Granty na odbudowę Ukrainy: kto otrzymuje pomoc i jak to działa

Po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji rosji na terytorium Ukrainy, nasz kraj zmierzył się z ogromnymi zniszczeniami infrastruktury oraz stratami ekonomicznymi. Dla odbudowy państwa kluczowe stało się pozyskiwanie środków z grantów.

Jednak nie wszyscy wiedzą, czym one są, jak je otrzymać oraz czy należy je zwrócić państwu lub darczyńcom. Dlatego w tym materiale UA.NEWS szczegółowo wyjaśni wszystko.

Co to jest grant?
 

Grant to bezzwrotna pomoc finansowa, która jest udzielana na realizację konkretnych projektów lub inicjatyw. W Ukrainie granty udzielają zarówno organy państwowe, jak i międzynarodowe organizacje, fundusze oraz instytucje. W warunkach powojennej odbudowy, środki te są przeznaczane głównie na odbudowę infrastruktury, ożywienie gospodarki, a także na programy humanitarne i społeczne.

Jak otrzymać grant?
 

Otrzymanie grantu odbywa się poprzez konkurs lub składanie wniosku. Wnioskodawca musi opisać projekt, jego cele, oczekiwane wyniki oraz dostarczyć niezbędne dokumenty. Proces zazwyczaj składa się z następujących etapów:

1. Przygotowanie projektu. Określenie problemu i stworzenie koncepcji.
    
2. Złożenie wniosku. Może być złożony w formie online lub wysłany w pakiecie dokumentów do grantodawców.
    
3. Ocena. Niezależni eksperci analizują zgodność z warunkami konkursu.
    
4. Finansowanie. Grantodawca podejmuje decyzję i przyznaje środki.
    
5. Sprawozdawczość. Na ostatnim etapie odbiorca musi pokazać, jak wydał środki i jakie osiągnął wyniki.
    

Jest to proces, który wymaga uwagi na szczegóły, przejrzystości i jasnego planowania.

Kto może otrzymać środki z grantu?
 

Granty na odbudowę są przyznawane różnym kategoriom wnioskodawców:

• Lokalne władze mogą otrzymać środki na remont szkół, szpitali, dróg oraz innych obiektów infrastruktury społecznej.
• Organizacje pozarządowe mogą składać wnioski na pomoc humanitarną, usługi medyczne, wsparcie psychologiczne.
• Przedsiębiorcy mają prawo do otrzymania funduszy na odbudowę produkcji, wsparcie małego i średniego biznesu, tworzenie miejsc pracy.
• Instytucje edukacyjne i naukowe otrzymują granty na rozwój badań, szkół oraz uniwersytetów.
• Projekty infrastrukturalne mogą uzyskać środki na odbudowę dróg, mostów, kolei, wodociągów.
• Warunki się różnią, ale wspólne wymagania to: przejrzystość, jasność celów, odpowiedzialność za wykorzystanie środków oraz gotowość do kontroli.
   

Przykłady uzyskiwania grantów
 

Wsparcie międzynarodowe
 

Unia Europejska wprowadziła program Ukraine Facility, który na lata 2024–2027 przewiduje finansowe wsparcie dla Ukrainy w wysokości do 50 miliardów euro. Ten mechanizm obejmuje zarówno bezzwrotne granty, jak i kredyty na wsparcie budżetu oraz modernizację infrastruktury. Ponadto, 21 czerwca 2023 roku, podczas konferencji poświęconej odbudowie Ukrainy, przedstawiciele Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz IFC podpisali szereg umów opiewających na ponad 800 mln euro, aby przyciągnąć prywatne inwestycje do odbudowy ukraińskiej gospodarki.

W kwietniu 2023 roku Bank Światowy przyznał grant w wysokości 200 milionów dolarów na projekt pilnego remontu infrastruktury energetycznej Ukrainy. Środki te zostały przeznaczone na zakup transformatorów, mobilnych kotłów oraz innego krytycznego sprzętu do odbudowy sieci elektroenergetycznych i systemów grzewczych uszkodzonych przez wojnę.

Pod koniec 2025 roku USA i Ukraina stworzyły wspólny Amerykańsko-ukraiński Fundusz Inwestycji Odbudowy z początkowym kapitałem wynoszącym 150 milionów dolarów (po 75 milionów dolarów od każdej strony). Inicjatywa amerykańskiej korporacji DFC ma na celu finansowanie kluczowych projektów w dziedzinach energetyki, infrastruktury i wydobycia strategicznych minerałów. Fundusz skupia się na odbudowie infrastruktury, rozwoju nowych technologii oraz odpowiedzialnym wykorzystaniu zasobów naturalnych.

Organizacje pozarządowe i niezależne media

 

Międzynarodowe fundusze wspierają również ukraińskie organizacje pozarządowe i media. Na przykład Niemiecki Fundusz Marshalla Stanów Zjednoczonych (GMF) uruchomił program „Ukraine: Relief, Resilience, Recovery”. Program ten oferuje małe granty (do 25 000 dolarów na projekt) dla ukraińskich organizacji.

Priorytetowe są inicjatywy w dziedzinach bezpieczeństwa, mediów, wsparcia osób wewnętrznie przesiedlonych oraz odbudowy po konflikcie. Jednym z warunków uczestnictwa jest legalna rejestracja organizacji w Ukrainie oraz potwierdzone doświadczenie w danej dziedzinie.

Wsparcie dla małego biznesu

 

UNHCR (Agencja ONZ ds. Uchodźców) w latach 2022–2023 sfinansowało 34 granty dla firm i 22 inne granty. Środki te zostały przeznaczone na profesjonalne szkolenia dla osób wewnętrznie przesiedlonych w zachodnich regionach Ukrainy (Zakarpacie, Lwów, Iwano-Frankiwsk, Równe).

Zgodnie z raportem ONZ, działania te pozwoliły 56 osobom założyć firmy i stworzyć miejsca pracy dla kolejnych 28 pracowników.

Edukacja i nauka

 

W czerwcu 2023 roku Polska Akademia Nauk we współpracy z Narodową Akademią Nauk USA wybrały 18 ukraińskich zespołów naukowych do długoterminowego finansowania. Każdy zespół będzie mógł otrzymywać do 200 tysięcy dolarów rocznie przez 3 lata na realizację długoterminowych projektów naukowych.

Jest to międzynarodowa inicjatywa mająca na celu wspieranie wybitnych ukraińskich badaczy oraz odbudowę nauki na Ukrainie.

Sektor prywatny i infrastruktura cyfrowa

 

Ministerstwo Transformacji Cyfrowej Ukrainy w kwietniu 2024 roku podpisało memorandum o współpracy z francuską federacją InfraNum. Memorandum dotyczy odbudowy infrastruktury telekomunikacyjnej.

InfraNum zrzesza ponad 200 firm cyfrowych. Otrzymała ona grant w wysokości 756 tysięcy euro od francuskiego funduszu FASEP na realizację projektu odbudowy sieci. W ramach tego memorandum strony skoncentrują się na odbudowie szerokopasmowego internetu oraz zapewnieniu łączności w regionach Ukrainy dotkniętych wojną.