnerem badania w 2024 roku jest kancelaria prawna AEQUO.