Niedawna publikacja fotografa Associated Press, Efrema Łukackiego, na Facebooku, na której, jak twierdzi, można zobaczyć ukraińską rakietę manewrującą „Flamingo” o deklarowanym zasięgu 3000 kilometrów, stała się ważnym impulsem do dyskusji o nowych możliwościach ukraińskiego przemysłu obronnego — zwłaszcza na tle potencjalnej porażki w negocjacjach pokojowych.
Taka nieformalna prezentacja „Flamingo” jest tylko jednym z elementów szerszej strategii Ukrainy w budowie własnej tarczy rakietowej. Obecność zarówno rakiet manewrujących, jak i balistycznych w pracach rozwojowych odzwierciedla dążenie do dywersyfikacji i wzmocnienia zdolności uderzeniowych Sił Zbrojnych Ukrainy.
Jaka jest obecna sytuacja w ukraińskim rakietowym przemyśle i co wiadomo o krajowych projektach zarówno rakiet balistycznych, jak i manewrujących? Nad tym zagadnieniem zastanawiał się politolog UA.News, Mykyta Trachuk.
Rakiety balistyczne Sił Zbrojnych Ukrainy: strategiczne narzędzie wojny
Rakieta balistyczna to typ rakiety, która po początkowym etapie lotu porusza się po trajektorii balistycznej, czyli głównie pod wpływem siły grawitacji i bezwładności. Jej lot przypomina ruch wyrzuconego w powietrze obiektu, ale na znacznie większą skalę. Na końcowym odcinku trajektorii rakieta balistyczna może osiągać prędkości hipersoniczne, co czyni ją niezwykle trudnym celem do przechwycenia.
Kluczowa rola rakiet balistycznych w wojnie z rosją wynika z kilku czynników. Po pierwsze, jest to ich prędkość. Rakiety takie jak ukraiński „Sapsan”/„Hrim-2” osiągają prędkości do 5,2 Macha (około 6370 km/h). Dla porównania, amerykańska rakieta ATACMS ma prędkość około 3 Machów, a rosyjski „Iskander-M” – około 6 Machów. Taka prędkość daje minimalny czas na reakcję przeciwnika, co czyni przechwycenie bardzo trudnym zadaniem.
Po drugie, rakiety balistyczne niosą znacznie cięższe głowice bojowe. Na przykład głowica bojowa „Sapsana” ma masę 480 kg, podczas gdy w wersji burzącej ATACMS masa głowicy wynosi 227 kg. Ta znaczna siła rażenia zapewnia skuteczne niszczenie umocnionych celów, takich jak punkty dowodzenia, magazyny amunicji, mosty oraz inne krytyczne obiekty infrastruktury przeciwnika.
W porównaniu z rakietami manewrującymi, te ostatnie lecą na stosunkowo niskich wysokościach, manewrują, omijają ukształtowanie terenu i są wolniejsze. Ich zalety to wysoka precyzja i zdolność do ominięcia systemów przeciwlotniczych dzięki niskiemu lotowi. Wady to podatność na systemy przeciwlotnicze na niektórych odcinkach oraz długi czas lotu. Rakiety balistyczne mają wysoką trajektorię i prędkość hipersoniczną na końcowym odcinku lotu, co utrudnia ich przechwycenie i zapewnia dużą siłę rażenia. Ich wadą jest mniejsza manewrowość po wyłączeniu silnika.
Posiadanie obu typów własnych rakiet – manewrujących, takich jak „Flamingo”, oraz balistycznych, jak „Sapsan” – daje Ukrainie elastyczność w planowaniu operacji uderzeniowych. Rakiety manewrujące mogą być używane do masowych uderzeń na duże obszary lub do niszczenia celów wymagających ominięcia obrony przeciwlotniczej na niskim pułapie. Rakiety balistyczne świetnie nadają się do szybkich, potężnych uderzeń w chronione cele, gdzie prędkość i energia kinetyczna są decydującymi czynnikami.
Ukraiński przemysł rakietowy w 2025 roku
Ukraiński przemysł rakietowy wykazuje znaczący postęp i stabilny rozwój. Jest to niezwykle istotne w warunkach trwającej pełnoskalowej wojny, która nadal się nie zakończyła. Na czerwiec 2025 roku Ukraina zrealizowała niemal połowę (47%) zaplanowanych prac nad programem rakietowym na bieżący rok. Warto zaznaczyć, że program rakietowy w Ukrainie istnieje od wielu lat, a informacje o projekcie „Sapsan” pojawiały się już w 2016 roku. Jednak prawdziwy impuls do innowacji, oczywiście, dała właśnie pełnoskalowa wojna.
Poza samą produkcją, Ukraina aktywnie inwestuje w odbudowę kadr inżynierskich oraz inicjatywy studenckie, które są fundamentem przyszłej niezależności technologicznej. W kwietniu 2025 roku studenckie biuro konstrukcyjne NAURocket z Kijowskiego Instytutu Lotniczego (KAI) wznowiło działalność i przeprowadziło pierwsze odpalenia rakiet na paliwo stałe „Deimos” i „Phobos” po kilkuletniej przerwie. Te amatorskie, niekierowane rakiety o długości 2 metrów służą do opracowania technologii takich jak osiąganie określonej wysokości (700-1000 m), testowanie systemu spadochronowego i nadajnika GPS.
Choć są to projekty amatorskie, stanowią ważny krok w odbudowie przemysłu rakietowego oraz szkoleniu przyszłych kadr inżynierskich. Sukces programu rakietowego jest niemożliwy bez stałego napływu nowych naukowców i pomysłów. Wznowienie takich inicjatyw świadczy o systemowym podejściu do przygotowania specjalistów, którzy staną się podstawą przyszłych przełomów w dziedzinie budowy rakiet.
«Sapsan»/«Grom-2»: ukraińska «rakietowa pięść»
Operacyjno-taktyczny kompleks rakietowy „Sapsan”, znany również jako „Grom-2”, jest jednym z kluczowych elementów ukraińskiego potencjału rakietowego, produkowanym przez biuro konstrukcyjne „Piwdenne” oraz zakłady „Piwdenmasz”. Informacje o jego opracowaniu pojawiły się już w 2016 roku, a projekt od razu wzbudził duże zainteresowanie – między innymi Arabia Saudyjska wyraziła chęć zakupu tej rakiety. Jednak projekt nie został ukończony z powodu aktywnego oporu ze strony rosji.
Pomimo przeszkód prace nad kompleksem trwały. W sierpniu 2024 roku prezydent Zełenski ogłosił udane testy pierwszej własnej rakiety balistycznej. Kulminacją było doniesienie o próbach bojowych, podczas których ukraińska rakieta balistyczna przeleciała niemal 300 km i zniszczyła rosyjski punkt dowodzenia.
„Sapsan”/„Grom-2” posiada dość potężne parametry. Deklarowany zasięg rażenia wynosi do 500 km. Rakieta rozwija bardzo dużą prędkość — do 5,2 Macha (około 6370 km/h). Masa rakiety o długości 7,2 m wynosi prawie 3 tony. Głowica bojowa jest projektowana o masie 480 kg i może mieć konstrukcję monoblokową (odłamkowo-burzącą lub penetrująco-odłamkowo-burzącą) albo kasetową. Samobieżna wyrzutnia zestawu wyposażona jest w dwa kontenery na rakiety klasy „ziemia-ziemia”. OTRK „Sapsan/Grom-2” jest zdolny do rażenia zarówno pojedynczych, jak i grupowych celów stacjonarnych.
«Wilcha»: precyzyjna odpowiedź na wyzwania
„Wilcha”, opracowana przez KB „Łucz”, która weszła na wyposażenie Sił Zbrojnych Ukrainy już w 2018 roku, jest również ważnym elementem ukraińskiego arsenału rakietowego, choć należy ją odróżnić od klasycznych rakiet balistycznych, takich jak wspomniany wcześniej „Sapsan”. „Wilcha” to precyzyjny kierowany pocisk rakietowy (KPR) dla wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych (WRR) kalibru 300 mm, wystrzeliwany z zmodyfikowanych wyrzutni BM-30 „Smiercz”.
Chociaż trajektoria tego pocisku ma wyraźne elementy balistyczne, nie jest to jednak pełnoprawna rakieta balistyczna. Ta różnica jednak nie umniejsza jego strategicznego znaczenia, a wręcz podkreśla uniwersalność ukraińskiego podejścia do uzbrojenia dalekiego zasięgu. „Wilcha” pozwala bowiem przekształcić WRR w broń wysokiej precyzji, zdolną do rażenia celów z dokładnością, która wcześniej była dostępna wyłącznie dla systemów rakietowych.
Jest to przykład optymalizacji istniejących platform, gdy zamiast tworzenia zupełnie nowych, drogich i czasochłonnych w produkcji systemów, Ukraina modernizuje te już posiadane, znacznie podnosząc ich efektywność i celność. Pozwala to szybciej wprowadzać nowe możliwości na froncie, wykorzystując istniejącą infrastrukturę i doświadczenie eksploatacyjne.
Każda wyrzutnia rakiet „Wilcha” posiada 12 pocisków, a każdy pocisk jest naprowadzany na cel indywidualnie. Kaliber rakiety wynosi 300 mm, długość – 7600 mm, a masa – 860 kg. Całkowita masa rakiety waha się od 800 do 1000 kg. Prędkość lotu rakiety to 3,4 Macha.
Maksymalny zasięg rażenia zależy od wersji. Klasyczna „Wilcha” – do 70 km. „Wilcha-M” – do 130 km. „Wilcha-M1” występuje w dwóch wersjach – z głowicą bojową o masie 170 kg i zasięgu 140/154 km oraz z głowicą o masie 236 kg i zasięgu 108/121 km. „Wilcha-M2” ma dwie wersje kierowanego pocisku R624M-2 z głowicą bojową o masie 170 kg i zasięgu 141 oraz 202 km. Ogólnie zasięg może sięgać do około 200 km.
Jedną z najważniejszych zalet „Wilchy” jest jej wysoka precyzja. Okrągłe prawdopodobne odchylenie (CEP) wynosi około 10 metrów, a na odległości ponad 100 km dla „Wilchy-M” – do 30 metrów. To wyjątkowa dokładność dla systemów rakietowych salwowych.
«Flamingo»: nowość skrzydlatych rakiet Sił Zbrojnych Ukrainy
Choć oficjalnego potwierdzenia nazwy i charakterystyk na razie nie ma, specjalistyczne media przypuszczają, że „Flamingo” może być wariantem rakiety FP-5 od emiracko-brytyjskiej firmy Milanion Group, która już dostarcza sprzęt dla Sił Zbrojnych Ukrainy. Rakieta ta została zaprezentowana na wystawie uzbrojenia IDEX-2025 w lutym bieżącego roku.
Ogólnie wiadomo o niej niewiele. Jednak podane parametry to: masa startowa około 6000 kg, głowica bojowa o wadze 1000 kg, maksymalna prędkość 950 km/h oraz zasięg do 3000 km. Te dane techniczne pokrywają się z informacjami, które podaje AP na temat „Flamingo”. Rakieta może pozostawać w powietrzu do czterech godzin, ma rozpiętość skrzydeł sześć metrów. Takich pocisków na świecie jest niewiele, a ich moc przewyższa nawet amerykańskie rakiety Tomahawk, które mają głowicę bojową o masie 450 kg.
«Typhoon»: uniwersalność i daleki zasięg
Ukraiński przemysł obronny pracuje również nad rodziną rakiet „Typhoon”, które rozszerzają możliwości Sił Zbrojnych Ukrainy w zakresie dalekosiężnego uzbrojenia. Program „Typhoon” ma na celu całkowitą wymianę przestarzałych radzieckich rakiet odpalanych z różnych systemów rakietowych. Prace nad projektem trwają od 2015 roku, a prowadzi je zespół inżynierów z wymienionego wcześniej KB „Południe”.
Rodzina „Typhoon” obejmuje kilka modyfikacji zaprojektowanych dla różnych kalibrów systemów rakietowych. Na przykład „Typhoon-1” przeznaczony jest dla systemów 122 mm, takich jak BM-21 „Grad”, a także nowoczesnych ukraińskich RZSO „Verba” i „Berest”. Dla większych kalibrów opracowywane są „Typhoon-2” dla 220 mm systemów „Uragan” oraz „Typhoon-3” dla 300 mm „Smiercz”. Szczególne miejsce zajmuje „Typhoon-4” kalibru 400 mm, który według planów będzie miał zasięg do 280 km i zostanie zamontowany na podwoziu kołowym opracowanym przez HKBM, a w przyszłości — na nowoczesnym dużokalibrowym RZSO z KB „Południe”.
Warto również wyróżnić projekt „Typhoon-Południe” (RKK.500), który jest operacyjno-taktycznym rakietowym kompleksem krótkiego zasięgu wyposażonym w jednofazową hybrydową nadźwiękową rakietę quasi-balistyczną RT-500. Rakieta ta jest sterowana do końca lotu, ma zasięg do 500 km, ładunek bojowy o masie 500 kg oraz może osiągnąć wysokość lotu do 180 km. Masa startowa wynosi 4100 kg, a prędkość sięga 1461,9 m/s (około 4,3 Macha), co czyni ją porównywalną z rosyjskim „Iskanderem” i podobnymi systemami amerykańskimi.
Podsumowując, rozwój własnego uzbrojenia rakietowego jest krytycznie ważny dla zdolności obronnych Ukrainy. Posiadanie własnych rakiet dalekiego zasięgu — takich jak balistyczny „Sapsan”/„Hrom-2”, precyzyjnie kierowane pociski „Wilcha”, rakiety manewrujące typu „Flamingo”, rakiety do RZSO „Typhoon”, a także systemy takie jak „Neptun” (którym zatopiono krążownik „Moskwa”), „Błyskawka” czy „Trembita” — umożliwia Siłom Zbrojnym Ukrainy nie tylko skutecznie odpierać wroga na linii frontu, ale też przeprowadzać uderzenia na jego węzły logistyczne, stanowiska dowodzenia i obiekty wojskowe głęboko na zapleczu. To stanowi potężny czynnik odstraszający i destabilizujący operacje przeciwnika.
Perspektywy dalszego wzmacniania potencjału rakietowego Ukrainy wyglądają obiecująco. Aktywne finansowanie, zaangażowanie sektora prywatnego oraz odbudowa programów edukacyjnych, takich jak NAURocket, świadczą o systematycznym i ambitnym podejściu do rozwoju ukraińskiego przemysłu rakietowego. Produkcja seryjna systemu „Sapsan” oraz potencjalna masowa produkcja „Flamingo” zapowiadają znaczące zwiększenie arsenału rakietowego SZU w najbliższej przyszłości.
