Kariera polityczna, zwłaszcza na najwyższym szczeblu, wymaga nienagannego opanowania faktów, geografii oraz przynajmniej podstawowej logiki. Historia jednak obfituje w przykłady, gdy światowi przywódcy, niezależnie od zakresu swojej władzy czy poziomu intelektu, popełniają tak zdumiewające błędy, że natychmiast zamieniają się one w wirusowe memy. Te wpadki to coś więcej niż tylko anegdoty i żarty: są one istotnymi wydarzeniami medialnymi, które, zgodnie z zasadą pierwszeństwa, kształtują trwałe pierwsze wrażenie na temat kompetencji danego lidera.
Niedawno prezydent USA Donald Trump wypowiadał się na temat ukraińskiego Krymu. Między innymi stwierdził, że Krym „oblewany jest przez cztery oceany”, choć powszechnie wiadomo, że półwysep oblewają jedynie Morze Czarne i Morze Azowskie. Tak fundamentalny błąd geograficzny, zwłaszcza w ustach polityka aspirującego do odgrywania kluczowej roli w rozwiązywaniu konfliktów regionalnych, stanowi szybki i prosty test jego przygotowania merytorycznego.
Trump nie jest jednak jedynym „dostawcą memów” wśród polityków. Wielu innych przywódców również regularnie się myliło i popełniało zabawne przejęzyczenia. Zebraliśmy najważniejsze i najśmieszniejsze z nich — więcej w materiale UA.News.
Pokojowe porozumienie między Albanią a Azerbejdżanem (Donald Trump)
Geograficzne pomyłki Trumpa nie ograniczają się do Ukrainy. Wielokrotnie demonstrował on trudności z rozróżnianiem fonetycznie podobnych nazw państw, w szczególności myląc Albanię (Albania) z Armenią (Armenia).
Ta wpadka odbiła się szerokim echem na arenie międzynarodowej podczas szczytu Europejskiej Wspólnoty Politycznej w Kopenhadze. Premier Albanii Edi Rama postanowił zażartować z tej sytuacji w rozmowie z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem oraz prezydentem Azerbejdżanu Ilhamem Alijewem. Rama ironicznie oświadczył, że przywódcy powinni go przeprosić za to, że nie pogratulowali Albanii „porozumienia pokojowego, które prezydent Trump zawarł między Albanią a Azerbejdżanem”.
Wszyscy obecni przywódcy, w tym Alijew, który dosłownie wybuchnął śmiechem, zrozumieli, że jest to bezpośrednie nawiązanie do faktu, iż Trump pomylił Albanię z Armenią.
Gdy sojusznicy publicznie wykorzystują błędy światowego lidera do żartów i kpin, świadczy to o tym, że jego potknięcia przekroczyły granice osobistej pomyłki i stały się symbolem ogólnej niepoważności w podejściu do polityki zagranicznej. Podkopuje to międzynarodowy autorytet przywódcy, ponieważ jego deklaracje sukcesów są postrzegane przez pryzmat oczywistych błędów.
Szczyt OPEC zamiast szczytu APEC (George W. Bush)
Jednym z najbardziej zapamiętanych błędów z czasów prezydentury George’a W. Busha było pomylenie dwóch kluczowych organizacji międzynarodowych. W 2007 roku w Sydney, zwracając się do delegatów szczytu Azjatycko-Pacyficznej Współpracy Gospodarczej (APEC), prezydent Bush publicznie podziękował gospodarzom za zaproszenie na… szczyt Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC).
Jak powiedział kiedyś prezydent Zełenski — „jaka to różnica?”. Jednak ta pomyłka, choć dotyczyła zaledwie jednej litery, miała głębokie konsekwencje polityczne. Bush nie zaprezentował jedynie błędu językowego, lecz brak uwagi wobec tożsamości kluczowego międzynarodowego sojuszu gospodarczego, na którego spotkaniu się znajdował. Odebrano to jako oznakę nieprzygotowania oraz braku koncentracji na priorytetach ekonomicznych regionu Azji i Pacyfiku, co stanowi poważną wpadkę dla przywódcy światowego supermocarstwa.
Wizyta u „wojsk austriackich” (George W. Bush)
Podczas tego samego wydarzenia w Sydney George W. Bush popełnił jeszcze jedną pomyłkę natury geograficzno-faktograficznej, tym razem dotyczącą współpracy wojskowej. Wspominając wkład sojuszników w wojnę w Iraku, Bush stwierdził, że premier Australii John Howard odwiedził „wojska austriackie”, podczas gdy oczywiście chodziło o wojska australijskie.
Ta wpadka była szczególnie dotkliwa w kontekście geopolitycznym. Australia była jednym z najbardziej lojalnych i kluczowych członków koalicji prowadzącej operacje w Iraku. Austria natomiast jest krajem tradycyjnie neutralnym i nie uczestniczy w działaniach wojennych. Pomylenie pojęć „Austrian” i „Australian” w kontekście niezwykle wrażliwego tematu działań zbrojnych uwydatniło głęboki brak świadomości szczegółów dotyczących sojuszy wojskowych oraz wkładu partnerów.
Błędy Busha były na tyle częste, że ukucie terminu „bushizmy” stało się wręcz instytucjonalizacją jego ogólnej niezręczności.
Co ciekawe, w Austrii do dziś w miejscowościach turystycznych sprzedawane są tematyczne koszulki z napisem: „Austria not Australia!” oraz z kangurem przekreślonym grubą czerwoną linią.
Poetka Anna Achmietowa (Wiktor Janukowycz)
W ukraińskim kontekście jedną z najbardziej zabawnych i najczęściej wyśmiewanych wpadek jest błąd prezydenta-uciekiniera Wiktora Janukowycza, popełniony w 2011 roku. Występując w Jałcie, nazwał on wybitną rosyjskojęzyczną poetkę ukraińskiego pochodzenia Annę Achmatową „Anną Achmietową”.
Choć nie była to pomyłka geograficzna, stała się ona jaskrawym przykładem kulturowej ignorancji prezydenta. W tamtym czasie Rinat Achmietow był najpotężniejszym ukraińskim oligarchą. Pomylenie nazwiska wielkiej postaci literatury z nazwiskiem miliardera stało się memem narodowym oraz symbolem edukacyjnej i kulturowej przepaści między głową państwa a ukraińską inteligencją.
Pomieszanie czasu, miejsca i rangi w historii o odznaczeniu żołnierza (Joe Biden)
Prezydent USA Joe Biden ma również długą historię publicznych wpadek związanych z dokładnością faktów i pamięcią. W 2019 roku połączył kilka różnych historii w jedną, opowiadając o odznaczeniu wojskowego. W swojej relacji dotyczącej uhonorowania kapitana marynarki wojennej w Afganistanie Biden popełnił szereg błędów dotyczących okresu czasu, miejsca wydarzeń, bohaterskiego czynu, rodzaju medalu, stopnia wojskowego odznaczonego, a nawet własnej roli w ceremonii. Całość wyglądała, delikatnie mówiąc, bardzo źle.
Libia jako „sąsiad Syrii” (David Lammy)
Nawet politycy zajmujący kluczowe stanowiska w resortach spraw zagranicznych państw europejskich od czasu do czasu demonstrują rażącą nieznajomość mapy świata, co staje się przedmiotem drwin i krytyki. Brytyjski polityk Partii Pracy David Lammy, występując niegdyś w parlamencie w sprawie krytycznej sytuacji w Syrii, popełnił poważny błąd geograficzny. Ostrzegł on, że „nikt z nas nie chce, aby Syria stała się podobna do Libii po sąsiedzku”.
To sformułowanie, które miało podkreślić ryzyko fragmentacji i destrukcji państw w regionie Bliskiego Wschodu, natychmiast wywołało oburzenie. Rzeczywistość geograficzna jest taka, że Libia leży na północnoafrykańskim wybrzeżu, podczas gdy Syria znajduje się na Bliskim Wschodzie. Kraje te są oddzielone co najmniej Egiptem, Izraelem oraz Jordanią łącznie. Jak na wysokiego rangą polityka odpowiedzialnego za sprawy zagraniczne, tak elementarny błąd geograficzny spotkał się z ostrą krytyką za niekompetencję.
Przemówienie poświęcone parkowi rozrywki „Świnka Peppa” (Boris Johnson)
Były premier Wielkiej Brytanii Boris Johnson znany jest ze swojego teatralnego i chaotycznego stylu wystąpień. Jego polityczne wpadki mają często charakter nie tyle faktograficzny, co logiczny i kontekstowy. Jednym z najbardziej kuriozalnych potknięć było przemówienie wygłoszone podczas dużej konferencji Konfederacji Brytyjskiego Przemysłu, na której miał on przedstawić strategię wzrostu gospodarczego kraju.
Zamiast tego Johnson znaczną część wystąpienia poświęcił emocjonalnemu, lecz całkowicie nieadekwatnemu opisowi swojej niedawnej wizyty w parku rozrywki „Świnka Peppa”. Przemówienie wyglądało na tak nieprzygotowane i oderwane od tematu, że bardzo szybko stało się internetowym memem.
Publiczny upadek z konia i totalna cenzura (Gurbanguly Berdimuhamedow)
Błędy przywódców w krajach niedemokratycznych mogą mieć nie tylko wymiar medialny, lecz także dramatyczny wymiar polityczny, zwłaszcza gdy władza próbuje je ukryć. Prezydent Turkmenistanu „Arkadag” („Opiekun” w języku turkmeńskim) Gurbanguly Berdimuhamedow doświadczył drobnego, lecz publicznego upokorzenia, przynajmniej tak postrzegał to sam turkmeński przywódca. Jest on zapalonym miłośnikiem wyścigów konnych i po zwycięstwie na swoim ulubionym koniu Berkarrar („Potężny”) tuż po przekroczeniu linii mety spadł z siodła.
Sam fakt upadku byłby nieistotnym incydentem. Jednak reakcja autorytarnego reżimu uczyniła z niego historię o międzynarodowym zasięgu. Władze natychmiast rozpoczęły zakrojoną na szeroką skalę kampanię cenzury, by ukryć to wydarzenie. Państwowa gazeta całkowicie pominęła wzmiankę o upadku, a telewizja publiczna zakończyła transmisję na sekundę przed incydentem. Co więcej, podróżnych opuszczających kraj skrupulatnie przeszukiwano na granicy pod kątem posiadania nagrań wideo z „wstydliwego” momentu.
Spojrzenie w jutro Witalija Kliczki
„Nie wszyscy mogą patrzeć w jutro. A właściwie nie tylko wszyscy — mało kto może to zrobić”.
Na zakończenie naszego zestawienia oraz dla wzmocnienia lokalnego, ukraińskiego kontekstu nie sposób nie wspomnieć o kuriozalnych wypowiedziach mera Kijowa Witalija Kliczki. Choć jego pomyłki rzadko mają charakter geograficzny, stanowią one wzorcowe przykłady logicznych i leksykalnych wpadek, znanych jako „kliczkizmy”.
Jego wypowiedzi trafiają w samo sedno absurdów. „Aby zimna woda stała się gorąca, trzeba ją podgrzać”, „rozmawiałem z policjantami, którzy zginęli” — wszystkie te frazy stały się kultowymi memami.
W odróżnieniu od Janukowycza, wpadki Kliczki nie świadczą o kulturowej ignorancji. Mer Kijowa i były mistrz świata w boksie jest osobą dość dobrze wykształconą, zna kilka języków i generalnie nie jest człowiekiem nierozumnym. Jednak jego wypowiedzi często naruszają podstawowe zasady logiki oraz gramatyki. Media natychmiast podchwytują te cytaty, które z jednej strony podważają jego autorytet jako administratora, z drugiej zaś czynią go medialną gwiazdą. Jego nieporadna, lecz zawsze pozytywna i zabawna publiczna persona jest przykładem tego, jak polityk może przekształcić swoją słabość w rozpoznawalność, choć odbywa się to kosztem ciągłych wątpliwości co do jego kompetencji zawodowych.
