28 czerwca Rada Najwyższa zarejestrowała nowy prezydencki projekt ustawy o używaniu języka angielskiego w Ukrainie. Proponuje on zdefiniowanie języka angielskiego jako języka komunikacji międzynarodowej w Ukrainie. Projekt ustawy promuje również naukę języka angielskiego przez obywateli Ukrainy - ukraiński dubbing zagranicznych filmów ma zostać zminimalizowany, a zamiast tego ma zostać wprowadzony wzrost udziału filmów w oryginalnym języku z ukraińskimi napisami.
Ukraińcy są podzieleni w swoich reakcjach na proponowane innowacje. Jedni twierdzą, że taka praktyka jest obecna w większości krajów europejskich, a inni podkreślają, że zniszczy to ukraiński dubbing, który dopiero się rozwija, spowoduje ogromne straty dla branży dystrybucji filmowej i nie pomoże Ukraińcom w nauce języka angielskiego, a jedynie zmotywuje ich do szukania w Internecie pirackich wersji filmów ze «zrozumiałym", niestety, rosyjskim dubbingiem.
UA.NEWS wyjaśnia w tym artykule, na czym może polegać wdrożenie przepisów projektu ustawy nr 9432 «O używaniu języka angielskiego w Ukrainie» i jakie są jego perspektywy.
Czego dotyczy projekt ustawy
Projekt ustawy nr 9432 «O używaniu języka angielskiego w Ukrainie», który został zarejestrowany w Radzie Najwyższej w tym tygodniu, przewiduje rozszerzenie stosowania języka angielskiego, w szczególności w wojsku, medycynie, transporcie i kulturze.
Projektem ustawy prezydent zainicjował nadanie językowi angielskiemu statusu języka komunikacji międzynarodowej w Ukrainie. Dzieci będą uczyć się angielskiego już w przedszkolu. Aby uzyskać tytuł magistra, trzeba będzie zdać egzamin wstępny w języku angielskim.
Nowy projekt przewiduje również zapewnienie tłumaczy podczas kontroli granicznych dla osób, które nie mówią po ukraińsku lub angielsku. Obecnie pracownicy Państwowej Służby Granicznej mogą udzielać wyjaśnień w języku ukraińskim lub rosyjskim. Język angielski stanie się również językiem komunikacji międzynarodowej w wojsku, Gwardii Narodowej i siłach bezpieczeństwa wykonujących zadania obronne.
Zgodnie z nowym projektem ustawy, obywatele zamierzający uzyskać status uchodźcy w Ukrainie lub zostać uznani za potrzebujących ochrony muszą składać wnioski w języku ukraińskim lub angielskim, a nie rosyjskim. W innych przypadkach organy migracyjne będą musiały zaoferować tłumacza lub wnioskodawcy będą mogli wynająć tłumacza na własny koszt.
Ponadto Volodymyr Zelenskyy proponuje, aby znajomość języka angielskiego była obowiązkowym wymogiem na niektórych stanowiskach publicznych:
- Służba cywilna kategorii A;
- Służba cywilna kategorii B i C, których lista jest ustalana przez Gabinet Ministrów;
- Szefowie lokalnych administracji państwowych i ich zastępcy;
- Oficerowie wojskowi pełniący służbę na podstawie kontraktu (listę ustala Gabinet Ministrów);
- Funkcjonariusze policji średniego i wyższego szczebla NPU, szefowie innych organów ścigania i służb ochrony ludności (listę ustala rząd);
- Prokuratorzy;
- Pracownicy organów celnych i podatkowych (lista jest ustalana przez Gabinet Ministrów Ukrainy);
- Kierownicy jednostek sektora publicznego (lista ma zostać ustalona przez Radę Ministrów).
Nowy projekt ustawy wpłynie również na przestrzeń kulturową. To wywołało największe oburzenie wśród Ukraińców.
Zgodnie z projektem 10% przedstawień w teatrach będzie w języku angielskim.
Projekt ustawy przewiduje również zniesienie dubbingu filmów anglojęzycznych na język ukraiński w kinach. Przewiduje wyświetlanie filmów w języku oryginalnym z napisami: 50% takich filmów powinno być wyświetlanych w 2025 roku, 75% w 2026 roku i 100% w 2027 roku. Jednocześnie państwo zwróci widzom koszty biletów na anglojęzyczne filmy z napisami.
W sektorze kultury proponuje się również dubbingowanie plakatów i napisów w muzeach państwowych i miejskich na język angielski.
Ukraiński tylko w napisach
Z całej listy innowacji zaproponowanych w projekcie ustawy, ograniczenie ukraińskiego dubbingu w kinach wywołało największą reakcję.
Przede wszystkim takie zmiany naruszają Konstytucję i orzeczenia Sądu Konstytucyjnego Ukrainy, powiedział Taras Kremin, komisarz ds. ochrony języka państwowego.
«Jakiekolwiek naruszenie statusu prawnego języka ukraińskiego jako języka państwowego na terytorium Ukrainy jest niedopuszczalne, ponieważ narusza porządek konstytucyjny państwa, zagraża bezpieczeństwu narodowemu i samemu istnieniu państwowości Ukrainy». Zostało to stwierdzone w historycznej decyzji Sądu Konstytucyjnego Ukrainy z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie uznania ustawy Ukrainy «O zapewnieniu funkcjonowania języka ukraińskiego jako języka państwowego» za zgodną z konstytucją - powiedział.
Kremin dodał, że każdy Ukrainiec ma prawo do otrzymywania informacji w języku państwowym. Ponadto konstytucja stanowi, że obywatele nie są zobowiązani do mówienia w żadnym innym języku niż język państwowy. Dlatego brak dubbingu może stanowić naruszenie praw Ukraińców.
«Nie zapominajmy, że nasze dzieci uczą się dwóch języków obcych w szkołach średnich ogólnokształcących, ale to nie oznacza, że można ograniczyć używanie języka ukraińskiego we wszystkich sferach życia publicznego w Ukrainie. Jeszcze raz podkreślam: jest decyzja Sądu Konstytucyjnego i ukraiński pozostaje jedynym językiem państwowym», - powiedział Kremin.
Volodymyr Viatrovych, członek parlamentarnej komisji ds. polityki humanitarnej i informacyjnej, również zauważył, że przepis dotyczący filmów w języku oryginalnym nie pomoże Ukraińcom w nauce języka angielskiego.
«W tym projekcie ustawy widzimy wiele wymagań dla tych, którzy powinni mówić po angielsku, i bardzo ograniczony zestaw zasobów, które państwo mogłoby skierować na osiągnięcie wysokiego poziomu znajomości języka angielskiego w Ukrainie. Jednym z najdziwniejszych i najbardziej skandalicznych instrumentów jest próba rezygnacji z ukraińskojęzycznego dubbingu. Jestem przekonany, że w żaden sposób nie przyczyni się to do rozpowszechnienia języka angielskiego. Ale w ten sposób państwo niestety porzuci bardzo potężne i skuteczne narzędzie ukrainizacji i promocji języka ukraińskiego. Jest to jeden z powodów, dla których ta inicjatywa ustawodawcza wywołała takie oburzenie. Innym powodem jest to, że zasadniczo zabije to całą branżę, która zatrudnia wielu ukraińskich aktorów - ukraińską branżę dubbingową. Następnie usłyszeliśmy głosy właścicieli różnych kin i sieci kinowych, którzy bardzo wyraźnie obliczyli, jakie ogromne straty poniosą kina, jeśli będą wyświetlać filmy anglojęzyczne - co stanowi do 90% naszego repertuaru filmowego - w oryginalnym języku bez ukraińskiego dubbingu», - zapewnił Ukraińskie Radio.
Tymczasem Yevheniia Kravchuk, zastępca przewodniczącego Komitetu Rady Najwyższej ds. Polityki Humanitarnej i Informacyjnej, powiedziała podczas ogólnokrajowego telemaratonu, że ukraiński dubbing w kinach nie zostanie zastąpiony oryginalnym językiem w przypadku filmów wydanych w języku angielskim.
«Solidaryzuję się z tymi, którzy uważają, że wyświetlanie anglojęzycznych filmów w języku oryginalnym ograniczy prawa ukraińskojęzycznych obywateli, którzy idą obejrzeć film. Myślę, że jest to kwestia, którą sfinalizujemy w komisji», - powiedziała.
Kravchuk dodała również, że projekt ustawy ma charakter ramowy, co oznacza, że wyznacza jedynie kierunek ruchu. Specjalistyczny komitet ds. polityki humanitarnej i informacyjnej omówi go z odpowiednią społecznością, kinami i ludźmi. Alternatywną opcją może być program wspierania kin lub tych pokazów, które będą wyświetlać filmy w języku angielskim. Jako opcję zasugerowała zapewnienie widzom specjalnych voucherów na seanse w języku angielskim.
Po publikacji przedstawiciele branży filmowej sami zadali pytanie, czy ukraiński dubbing w ogóle pozostanie i jakie straty poniesie branża w wyniku takich zmian. Nowe prawo uderzy w działalność kin, które już teraz borykają się z dużymi problemami z frekwencją podczas wojny z rosją na pełną skalę. Mogą one znaleźć się na skraju przetrwania lub całkowicie zniknąć. Zwłaszcza te zlokalizowane w centrach handlowych i płacące wysokie czynsze.
Serhii Zlenko, dyrektor kin «Boomer» w Kijowie, podkreślił, że oglądanie filmów w oryginalnym języku jest świetne, to całkowite zanurzenie się w kontekście i powinno być wtedy, gdy nie tylko patrzysz na mimikę aktora, ale słyszysz jego głos, intonację i rozumiesz, dlaczego płaci się im dziesiątki milionów dolarów. Ale niektóre kina nie będą w stanie tego wytrzymać i będzie to nieopłacalna inicjatywa. W końcu niewielu Ukraińców będzie chciało chodzić do kina, aby się uczyć, a nie odpoczywać.
Co mówią aktywiści językowi
Ivanna Kobeleva, współzałożycielka ruchu «Zjednoczeni" i inicjatywy «Nauczaj po ukraińsku», powiedziała UA.NEWS, że ukraiński dubbing stworzył środowisko, które pomogło Ukraińcom odejść od rosyjskiego świata.
«Kiedy w 2020 roku rozpoczęliśmy inicjatywę «Nauczaj po ukraińsku», odbyliśmy wiele rozmów z nauczycielami z różnych miast, którzy uczyli się z nami, aby przejść na ukraiński język nauczania. Jednym z najważniejszych powodów, dla których trudno im było przejść na ukraiński, był brak środowiska. I to właśnie ukraiński dubbing filmów pomógł stworzyć to środowisko w zrusyfikowanych miastach. Oglądanie filmów z ukraińskim dubbingiem w kinie lub w domu było często jedyną okazją do usłyszenia ukraińskiego w rosyjskojęzycznym środowisku. Zawsze radziliśmy ludziom oglądać filmy w języku ukraińskim, aby łatwiej było się na niego przestawić. I to działało. I jestem strasznie oburzona, że teraz chcą odebrać tę możliwość oglądania filmów z ukraińskim dubbingiem w kinach i telewizji», - powiedziała.
Ustawa o języku angielskim jest również tłumaczona jako metoda usunięcia języka rosyjskiego z ukraińskiej przestrzeni informacyjnej i zastąpienia go językiem angielskim. Ale to może działać w drugą stronę. Nauka języka angielskiego powinna być wprowadzona w dziedzinie edukacji.
«Język ukraiński jest nadal zagrożony, a wielu Ukraińców nie może mówić nim płynnie z powodu długotrwałej polityki rusyfikacji. Angielski jest ważny, nie ma co do tego wątpliwości, ale musimy wziąć pod uwagę nasze realia: Nie powinniśmy po prostu zakazać wyświetlania filmów z ukraińskim dubbingiem (tak, projekt ustawy nie mówi «zakazać», ale jest bardzo jasny i jednoznaczny, że zagraniczne filmy, których oryginalnym językiem jest angielski, powinny być wyświetlane w kinach w oryginalnym języku z napisami w języku państwowym, co jest całkowicie imperatywną normą), ale zwiększyć liczbę kursów języka angielskiego, uczynić je dostępnymi, zmienić podejście do nauczania języka angielskiego w szkole itp. Swoją drogą, filmy w oryginalnym języku nadal są wyświetlane z napisami, tak, to niewielki procent, ale są. I zawsze można je obejrzeć na platformach streamingowych», - podkreśliła Ivanna Kobeleva.
Dodała również, że oprócz tego, że przyjęcie tego przepisu prawa zniszczy całą branżę i pozbawi obywateli dostępu do filmów w języku ukraińskim, pogłębi również proces rusyfikacji, ponieważ większość ludzi po prostu zacznie oglądać w domu całkiem niedrogie i bezpłatne filmy w języku rosyjskim, nie w języku angielskim z napisami, ale w bardziej zrozumiałym języku. W końcu ludzie oglądają filmy głównie dla relaksu, a nie po to, by uczyć się języka obcego.
Społeczność obywatelska «Język łączy» również wydała oświadczenie, w którym zauważono, że żaden przepis projektu ustawy nie może zawęzić zakresu języka ukraińskiego:
«Ponieważ filmy anglojęzyczne stanowią lwią część wszystkich filmów w ukraińskim box office, wdrożenie tej zasady doprowadzi do katastrofalnych konsekwencji.
- Po pierwsze, język ukraiński niemal całkowicie zniknie z kin. Przez wiele lat wyświetlanie popularnych filmów z doskonałym ukraińskim dubbingiem było potężnym czynnikiem wprowadzającym język ukraiński do mieszkańców zrusyfikowanych miast. A teraz, gdy przejście na język ukraiński jest ważniejsze niż kiedykolwiek, czynnik ten jest po prostu niszczony.
- Po drugie, ukraiński dubbing jako branża zostanie zniszczony.
- Po trzecie, kina odczują gwałtowny spadek frekwencji. W końcu większość widzów chodzi do kina, aby cieszyć się oglądaniem filmu, a nie uczyć się języków lub czytać napisy.
- Po czwarte, ogromna liczba widzów, którzy są pozbawieni możliwości oglądania filmów w języku ukraińskim, po prostu ogląda je z rosyjskim dubbingiem w «Internecie».
Taras Shamayda, ukraiński działacz społeczny, ekspert ds. językowych na Ukrainie, współkoordynator ruchu «Przestrzeń Wolności", również powiedział w komentarzu dla UA.NEWS, że przyjęcie nowej ustawy będzie miało negatywne konsekwencje zarówno dla języka ukraińskiego, jak i kin.
«Ta inicjatywa jest niedopuszczalna z prawnego punktu widzenia, z punktu widzenia ochrony języka państwowego, jest otwarcie antyukraińska. Jest również nie do przyjęcia z punktu widzenia logiki i zdrowego rozsądku, ponieważ zabije przemysł kulturalny. I nie zrobi nic, absolutnie nic, aby pomóc językowi angielskiemu», - powiedział.
Ekspert dodał również, że przyjęcie tej ustawy przyczyni się jedynie do rusyfikacji.
«Jeśli ukraiński dubbing zostanie usunięty, będzie to szkodliwe nie tylko dla języka ukraińskiego. Dubbing nie zniknie całkowicie, ponieważ nadal będą dubbingowane seriale telewizyjne, filmy dla telewizji itp. Ale zniknie profesjonalny dubbing, nastąpi załamanie frekwencji w kinach, ludzie będą oglądać rosyjskojęzyczny dubbing w Internecie - czyli będzie to tylko promować rusyfikację, a nie naukę języka angielskiego. Rezultat będzie dokładnie odwrotny», - wyjaśnił Shamayda.
Jak ta praktyka działa w UE
Inną powszechną reakcją Ukraińców na zakaz ukraińskiego dubbingu jest to, że «jest to powszechna praktyka w krajach europejskich».
Taras Shamayda potwierdza, że kraje europejskie rzeczywiście często pokazują filmy w oryginalnym języku i z napisami. Są one jednak emitowane równolegle z filmami z dubbingiem.
Jednak na przykład Niemcy konsumują najwięcej dubbingowanych filmów w Europie - według użytkowników Prime Video około 90% niemieckich klientów ogląda dubbingowane filmy i seriale telewizyjne w streamingu. W kinach filmy są również wydawane wyłącznie w wersji z dubbingiem w języku niemieckim.
Hiszpania i Francja są również dużymi konsumentami dubbingowanych treści. Jednak kraje o wysokim poziomie znajomości języka angielskiego, takie jak Holandia czy Finlandia, zazwyczaj unikają filmów z dubbingiem i wolą oglądać zagraniczne filmy z napisami.
«Chcę powiedzieć kilka słów na ten temat»: jak reagują media społecznościowe
Większość urzędników, pracowników branży kulturalnej i zwykłych Ukraińców, którzy są potencjalnymi widzami, jest przeciwna zakazowi ukraińskiego dubbingu.
Najpopularniejszymi argumentami przeciwko są:
- uderzy to w kina, zmniejszy się liczba odwiedzających,
- niesamowity ukraiński dubbing zniknie jako profesjonalne zjawisko,
- narusza prawa obywateli Ukrainy do dostępu do języka ukraińskiego itp.
Jednak są też ludzie, którzy popierają wyświetlanie filmów w oryginalnym języku. Twierdzą, że pomoże im to w nauce języka angielskiego i pobudzi rozwój ukraińskiego kina.
Autorka: Nadiia Kybukevych