17 lipca 2025 roku Rada Najwyższa Ukrainy mianowała Switlanę Hrinczuk nową ministerką energetyki. Ta zmiana personalna miała miejsce w ramach szeroko zakrojonej reorganizacji Rady Ministrów, kierowanej przez nowo powołaną premier Julię Swyrydenko po dymisji poprzedniego rządu Denysa Szmyhala. Powołanie Hrinczuk na stanowisko, które wcześniej zajmował Herman Hałuszczenko, jest częścią szerokich przetasowań rządowych mających na celu – jak podano – zwiększenie efektywności zarządzania państwem w obliczu aktualnych wyzwań.
Sektor energetyczny Ukrainy przeżywa obecnie jeden z najtrudniejszych okresów: od początku pełnoskalowej inwazji rosji ponad 50% mocy energetycznych zostało zniszczonych, uszkodzonych lub znajduje się pod okupacją. Choć system energetyczny jest obecnie względnie zrównoważony, sytuacja pozostaje napięta z powodu poważnych uszkodzeń infrastruktury wytwórczej i przesyłowej. Energetyka jest fundamentem gospodarki, a jej stabilność ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania kraju.
Kim zatem jest Switlana Hrinczuk? Redakcja UA.News przyjrzał się tej sprawie
Od finansów do rządowych szczytów
Switlana Hrinczuk urodziła się 11 listopada 1985 roku w Czerniowcach. Ukończyła studia z zakresu finansów i ekonomii. W 2008 roku zdobyła tytuł magistra finansów w Czerniowieckim Instytucie Handlowo-Ekonomicznym, a także uzyskała stopień naukowy kandydatki nauk ekonomicznych w specjalności „pieniądz, finanse i kredyt”.
Swoją karierę rozpoczęła w środowisku akademickim – od 2008 roku wykładała finanse w Kijowskim Narodowym Uniwersytecie Handlowo-Ekonomicznym, a w 2012 roku została pracownikiem naukowym Naukowo-Badawczego Centrum „Instytut Ekonomiki Rolnej” Narodowej Akademii Nauk Rolniczych Ukrainy. W 2015 roku przeszła do pracy w administracji państwowej, zostając główną specjalistką w Sekretariacie Rady Ministrów Ukrainy.
Znaczące doświadczenie zdobyła w Ministerstwie Ochrony Środowiska. W 2016 roku objęła stanowisko dyrektorki Departamentu ds. Zmian Klimatu i Ochrony Warstwy Ozonowej, aktywnie uczestnicząc w realizacji postanowień Porozumienia paryskiego i zobowiązań międzynarodowych. W 2019 roku była doradczynią premiera Ukrainy ds. ochrony środowiska na zasadach społecznych, a w 2020 roku pełniła podobną funkcję w Ministerstwie Finansów. W 2022 roku została mianowana wiceministerką ochrony środowiska i zasobów naturalnych Ukrainy, odpowiadając za integrację europejską resortu. Kulminacją jej pracy w tym ministerstwie było objęcie stanowiska ministerki ochrony środowiska i zasobów naturalnych 5 września 2024 roku.
Przed obecnym powołaniem Hrinczuk zdobyła również doświadczenie w Ministerstwie Energetyki. We wrześniu 2023 roku została zastępczynią ministra energetyki Hermana Hałuszczenki. Na tym stanowisku kierowała Biurem Wsparcia Reform przy ministerstwie, gdzie koordynowała opracowywanie planów rozwoju sektora energetycznego, realizację polityki integracji z rynkiem energetycznym UE, dekarbonizację, rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE), zarządzanie korporacyjne oraz kwestie bezpieczeństwa energetycznego.
Między biurokracją a strategią
Jednym z głównych pytań, które często pojawia się w publicznej dyskusji na temat powoływania osób na stanowiska kierownicze w technicznie złożonych branżach, jest wykształcenie kandydata. Switłana Hrinczuk posiada wykształcenie finansowo-ekonomiczne i tytuł kandydatki nauk ekonomicznych, ale nie ma kierunkowego wykształcenia inżynierskiego lub technicznego w dziedzinie energetyki. To rodzi pytania o jej zdolność do skutecznego zarządzania tak skomplikowanym i ważnym sektorem.
Jednak analiza rzeczywistych kompetencji i zadań ministra energetyki pokazuje, że rola ministra rzadko wykracza poza kwestie czysto techniczne. Główne zadania Ministerstwa Energetyki to kształtowanie i realizacja polityki państwa w sektorze energetycznym. Do kompetencji resortu należy również zatwierdzanie norm technicznych dotyczących strat energii elektrycznej oraz opracowywanie planów działań na wypadek sytuacji kryzysowych.
Minister bezpośrednio kieruje pracami ministerstwa, koordynuje jego działania oraz współpracę z innymi organami administracji państwowej. Podejmuje decyzje dotyczące podziału środków budżetowych, podpisuje rozporządzenia i wydaje wiążące polecenia. Ministerstwo odpowiada także za integrację sektora energetycznego z UE, dekarbonizację, rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz zarządzanie korporacyjne.
W praktyce praca ministra energetyki jako kierownika resortu często sprowadza się do pracy biurokratycznej, „przerzucania papierów” i podpisywania przetargów. Z tego względu formalnie na to stanowisko można powołać niemal każdego — kluczowe jest, aby była to osoba sprawnie poruszająca się w strukturach administracji. Czy jednak takie podejście jest słuszne — to już osobna kwestia.
Kurs na odbudowę i stabilność
Zaraz po swoim powołaniu Switlana Hrinczuk nakreśliła kluczowe zadania na nowym stanowisku, podkreślając fundamentalną rolę sektora energetycznego dla gospodarki kraju — zapewnienie energii elektrycznej dla przemysłu i ludności. Wśród swoich priorytetów wymieniła: przygotowanie do sezonu grzewczego, odbudowę infrastruktury energetycznej w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju, „zielonego” przejścia i dekarbonizacji, stworzenie strategicznych rezerw sprzętu, rozwój nowego zdecentralizowanego systemu energetycznego i jego integrację z UE, rozwój kapitału ludzkiego i zapewnienie wysokiej jakości kadr w sektorze, a także przyciąganie inwestycji.
Na papierze brzmi to dobrze. Nie należy jednak zapominać, że obecna sytuacja w ukraińskim sektorze energetycznym jest wyjątkowo trudna. Od początku pełnoskalowej inwazji rosji ponad 50% mocy wytwórczych zostało zniszczonych, uszkodzonych lub znajduje się pod okupacją. Choć obecnie tryby pracy systemu energetycznego są zasadniczo zrównoważone i ogólnego deficytu energii elektrycznej nie ma, sytuacja nadal pozostaje bardzo napięta.
Do głównych wyzwań stojących przed nową ministerką należy zaliczyć: przyciągnięcie inwestycji na odbudowę i rozwój sektora energetycznego, rozwój rozproszonej generacji energii dla zaspokojenia potrzeb lokalnych społeczności i biznesu oraz potencjalną podwyżkę taryf na energię elektryczną — co jest kwestią społecznie wrażliwą. Jak poradzi sobie z tym Hrinczuk — odpowiedź na to pytanie poznamy w najbliższym czasie.
Cienie przeszłości na nowym stanowisku
Kadencja Switlany Hrinczuk na stanowisku ministerki ochrony środowiska była naznaczona licznymi oskarżeniami ze strony ekoaktywistów i skandalami, które mogą rzucać cień na jej nowe powołanie. Aktywiści zarzucali jej fiasko w wielu kluczowych obszarach działalności Ministerstwa Ochrony Środowiska. W szczególności ministerstwu nie udało się uruchomić zautomatyzowanego systemu monitorowania środowiska, co utrudnia dochodzenie reparacji od rosji za szkody ekologiczne. Reforma systemu gospodarowania odpadami również pozostała jedynie na papierze, a akty wykonawcze „nadal są w trakcie opracowywania”. Podobna sytuacja miała miejsce z reformą nadzoru ekologicznego.
Krytyce poddano również politykę kadrową Hrinczuk, którą określano jako nieprzejrzystą i niejasną. Przykładem wzburzenia było mianowanie na stanowisko kierownika departamentu ds. obszarów chronionych osoby bez odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia. Ministerstwo pod jej kierownictwem ignorowało także szereg głośnych problemów ekologicznych, w tym nielegalne wyręby lasów pierwotnych na Zakarpaciu, zagrożenie zanieczyszczeniem rzek oraz problemy parków narodowych, gdzie trwały nielegalne wycinki.
Te zarzuty tworzą negatywne tło dla jej nowego powołania. Kwestie przejrzystości, polityki kadrowej oraz efektywności reform, które pojawiły się w sektorze środowiskowym, mogą przenieść się również na energetykę. Dotychczasowe doświadczenia Switłany Hrinczuk w Ministerstwie Ochrony Środowiska, zwłaszcza oskarżenia o spowalnianie inicjatyw ekologicznych i brak przejrzystości, mogą budzić niepokój co do jej zdolności do skutecznego wdrażania „zielonej” transformacji i dekarbonizacji w sektorze energetycznym. Jeśli jej wcześniejsze działania były motywowane określonymi interesami, może to utrudnić przeprowadzanie uczciwych przetargów i przejrzysty podział zasobów w energetyce.
Perspektywy i oczekiwania wobec nowej ministerki
Powołanie Switlany Hrinczuk na stanowisko ministerki energetyki Ukrainy to wydarzenie o wielu wymiarach. Z jednej strony, jej mocne strony są oczywiste — przede wszystkim bogate doświadczenie w pracy rządowej. Z drugiej strony, jej kadencja jako ministerki ochrony środowiska była obciążona licznymi pytaniami i kontrowersjami.
Energetyk Serhij, pracujący w jednej z ukraińskich elektrowni atomowych, wyraża sceptycyzm wobec nowej nominacji. Uważa, że w jego branży po przyjściu nowej ministerki nic fundamentalnego się nie zmieni.
“W ogóle nie wiem, kto to jest, nie śledziłem mianowania nowego rządu. Kiedy się do mnie zwróciliście, przeczytałem coś o tej osobie. Nie mam żadnych uczuć wobec tej nominacji. To osoba, która nawet nie ma wykształcenia kierunkowego. Co ona wie o energetyce? Czy rozumie wyzwania stojące przed branżą? Nie jestem pewien. Dla mnie to po prostu przestawianie łóżek w znanym wszystkim miejscu. Ani ona, ani jej poprzednik — nie oczekuję od żadnego z nich poprawy w sektorze ”– powiedział nasz rozmówca.
Sukces Switlany Hrinczuk na nowym stanowisku będzie zależał od jej zdolności do przełożenia doświadczenia w zarządzaniu oraz finansowo-ekologicznej wiedzy na skuteczne decyzje w sektorze energetycznym. Ma potencjał do efektywnej koordynacji współpracy międzynarodowej i przyciągania inwestycji, co jest kluczowe dla odbudowy zniszczonej infrastruktury. Jednak będzie musiała przezwyciężyć cień poprzednich skandali, wykazując się przejrzystością, otwartością na dialog ze wszystkimi zainteresowanymi stronami oraz determinacją w realizacji zadeklarowanych priorytetów.
