Ukraina nadal debatuje nad możliwą innowacją: ukraiński dubbing zagranicznych filmów ma zostać zakazany, a zamiast tego ma zostać wprowadzony wzrost udziału filmów w oryginalnym języku z napisami. Wcześniej, 28 czerwca, Rada Najwyższa zarejestrowała nowy prezydencki projekt ustawy o używaniu języka angielskiego w Ukrainie, który zawiera te zmiany.
Taras Shamayda, ukraiński działacz społeczny, ekspert ds. językowych w Ukrainie, koordynator ruchu «Przestrzeń Wolności», powiedział UA.NEWS, jak ustawa wpłynie na pracę kin, dlaczego innowacje pogorszą sytuację z ukrainizacją i jakie są podobne doświadczenia w krajach europejskich.
Czy zakaz dubbingu pomoże Ukraińcom w nauce języka angielskiego?
Taras Shamayda powiedział: «Zakaz dubbingu to trzy oddzielne kwestie». I wyjaśnił, co ma na myśli.
- «Po pierwsze, czy państwo musi podjąć działania w celu rozwoju i wzmocnienia nauki języka angielskiego? Odpowiedź brzmi: tak, zdecydowanie tak.
- Po drugie, czy konieczne jest przyjęcie specjalnej ustawy o statusie języka angielskiego? Moim zdaniem nie. Ponieważ nie ma ani jednego kraju europejskiego, w którym angielski nie jest językiem urzędowym, który miałby takie prawo. Tylko byłe kolonie w Azji i Afryce mają ustawę o statusie języka angielskiego. Kraje, które zapewniły wysoki poziom znajomości języka angielskiego wśród swoich obywateli, robią to bez ustaw i innych pięknych, ale w pewien sposób upokarzających dla niepodległego państwa gestów. Robią to przede wszystkim poprzez system edukacji.
- Trzecią kwestią jest najbardziej oburzająca i nierozsądna część tej ustawy, która dotyczy zniszczenia języka ukraińskiego w dystrybucji filmowej. Nie rozumiem, jak ktokolwiek może poważnie twierdzić, że można nauczyć się angielskiego, chodząc do kina kilka razy w roku. Ludzie, którzy twierdzą, że wysoki poziom znajomości języka angielskiego w niektórych krajach, w których filmy są wyświetlane w ich oryginalnym języku, jest spowodowany właśnie tą normą, są jak dzieci, które wierzą, że wiatr pochodzi od kołyszących się drzew. Ludzie wprost mylą przyczynę ze skutkiem. Nie jest jasne, dlaczego robią to ludzie na wysokich stanowiskach rządowych i politycy. Niektóre kraje, takie jak Holandia czy Szwecja, mają wysoki poziom języka angielskiego nie dlatego, że wyświetlają w kinach filmy po angielsku, ale odwrotnie. Dzieje się tak dlatego, że ludzie znają angielski dzięki systemowi edukacji i innym środkom, a w niektórych krajach jest to również język zbliżony do angielskiego, więc łatwiej się go nauczyć i zrozumieć. Gdy poziom znajomości języka jest wysoki, filmy wyświetlane są w oryginalnej wersji językowej. Są też małe kraje, takie jak Estonia, które nie mają dużego rynku filmowego, ponieważ mieszka tam milion ludzi, dla których nikt nie zrobi specjalnego dubbingu. Jest to ekonomicznie nieopłacalne, więc są po prostu zmuszeni do pokazywania filmów z napisami, a nie dlatego, że jest to sensowna polityka»
Ekspert dodał, że przemysł filmowy nie powinien być wykorzystywany jako pole do eksperymentowania z językiem angielskim.
«Innym aspektem jest to, że nie powinniśmy traktować tak ważnego obszaru jak przemysł filmowy jako pola bitwy dla eksperymentów z językiem angielskim. Dystrybucja filmowa nie istnieje ze względu na język angielski - to samowystarczalny sektor kultury. A jeśli spojrzymy na doświadczenia krajów europejskich, bardzo łatwo jest obalić fałsz, że filmy są rzekomo wyświetlane w oryginalnym języku w całej Europie. To oczywiście nonsens. Wręcz przeciwnie, kraje, które są największe w Europie i gdzie najbardziej zależy im na rozwoju kina dubbingują filmy. Są to Francja, Włochy, Niemcy, Hiszpania i Ukraina»
Ustawa o języku angielskim jest rzekomo częścią integracji europejskiej
Kolejnym nonsensem, jak zauważył Taras Shamayda, jest to, że specjalny status języka angielskiego jest rzekomo ważną częścią integracji europejskiej.
«Integracja europejska nie dotyczy języka angielskiego. Chodzi o inne rzeczy. Z pewnością ważne jest, aby uczyć się angielskiego, aby podnieść poziom znajomości języka angielskiego w kraju wśród pracowników, młodzieży, nauczycieli i naukowców. Są jednak na to inne metody»
Co mówią eksperci w dziedzinie dystrybucji filmów i nauczania języków obcych?
Oczywiście, ludzie nie mogą nauczyć się angielskiego, po prostu chodząc do kina. Kilka interesujących statystyk od eksperta: średnio jeden Ukrainiec odwiedza kino raz na dwa lata.
«Nawet ci, którzy chodzą często, robią to średnio raz na trzy miesiące. Oczywiście jest to absolutnie idiotyczne stwierdzenie, że w ten sposób można nauczyć się języka. Większość widzów, jeśli zostanie skonfrontowana z faktem, że filmy będą w języku angielskim z napisami - a musimy zrozumieć, że takie filmy stanowią ponad 90% dystrybucji kinowej - nie pójdzie tam. Ludzie nie będą chcieli chodzić do kina, aby czytać napisy w filmie lub uczyć się języka. Ponad połowa widzów przestanie chodzić do kin»
Dodał również, że ludzie zaczną oglądać więcej rosyjskich tłumaczeń, ponieważ większość ludzi rozumie je lepiej niż angielski.
«To nie pomoże językowi angielskiemu, to zabije przemysł filmowy, to pomoże językowi rosyjskiemu. To bardzo dziwne, gdy ludzie mówią, że w ten sposób będziemy w stanie oderwać się od rosyjskiego świata. Wręcz przeciwnie, ludzie po prostu przejdą do Internetu i będą oglądać filmy w języku rosyjskim, którego niestety nie rozumieją. Kina znajdują się głównie w dużych miastach, gdzie ludzie są w większości zrusyfikowani. Należy rozumieć, że ukraiński dubbing jest jednym z najważniejszych czynników ukrainizacji od ponad 15 lat. Nie oznacza to, że ludzie uczą się ukraińskiego w kinach, ale rosyjskojęzyczni widzowie nadal znają i rozumieją ukraiński. Ale kiedy ich ulubieni hollywoodzcy bohaterowie mówią po ukraińsku, pomaga to ludziom pokochać ten język i pokonać barierę psychologiczną, przezwyciężyć stereotyp, że jest to jakiś drugorzędny język używany przez mieszkańców wsi lub kogoś w zachodniej Ukrainie. Ten czynnik jest teraz bardzo ważny. Jeśli zostanie usunięty, będzie to krzywda dla języka ukraińskiego, ponieważ po prostu zniknie i będzie to ogromna krzywda dla dubbingu»
Dodał, że dubbing może nie zniknąć całkowicie, ponieważ seriale telewizyjne będą dubbingowane, ale zniknie wysoce profesjonalny dubbing: «Amerykańskie filmy dla kin są dubbingowane przez studia na bardzo wysokim poziomie. Producenci tych filmów, w przeciwieństwie do naszych polityków, nie proponują, by filmy były u nas pokazywane po angielsku, pomagają w dubbingu. Wręcz przeciwnie, są zainteresowani tym, aby ich filmy były dubbingowane na język ukraiński, aby jak najwięcej osób mogło je zobaczyć».
«Jeśli po prostu usuniemy dubbing i zostawimy angielskie napisy, frekwencja w kinach spadnie, ludzie będą oglądać rosyjskojęzyczne dubbingi w Internecie, a ograniczenia będą promować rusyfikację zamiast nauki angielskiego. To tylko zaszkodzi językowi, ruchowi w kierunku Europy i dubbingowi»
Przepis niezgodny z konstytucją
Ekspert podkreślił, że zakaz ukraińskiego dubbingu jest niezgodny z konstytucją. Przecież Konstytucja nie zezwala na zawężenie zakresu używania języka ukraińskiego jako języka państwowego. Wręcz przeciwnie, Ukraina jako państwo musi zapewnić używanie języka ukraińskiego we wszystkich sferach życia publicznego - wynika to wprost z art. 10.
«I nikt na świecie jeszcze o tym nie pomyślał - we wszystkich krajach, w których dominuje wyświetlanie filmów w języku oryginalnym z napisami, przede wszystkim w Skandynawii i krajach bałkańskich, nie wynika to z zakazu, ale z przyczyn ekonomicznych, kulturowych lub innych. Istnieją również kraje, w których wyświetlane są filmy z dubbingiem i w języku oryginalnym. Na przykład sąsiednia Polska»
Ukraińskie ustawodawstwo nie zabrania obecnie wyświetlania filmów w języku oryginalnym z napisami
Warto podkreślić, że ukraińskie ustawodawstwo nie zabrania wyświetlania filmów w języku oryginalnym z napisami.
«Dozwolonych jest do 10% takich sesji. Faktem jest, że nawet te dziesięć procent nie jest dziś wypełnione. W sieciach kin, które to praktykują, frekwencja na seansach jest wielokrotnie niższa niż na filmach z dubbingiem. To pokazuje, co się stanie, jeśli zostanie to rozszerzone na wszystkie seanse»
Taras Shamayda podkreślił, że zakaz wyświetlania w kinach anglojęzycznych filmów z dubbingiem na język ukraiński jest niedopuszczalny z prawnego punktu widzenia, z punktu widzenia ochrony języka państwowego i jest otwarcie antyukraiński: «Jest to również niedopuszczalne z punktu widzenia logiki i zdrowego rozsądku, ponieważ zabije przemysł kulturalny. I nie zrobi nic, absolutnie nic, by pomóc językowi angielskiemu»
«Jeśli wrócimy do tematu projektu ustawy w ogóle, to w zasadzie zawiera on normalne normy, które można przyjąć. Jednak reszta Europy zapewnia naukę języka angielskiego bez takich przepisów»
Autokrka: Nadiia Kybukevych