Likwidacja rosyjskiego majora Gurcijewa, który dowodził bombardowaniem Mariupola, po raz kolejny przypomniała zbrodniarzom wojennym, że nie uciekną przed karą.
To zrozumienie stopniowo przenika rosyjskie kręgi wojskowe. Okupanci stają się coraz bardziej powściągliwi w mediach społecznościowych i starają się zachować anonimowość. Dotyczy to przede wszystkim pilotów i operatorów systemów rakietowych, którzy są głównymi sprawcami terroru wobec ukraińskich miast, a liczba ich ofiar nieustannie rośnie.
Portal UA.News opisuje, jak ukraińskie służby specjalne wspólnie z badaczami OSINT identyfikują sprawców ataków na ludność cywilną w lotnictwie i wojskach rakietowych państwa-agresora.
Likwidacja rosyjskiego majora Gurcijewa
W rosji w wyniku wybuchu granatu zginął pierwszy zastępca szefa administracji Stawropola, major armii federacji rosyjskiej Zaur Gurcijew. Weteran „SVO” wcześniej dowodził bombardowaniami Mariupola. Jak podają rosyjskie media, w nocy z 28 na 29 maja Gurcijew wraz z innym mężczyzną pił alkohol na ławce obok bloku mieszkalnego. Nieznany sprawca rzucił granat w stronę wojskowego zbrodniarza i jego towarzysza. W wyniku eksplozji obaj zginęli.
O śmierci rosyjskiego okupanta poinformował gubernator Kraju Stawropolskiego Władimir Władimirow. Oświadczył, że brana pod uwagę jest wersja zamachu terrorystycznego z udziałem Ukrainy.
Gurcijew dowodził powietrzną fazą walk o Mariupol w obwodzie donieckim, podczas których zginęło co najmniej 20 tysięcy Ukraińców. Na stronie rosyjskiej propagandy „Wriemia Gieroew” podano, że „wdrożył własne rozwiązania w technologii naprowadzania rakiet na cel, co pozwoliło wielokrotnie zwiększyć ich celność i skuteczność — w tym trafić w bazę zaopatrzeniową Azowa”.
Przypadki śmierci osób powiązanych z atakami na Ukrainę
Dmitrij Golenkow. Szef sztabu rosyjskiej eskadry lotniczej, wojskowy pilot, zlikwidowany 20 października 2024 roku. Był zaangażowany w ataki na centrum handlowe „Amstor” w Krzemieńczuku oraz na budynek mieszkalny w Dnieprze. Ciało rosyjskiego zbrodniarza wojennego znaleziono w pobliżu Briańska z licznymi obrażeniami głowy, zadanymi prawdopodobnie młotkiem. W komunikacie o jego śmierci napisano: „Młot sprawiedliwości”.
Ukraiński wywiad wojskowy (HUR) poinformował, że Golenkow był pilotem 52. ciężkiego pułku bombowego Sił Powietrzno-Kosmicznych federacji rosyjskiej (jednostka wojskowa nr 33310), stacjonującego na lotnisku „Szajkowka” i dysponującego bombowcami Tu-22M3.
Konstantin Nagajko. Dowódca baterii 112. brygady rakietowej Sił Zbrojnych fr, odpowiedzialny za atak rakietowy na kawiarnię we wsi Hroza w obwodzie charkowskim w 2023 roku, w wyniku którego zginęło 59 cywilów. Zginął na początku stycznia 2025 roku w wyniku eksplozji; jego śmierć została potwierdzona w lutym.
Michaił Szacki. Zastępca głównego konstruktora i szef działu oprogramowania w biurze konstrukcyjnym „Mars” został zabity w grudniu 2024 roku. Według mediów wojskowego zbrodniarza zastrzelono w podmoskiewskich Kotelnikach, w Kuzmińskim Lesoparku.
Zajmował się modernizacją pocisków manewrujących Ch-59 do wersji Ch-69 oraz opracowywał nowe bezzałogowe statki powietrzne. W opinii współpracowników był głównym ideologiem wdrażania sztucznej inteligencji w dronach i innych systemach lotniczych.
Wałerij Trankowski. Szef sztabu 41. brygady okrętów rakietowych Floty Czarnomorskiej fr, odpowiedzialny za atak rakietowy na Winnicę 14 lipca 2022 roku. Jego samochód został wysadzony w listopadzie 2024 roku w Sewastopolu, na ulicy Tarasa Szewczenki.
Według danych służb specjalnych, na rozkaz Trankowskiego wielokrotnie ostrzeliwano Odesę i inne ukraińskie miasta, co doprowadziło do licznych ofiar cywilnych.
Jak wykrywa się i identyfikuje rosyjskich zbrodniarzy wojennych
Ukraińskie służby specjalne, w szczególności wywiad wojskowy, aktywnie korzystają z danych grup OSINT do identyfikacji celów. Dzięki analizie otwartych źródeł, przeciekom informacji oraz współpracy z międzynarodowymi partnerami ustalają lokalizację i inne dane osobowe zbrodniarzy wojennych.
Najczęściej badacze OSINT pozyskują informacje o jednostkach wojskowych i ich pododdziałach, składzie osobowym oraz dowództwie, które wydawało rozkazy popełniania zbrodni wojennych. Ustalenie tożsamości konkretnych osób, które bezpośrednio je wykonywały, to zadanie służb specjalnych dysponujących dostępem do informacji niejawnych oraz możliwością przeprowadzania precyzyjnych uderzeń, aktów dywersji lub innych operacji specjalnych.
Przykłady identyfikacji rosyjskich pilotów i żołnierzy wojsk rakietowych zamieszanych w ataki na ludność cywilną:
Atak na Kijów i szpital dziecięcy „Ochmatdyt” 8 lipca 2024 roku (34 ofiary śmiertelne, w tym 5 dzieci). Analitycy OSINT z grupy Molfar zidentyfikowali około 50 żołnierzy z jednostek 06987 i 33310, stacjonujących na lotniskach „Engels” i „Szajkowka”, którzy byli zaangażowani w rakietowy atak tego dnia.
Analitycy OSINT opublikowali rejestr zawierający szczegółowe informacje o wszystkich rosyjskich żołnierzach z jednostek biorących udział w bombardowaniu Ukrainy 8 lipca 2024 roku, w tym w ostrzale „Ochmatdytu”. W rejestrze przedstawiono obszerne dowody ich powiązań z konkretnymi formacjami wojskowymi federacji rosyjskiej oraz informacje o rodzinach tych wojskowych.
Zdjęcie: grupa OSINT Molfar
„Ten rejestr przedstawia wrogów Ukrainy i całej ludzkości. To mordercy, którzy muszą ponieść karę za zbrodnie przeciwko ludzkości” – zaznaczono w opisie.
Podwójny atak rakietowy na Kramatorsk i pobliską miejscowość Bilenke w obwodzie donieckim 27 czerwca 2023 roku (13 osób zginęło, ponad 60 zostało rannych). Organizacja Truth Hounds zidentyfikowała żołnierzy odpowiedzialnych za ten atak, gromadząc dowody ich udziału w zbrodni.
Zespół poinformował, że był to jeden z najtrudniejszych projektów w historii ich działalności od 2014 roku. W wyniku ataku zginęła dokumentalistka Truth Hounds, Wiktoria Amelina. Ten tragiczny fakt dodatkowo zmotywował ich do ustalenia prawdy o tym ataku, określenia grona potencjalnych sprawców i nadania sprawie właściwej kwalifikacji prawnej.
Truth Hounds udowodnili, że okupanci przeprowadzili ten atak, używając pocisków manewrujących Iskander-K. Udało się również zawęzić listę podejrzanych do jednej jednostki – 47. Brygady Rakietowej 8. Armii Ogólnowojskowej Sił Zbrojnych federacji rosyjskiej, dowodzonej przez pułkownika Witalija Bobyria.
Zdjęcie: Truth Hounds
W opisie metodologii śledztwa zaznaczono, że „oprócz informacji zebranych podczas misji terenowej oraz w trakcie zdalnych wywiadów ze świadkami i ofiarami, śledczy z Truth Hounds wykorzystali dane z otwartych źródeł... W szczególności przeanalizowano taktyczno-techniczne parametry całej gamy rakiet znajdujących się na uzbrojeniu Sił Zbrojnych federacji rosyjskiej, dane o przemieszczaniu się ich jednostek, a także zdjęcia satelitarne pochodzące z Planet, Maxar i Google Earth”.
Śledczy skorzystali również z oprogramowania Paliscope, które wykorzystuje algorytmy sztucznej inteligencji do przetwarzania dużych zbiorów danych, z programu do rozpoznawania twarzy PimEyes oraz z botów, które wyszukują i udostępniają dane osobowe osób.
Masowe naloty na Mariupol. Międzynarodowa społeczność wywiadowcza InformNapalm, która gromadzi bazę danych rosyjskich zbrodniarzy wojennych, na podstawie informacji ukraińskiego zespołu „Kiber Sprotyw” ustaliła niemal cały skład osobowy 960. szturmowego pułku lotniczego Sił Zbrojnych federacji rosyjskiej. Pełna lista, obejmująca ponad 150 żołnierzy, została również dodana do bazy Centrum „Myrotworec”.
960. pułk lotniczy stacjonuje na lotnisku na obrzeżach miasta Primorsko-Achtarsk w Kraju Krasnodarskim, nad brzegiem Morza Azowskiego. 28 marca 2023 r. doradca mera Mariupola, Petro Andriuszczenko, poinformował, że według ich danych to właśnie z lotniska w Primorsko-Achtarsku startowali zbrodniarze wojenni, którzy zbombardowali teatr dramatyczny i szpital położniczy w Mariupolu.
Śledczym udało się wyodrębnić szczegółowe listy pilotów, informacje personalne, charakterystyki służbowe oficerów, zaświadczenia, a także teoretyczne i praktyczne analizy, które mogą być istotne z punktu widzenia wywiadu. W związku z tym na swojej stronie internetowej opublikowali jedynie część uzyskanych materiałów.
Wśród udokumentowanych zbrodniarzy wojennych znajduje się dowódca jednostki wojskowej nr 75387, 960. pułku szturmowego lotnictwa Sił Zbrojnych federacji rosyjskiej – pułkownik Siergiej Atroszczenko, urodzony 5 maja 1981 r. „Warto dodać, że urodził się w mieście Owrucz w obwodzie żytomierskim w Ukrainie. Następnie mieszkał w rosyjskim Lipiecku, potem był zameldowany w Woroneżu przy Prospekcie Lenina 96a, mieszkanie 89. Później przez pewien czas był zameldowany w miejscu służby — w jednostce wojskowej nr 46451 w miejscowości Gwardijskie na okupowanym Krymie” — czytamy w materiale.
Zdjęcie: InformNapalm
Śledczy zebrali dane dotyczące majątku, nieruchomości i finansów zbrodniarza wojennego. Na szczególną uwagę zasługuje epizod, w którym jeden z badaczy OSINT, podając się za rosyjskiego wojskowego, zorganizował sesję zdjęciową żon oficerów pułku na lotnisku — w paradnych mundurach z medalami ich mężów. Dzięki temu udało się zdobyć dodatkowe informacje przydatne do dalszego rozpoznania OSINT.
Zdjęcie: InformNapalm
Uderzenia rakietowe z lotnictwa dalekiego zasięgu. Grupa OSINT „Sarana” skoncentrowała swoją uwagę na pilotach i członkach załóg rosyjskich bombowców strategicznych, którzy „zabijają cywilów w ukraińskich miastach, a wcześniej mordowali w Syrii, Sakartwelo (Gruzji – red.), Iczkerii i innych krajach”.
Badacze OSINT ustalili i opublikowali listę załóg samolotów oraz innych wojskowych należących do 326. ciężkiej dywizji bombowej lotnictwa dalekiego zasięgu Dowództwa Lotnictwa Dalekiego Zasięgu federacji fosyjskiej (jednostka wojskowa nr 62266). W jej skład wchodzi m.in. jednostka nr 75715, której żołnierze zostali odznaczeni medalami Ministerstwa Obrony rosji za ostrzał Ukrainy. Warto dodać, że ta jednostka stacjonuje na lotnisku „Ukrainka” w obwodzie amurskim federacji rosyjskiej.
„Pamięć o ofiarach Mariupola, Siewierodoniecka, Bachmutu, Aleppo, Groznego i innych miast — ofiarach rosyjskiej agresji — nie pozwala nam po prostu zapomnieć o tych zwyrodnialcach. Nie możemy pozwolić im pozostać w cieniu” — czytamy na stronie internetowej ‘Sarana’.
Kto i w jaki sposób kieruje pociski na ukraińskie miasta
Konkretne osoby zamieszane w te zbrodnie zostały ujawnione w wyniku wspólnego śledztwa The Insider, Bellingcat i Der Spiegel, opublikowanego w październiku 2022 roku. Śledczy zdołali powiązać poszczególne uderzenia rakietami manewrującymi w Ukrainę z konkretnymi jednostkami Głównego Centrum Obliczeniowego (GOC) Sił Zbrojnych federacji rosyjskiej, a także wykryli korelację między typami rakiet a konkretnymi pracownikami GOC.
Zgodnie z ustaleniami śledztwa, jednostka GOC składa się z trzech zespołów, z których każdy programuje trajektorie lotu jednego określonego typu rakiet precyzyjnych: 3M-14 („Kalibr”, bazowania morskiego), 9M728 (znana również jako R-500, używana w naziemnych systemach rakietowych „Iskander”) oraz Ch-101 (bazowania powietrznego).
Media opublikowały grupowe zdjęcie osób odpowiedzialnych za naprowadzanie rakiet — stoją oni w mundurach wojskowych z oznaczeniem Centrum Obliczeniowego. Jak ustalił Bellingcat, fotografia została wykonana na wewnętrznym dziedzińcu budynku Ministerstwa Obrony przy ulicy Znamieńka w Moskwie.
Ogólny portret tych specjalistów OSINT-owcy opisali następująco: „Wojskowi inżynierowie programujący trajektorie rakiet kierowanych mają bardzo zróżnicowane doświadczenie. Wśród nich są zarówno osoby, które całą karierę spędziły w armii lub marynarce wojennej, a następnie zdobyły wojskowo-inżynierską specjalizację, jak i młodzi ludzie rekrutowani z cywilnych zawodów, najczęściej związanych z branżą IT”.
Warto zaznaczyć, że dowódca jednostki odpowiedzialnej za naprowadzanie rakiet, pułkownik Igor Bagniuk, został odznaczony medalem „Za udział w działaniach bojowych w Syrii”. Medal ten przyznaje się rosyjskim żołnierzom od 2015 roku (rosja wielokrotnie wykorzystywała rakiety kierowane w Syrii – np. podczas nalotów na Aleppo w 2016 roku). Takie same odznaczenia za udział w nalotach na syryjskie miasta otrzymali również inni członkowie tej jednostki.
Czytaj równieź:
Rakietowy szantaż Moskwy: co wiadomo o rakiecie Jars i jakie systemy obrony przeciwrakietowej mogą ją powstrzymać
