Każdemu mieszkańcowi Polski znajdującemu się w trudnej sytuacji życiowej przysługuje pomoc społeczna, która obejmuje wsparcie niematerialne i materialne, pomoc w obowiązkach domowych, opiekę, leczenie, różnego rodzaju usługi i poradnictwo, schronienie itp. Pomoc społeczną w Polsce mogą uzyskać również Ukraińcy. Oto jak to zrobić i jakie dokumenty i informacje są potrzebne.
Jak działa pomoc społeczna w Polsce
Zgodnie z polskim prawem działania w zakresie pomocy społecznej prowadzone są przez organy władzy publicznej oraz organy samorządu terytorialnego. Współpracują z organizacjami pozarządowymi, Kościołem katolickim, innymi kościołami i związkami wyznaniowymi, fundacjami, stowarzyszeniami, pracodawcami oraz osobami fizycznymi i prawnymi.
Do jednostek organizacyjnych pomocy społecznej należą:
- regionalne ośrodki polityki społecznej - jednostki organizacyjne powołane do realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej w województwach samorządu terytorialnego
- regionalne centra pomocy rodzinie
- ośrodki pomocy społecznej - jednostka organizacyjna utworzona w celu realizacji zadań pomocy społecznej w gminach
- domy pomocy społecznej to jednostki organizacyjne pomocy społecznej, które świadczą usługi opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne osobom wymagającym całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności. Są to domy dla osób starszych, przewlekle somatycznie i psychicznie chorych, dorosłych, dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną, osób z niepełnosprawnością ruchową oraz osób z uzależnieniami.
- poradnie specjalistyczne, w tym poradnie rodzinne - ośrodki świadczące poradnictwo prawne, psychologiczne i rodzinne dla osób i rodzin przeżywających trudności lub potrzebujących wsparcia w rozwiązywaniu problemów życiowych, niezależnie od posiadanych dochodów. Wojewoda prowadzi rejestr jednostek specjalistycznego poradnictwa
- ośrodki wsparcia są jednostką organizacyjną dziennych domów pomocy społecznej i mogą być wykorzystywane na miejsca całodobowego pobytu okresowego. Są to ośrodki wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, świetlice, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schroniska i domy dla bezdomnych oraz kluby samopomocy.
- ośrodki interwencji kryzysowej - zapewniają specjalistyczną pomoc psychologiczną, wsparcie socjalne, prawne oraz schronienie osobom i rodzinom znajdującym się w kryzysie, w tym matkom z małoletnimi dziećmi i kobietom w ciąży, które doświadczyły przemocy lub innych sytuacji kryzysowych.
Znaleźć centrum kryzysowe, dom dla osób o specjalnych potrzebach, poradnię, schronisko, szpital itp można tutaj.
Kto jest uprawniony do korzystania z pomocy społecznej
O pomoc społeczną w Polsce mogą ubiegać się następujące osoby
1) osoby posiadające obywatelstwo polskie
2) cudzoziemcy legalnie zamieszkujący i przebywający w Polsce:
- jako długoterminowi rezydenci Unii Europejskiej (UE),
- cudzoziemcy legalnie przebywający w Polsce: rezydenci długoterminowi krajów UE lub osoby przebywające w Polsce czasowo:
- jako uchodźca (z odpowiednim statusem),
- w ramach statusu ochrony uzupełniającej,
- w ramach umowy o pobycie tolerowanym,
- są obywatelami państw członkowskich UE i państw Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), którzy przebywają na terytorium Polski,
* ich rodziny, które mają prawo do pobytu lub stałego zamieszkania tutaj.
Z jakimi problemami można zwrócić się do władz lokalnych o pomoc?
- osoby, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej
- bezrobotni
- sieroty
- osoby niepełnosprawne
- osoby poważnie chore
- osoby narażone na przemoc w rodzinie
- samotne matki
- rodziny wielodzietne
- cudzoziemcy mający problemy z adaptacją w Polsce
- ludzie, zwolnieni z więzienia
- alkoholicy i narkomani
- osoby, które utraciły mienie lub doznały uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku komunikacyjnego, pożaru lub klęski żywiołowej
Jaka pomoc jest dostępna w ramach pomocy społecznej
Pomoc finansowa
Dla osoby samotnej kwota państwowej pomocy społecznej wynosi 776 zł. Jeśli o pomoc ubiega się rodzina, świadczenie naliczane jest w wysokości 600 zł na każdego członka rodziny.
Pomoc finansową otrzymasz, jeśli jesteś bezrobotny, ciężko chory, bezdomny, doświadczyłeś/aś nieszczęścia lub spełniasz inne kryteria pomocy.
W tym samym czasie:
- jesteś osobą samotną i masz dochód do 701 zł (jest to «kryterium dochodowe dla jednej osoby»),
- lub dochód Twojej rodziny wynosi do 528 zł (jest to kryterium dochodowe na osobę w rodzinie),
- dochód Twojej rodziny nie przekracza sumy kryterium dochodowego na osobę w gospodarstwie domowym (jest to «kryterium dochodowe rodziny»).
Pomoc finansowa może być udzielona w formie
- stała pomoc finansowa,
- zasiłek okresowy,
- pomoc celowa, np. na żywność, leki, opał, odzież
- pomoc celowa dla osób o dochodach przekraczających przyjęte kryterium dochodowe, np. na leki
- dodatek i kredyt na niezależność ekonomiczną
- pomoc na samozatrudnienie i kształcenie ustawiczne
- pomoc finansową na utrzymanie i pokrycie kosztów nauki języka polskiego dla cudzoziemców posiadających status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy
- wynagrodzenie opiekuna za opiekę orzeczoną przez sąd.
Stałą pomoc otrzymasz, jeśli:
- masz ukończone 18 lat
- jesteś niezdolny do pracy
- jesteś osobą niezdolną do pracy ze względu na wiek (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn)
- Twój dochód jest poniżej progu dochodowego dla osoby samotnie wychowującej dziecko - jeśli jesteś osobą samotną
- Twój dochód i dochód na osobę w rodzinie są poniżej kryterium dochodowego na osobę w gospodarstwie domowym.
Pomoc niepieniężna
Oprócz wsparcia finansowego, świadczenia z pomocy społecznej obejmują również inne rodzaje pomocy: schronienie, sprawienie pogrzebu, pomoc w pracach domowych i pielęgnacyjnych, pomoc psychologiczną itp.
Przykładami pomocy niematerialnej są:
- składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne,
- pomoc, w tym na rzecz samowystarczalności ekonomicznej
- ustalenia dotyczące pogrzebu
- poradnictwo specjalistyczne, np. poradnictwo psychologiczne, poradnictwo rodzinne
- interwencja kryzysowa, np. natychmiastowa specjalistyczna pomoc psychologiczna, poradnictwo socjalne, schronienie i wsparcie w domach dla matek z małymi dziećmi i kobiet w ciąży
- Schronienie
- Żywność
- Niezbędna odzież,
- Usługi w zakresie opieki domowej w ośrodkach wsparcia i domach rodzinnych dla osób starszych, np. pomoc w codziennych potrzebach życiowych, higiena
- Specjalistyczne usługi opieki domowej i ośrodki wsparcia, na przykład pomoc w codziennych potrzebach życiowych, dostosowane do rodzaju choroby i niepełnosprawności
- Bezpieczne mieszkanie,
- Pobyt i utrzymanie w domu pomocy społecznej.
Jakie dokumenty trzeba przedstawić, aby otrzymać pomoc społeczną
Dokumenty można złożyć osobiście lub wysłać pocztą do lokalnego ośrodka pomocy społecznej.
Ośrodki CUS w Polsce i ich dane kontaktowe znajdziesz na mapie tutaj.
Jakie dokumenty i dane są niezbędne do udzielenia pomocy
1) dowód tożsamości (dowód osobisty, paszport lub inne)
2) skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kartę zdrowia,
3) zaświadczenie o dochodach:
- decyzji, na podstawie której otrzymujesz rentę, odszkodowanie, świadczenia z ubezpieczenia społecznego lub inne świadczenia z ubezpieczenia społecznego.
- dowód, że otrzymujesz świadczenia: ostatni odcinek emerytury, zasiłek lub inne podobne dokumenty
- zaświadczenie lub oświadczenie o wysokości świadczenia, które otrzymujesz, gdy pracujesz.
4)dokumenty potwierdzające posiadany stopień niepełnosprawności, orzeczenie o:
- niepełnosprawność lub stopień niepełnosprawności (orzeczenie zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności),
- całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji (zaświadczenie lekarskie ZUS),
- całkowita niezdolność do pracy (orzeczenie lekarskie ZUS)
5) zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia
6) inne dokumenty (w zależności od sytuacji Twojej i Twojej rodziny), które mogą mieć wpływ na prawo do świadczeń, np:
- zaświadczenie lub uprawnienie za okres zatrudnienia (okresy, za które opłacono składki na ubezpieczenie społeczne i okresy nieskładkowe)
- decyzji o przyznaniu uprawnień kombatanckich, zaświadczenia o uprawnieniach kombatanckich lub członka Korpusu Weteranów walk o Niepodległość Polski
- świadectwo lub wniosek o kontynuowanie nauki w szkole podstawowej, gimnazjum, szkole wyższej lub na kierunku studiów
- decyzja w sprawie: uznania lub odmowy uznania za bezrobotnego, utraty statusu bezrobotnego, przyznania lub odmowy przyznania (wznowienia, zawieszenia, utraty, cofnięcia): prawa do zasiłku dla bezrobotnych, pomocy w nauce, stypendium
- wniosek o pozostanie w rejestrze osób poszukujących pracy lub bezrobotnych
- decyzja ZUS w sprawie ustalenia kapitału początkowego
- dowód opłacania składek na ubezpieczenie społeczne - jeśli prowadzisz pozarolniczą działalność gospodarczą lub jesteś rolnikiem
- dowód posiadania majątku
- dokumenty potwierdzające Twój status - jeśli jesteś cudzoziemcem
- inne dokumenty wymagane przez pracownika socjalnego.
Terminy otrzymania pomocy społecznej
Sprawa zostaje otwarta, gdy pracownik socjalny otrzyma Twój wniosek lub gdy wniosek wpłynie do ośrodka pomocy społecznej.
Sprawa jest załatwiona:
- bez zbędnej zwłoki - w ciągu 1 miesiąca od złożenia wniosku,
- w ciągu 2 miesięcy od złożenia wniosku - jeśli sprawa jest bardzo skomplikowana.
Decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania pomocy społecznej otrzymasz na piśmie. Decyzja zostanie wydana przez Urząd Pomocy Społecznej.
Jeśli odmówiono Ci pomocy społecznej, możesz złożyć odwołanie.
Możesz wysłać lub wnieść odwołanie do Lokalnego Organu Odwoławczego za pośrednictwem ośrodka, który wydał decyzję. Należy to zrobić w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji.
Po złożeniu wniosku o pomoc społeczną odbędziesz rozmowę z pracownikiem socjalnym.
Wywiad odbędzie się w miejscu zamieszkania lub czasowego pobytu i jest podstawą do przyznania pomocy.
Kiedy czekać na rozmowę z pracownikiem socjalnym:
- w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku
- w nagłych przypadkach w ciągu 2 dni.
Pracownik socjalny:
- zbierze od Ciebie wszystkie wymagane dokumenty: dochody Twoje lub Twojej rodziny oraz inne dokumenty,
- pomoże Ci dowiedzieć się, czy jesteś uprawniony do innych świadczeń socjalnych, a jeśli tak, to do jakich.
Pytania od pracownika socjalnego:
- Sytuacja potencjalnego odbiorcy pomocy społecznej oraz sytuacja osób z nim zamieszkujących.
- O źródle dochodu i stanie majątkowym
- Zawód lub kwalifikacje
- O sytuacji zdrowotnej
- O sytuacji rodzinnej
- Jeśli występuje przemoc w rodzinie, pracownik socjalny wypełnia Niebieską Kartę i dołącza ją do wywiadu.
