Działalność Rady Społecznej ds. Uczciwości w zakresie potencjalnych zagrożeń korupcyjnych została zbadana przez grupę ekspertów przy Tymczasowej Komisji Śledczej Rady Najwyższej

30 października 2025 roku w siedzibie Krajowego Stowarzyszenia Adwokatów Ukrainy odbyło się posiedzenie grupy ekspertów działającej przy Tymczasowej Komisji Śledczej Rady Najwyższej Ukrainy ds. zbadania możliwych przypadków korupcji lub przestępstw związanych z korupcją w organach ścigania, sądach oraz innych instytucjach wymiaru sprawiedliwości. W porządku obrad znalazł się punkt dotyczący analizy działalności Rady Społecznej ds. Uczciwości.

Podczas posiedzenia członkowie grupy ekspertów omówili projekt opinii przygotowany przez przewodniczącego grupy, członka Rady Komitetu Krajowego Stowarzyszenia Adwokatów Ukrainy ds. ochrony praw człowieka, Ihora Fomina.

Po przeanalizowaniu przepisów prawa oraz informacji publikowanych w mediach i organizacjach społecznych dotyczących potencjalnych zagrożeń korupcyjnych w działalności Rady, stwierdzono, że struktura ta funkcjonuje poza granicami porządku prawnego. Nie jest osobą prawną, nie posiada statusu organizacji państwowej, społecznej ani publicznej, nie ma prawnie określonej struktury kierowniczej i nie prowadzi żadnej ewidencji swojej działalności w sensie prawnym.

„Moim zdaniem jest to struktura, która choć została utworzona na podstawie ustawy, to z punktu widzenia obowiązującego systemu prawnego Ukrainy w ogóle nie istnieje. To znaczy, że nie jest odrębna i nie posiada żadnych dokumentów założycielskich” – podkreślił Ihor Fomin.

Jednocześnie, mimo braku statusu prawnego, Rada Społeczna ds. Uczciwości (GRD) otrzymała od państwa uprawnienia do gromadzenia, weryfikowania i analizowania informacji dotyczących sędziów oraz kandydatów na stanowiska sędziowskie, a także do wydawania opinii o ich ewentualnej niezgodności z kryteriami etyki zawodowej i uczciwości. Co więcej, w celu realizacji tych uprawnień GRD uzyskała prawo bezpłatnego i pełnego dostępu do otwartych rejestrów państwowych.
Wspomniana norma prawna pozwala tej strukturze pomijać wymogi ustaw dotyczących ochrony danych osobowych oraz odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa karnego – wyjaśnił Ihor Fomin.

„W rzeczywistości powstała struktura, która – powołując się na jeden artykuł ustawy Ukrainy „O ustroju sądów i statusie sędziów” – przyznała sobie prawo do wykonywania szeregu zadań analogicznych do kompetencji urzędników państwowych, mimo że członkowie GRD nie należą do żadnej struktury prawnej i nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za swoje działania” – podkreślił przewodniczący grupy ekspertów przy Tymczasowej Komisji Śledczej.

Zdaniem Ihora Fomina, ryzyka korupcyjne są widoczne również w samych zasadach powoływania Rady Społecznej ds. Uczciwości. Zaznaczył on, że według stanu na 2025 rok w Ukrainie zarejestrowano ponad 150 tysięcy organizacji społecznych, jednak w procesie tworzenia GRD mogą uczestniczyć jedynie 20 z nich. Organizacje te muszą spełniać określone kryteria – realizować programy międzynarodowe, być finansowane ze źródeł zagranicznych oraz specjalizować się w prowadzeniu śledztw antykorupcyjnych.

„Jednym z zadań Rady Społecznej ds. Uczciwości jest wspieranie niezależności władzy sądowniczej, a nie walka z korupcją. Do walki z korupcją powołano wyspecjalizowane organy, które się tym zajmują. Mamy NAZK, NABU, SAP i inne. Mamy również DBR. Jaki jest zatem udział społeczeństwa i jakie ma ono możliwości prowadzenia jakichkolwiek dochodzeń?” – oburzył się Ihor Fomin.

Projekt opinii został jednogłośnie poparty przez wszystkich członków grupy ekspertów. Dokument zostanie przekazany do rozpatrzenia przez Tymczasową Komisję Śledczą.

Przypomnijmy, że grupa ekspertów przy Tymczasowej Komisji Śledczej Rady Najwyższej Ukrainy ds. zbadania możliwych przypadków korupcji lub przestępstw związanych z korupcją w organach ścigania, sądach i innych instytucjach wymiaru sprawiedliwości jest organem doradczo-konsultacyjnym. W jej skład wchodzi 22 przedstawicieli organizacji społecznych, instytucji naukowych i praw człowieka, w tym adwokatury. Na czele grupy stoi adwokat, członek Rady Komitetu Krajowego Stowarzyszenia Adwokatów Ukrainy ds. ochrony praw człowieka, Ihor Fomin.