Rada Najwyższa w pierwszym czytaniu przyjęła projekt ustawy nr 10225-д, który ma na celu legalizację rynku aktywów wirtualnych oraz określenie zasad ich opodatkowania w Ukrainie. Po dopracowaniu i ostatecznym głosowaniu ustawa umożliwi właścicielom kryptowalut oficjalne deklarowanie, sprzedawanie, kupowanie oraz wymienianie swoich aktywów.
Biorąc pod uwagę szybki globalny rozwój kapitału cyfrowego, przyjęcie takiej ustawy staje się kwestią konkurencyjności rynku finansowego i gospodarki cyfrowej Ukrainy.
UA.News szczegółowo opisuje projekt ustawy, jakie zmiany przewiduje dla właścicieli kryptoaktywów oraz które jej przepisy budzą najwięcej wątpliwości wśród deputowanych.
Co przewiduje projekt ustawy o kryptoaktywach
Projekt ustawy o aktywach wirtualnych został przyjęty w pierwszym czytaniu przez 246 deputowanych. W przegłosowanej wersji dokumentu ustalono ogólną stawkę opodatkowania operacji z aktywami wirtualnymi na poziomie 18% podatku dochodowego oraz 5% opłaty na cele wojskowe.
Przewiduje się również, że w pierwszym roku po wejściu ustawy w życie obowiązywać będzie preferencyjna stawka 5% przy wypłacie środków w formie fiat (tradycyjnych pieniędzy).
Projekt ustawy składa się z dwóch części: zmian w Kodeksie Podatkowym Ukrainy oraz regulacji dotyczących kryptowalut, które są dość szczegółowe i uwzględniają odpowiednie rozporządzenie Unii Europejskiej z 31 maja 2023 roku.
Dokument definiuje aktywa wirtualne jako szczególny rodzaj cyfrowego obiektu (majątku), który istnieje w formie elektronicznej dzięki technologii rozproszonego rejestru (blockchain). Jednocześnie aktywa wirtualne nie są uznawane za pieniądze i nie mogą być wykorzystywane jako oficjalny środek płatniczy w Ukrainie.
Wyróżnia się trzy kategorie aktywów wirtualnych: tokeny powiązane z aktywami (ich wartość jest stabilizowana przez powiązanie z aktywami takimi jak waluta czy majątek), tokeny pieniądza elektronicznego (powiązane z jedną oficjalną walutą), inne aktywa wirtualne, które nie należą do dwóch powyższych kategorii.
Kluczowe punkty dotyczące opodatkowania dochodów z kryptoaktywów zostały wcześniej przedstawione przez przewodniczącego Komisji Finansów, Polityki Podatkowej i Celnej Rady Najwyższej Ukrainy, Danyła Hetmancewa.
- Dla osób fizycznych przewidziano następujące zasady: prowadzenie oddzielnego od innych dochodów inwestycyjnych opodatkowania przychodów z operacji z aktywami wirtualnymi; opodatkowanie dochodu uzyskanego w ciągu roku jako różnicy między przychodami ze sprzedaży a kosztami nabycia; osoba fizyczna samodzielnie deklaruje dochód i opłaca podatki. Przy tym, dla aktywów nabytych przed wejściem ustawy w życie, w przypadku ich sprzedaży w 2026 roku, osoby fizyczne będą miały prawo zastosować preferencyjną stawkę podatku dochodowego (PIT) w wysokości 5%.
- Dla osób prawnych przewidziano nowe różnice w celu korekty wyniku finansowego (analogicznie do opodatkowania operacji z papierami wartościowymi). Wykaz kosztów będzie określany przez Ministerstwo Finansów na podstawie wniosku regulatora.
- Emisja, rozmieszczenie, sprzedaż, wymiana oraz wykup aktywów wirtualnych nie będą podlegały opodatkowaniu VAT, z wyjątkiem operacji z NFT oraz aktywów, które potwierdzają prawo do żądania przekazania majątku lub świadczenia usługi.
- Dostawcy usług związanych z obrotem aktywami wirtualnymi, którzy świadczą usługi rezydentom Ukrainy, będą zobowiązani do rejestracji w organach kontrolnych oraz do składania corocznego raportu dotyczącego operacji z aktywami wirtualnymi. W przypadku niewywiązania się z tych obowiązków przewidziano kary pieniężne, które w okresie przejściowym będą obniżone: w 2026 roku — 10% ustalonej kwoty, w latach 2027–2029 — 25%.
Proponowane zmiany w Kodeksie Podatkowym mają wejść w życie od 1 stycznia 2026 roku.
Co należy dopracować w projekcie ustawy o kryptoaktywach przed drugim czytaniem
Wcześniej wydawnictwo UA News pisało o dyskusjach wokół tego projektu ustawy na etapie jego uzgadniania w odpowiedniej Komisji. Debaty nie ucichły nawet po przyjęciu go w pierwszym czytaniu.
Przed drugim czytaniem projekt ustawy musi zostać jeszcze dopracowany i wprowadzonych ma zostać „bardzo wiele zmian” — poinformował deputowany z frakcji „Głos” Jarosław Żeleźniak. Przede wszystkim należy określić organ, który będzie sprawował nadzór nad rynkiem, ponieważ wciąż trwa dyskusja, czy takie uprawnienia powinien mieć Narodowy Bank Ukrainy, czy też Narodowa Komisja Papierów Wartościowych i Giełd. „Kto będzie regulatorem (NBU czy NKCPFR) nadal nie jest znane” — zauważył Żeleźniak.
Regulacja i nadzór nad działalnością na rynkach aktywów wirtualnych to pierwsza rzecz, na którą trzeba zwrócić uwagę, przekonana jest deputowana z „Europejskiej Solidarności” Nina Jużanina.
„Będą to realizować Narodowy Bank oraz OSOBNY Regulator. Tyle że DO TEJ PORY NIE UZGODNIONO, KTO TO BĘDZIE. Warto tu przypomnieć Regulację dotyczącą gier hazardowych. To pytanie ciągnięto przez trzy lata, zanim zdecydowano się stworzyć JESZCZE JEDNĄ AGENCJĘ RZĄDOWĄ w obszarze zarządzania Ministerstwa Cyfryzacji. To znaczy, całkowite ignorowanie Ministerstwa Finansów — wszystko stopniowo przechodzi pod resort Fedorowa” — stwierdziła Jużanina.
Komentując projekt ustawy o kryptoaktywach, posłanka opozycyjna zwróciła także uwagę na luki dotyczące uprawnień nowego regulatora rynku.
„Jak rozumieć przepis, że oprócz prawa do żądania od każdej osoby fizycznej lub prawnej informacji i dokumentów mogących mieć znaczenie dla wykonywania państwowej regulacji i nadzoru na rynku aktywów wirtualnych, przeprowadzania kontrolnych inspekcji wyjazdowych lub dochodzeń oraz uzyskiwania dostępu do pomieszczeń, z wyłączeniem mieszkania lub innej własności osoby fizycznej, w celu uzyskania dostępu do dokumentów i innych informacji w dowolnej formie, a także na podstawie decyzji sądu żądania zamrożenia aktywów i/lub nałożenia aresztu na majątek i/lub środki pieniężne. To już przesada. Bo jeśli NIE UMIECIE/NIE WIERCIE jak sprawować kontrolę/administrację BEZ KONTROLI/WIZYTACJI – TO NIE ZACZYNAJCIE” — podkreśliła Jużanina.
Zdaniem posłanki niedopracowane przepisy stwarzają ryzyko, że projekt ustawy może się stać „antyreformą” na korzyść partii rządzącej.
Efekt dla budżetu państwa
Na Ukrainie do tej pory operacje z kryptowalutami nie są zabronione, ale też nie zostały oficjalnie zalegalizowane. Dlatego nie ma dokładnych danych dotyczących ukraińskiego rynku. Według informacji Parlamentarnej Komisji ds. Finansów, Polityki Podatkowej i Celnej Ukraina należy do pierwszej szóstki spośród 150 krajów na świecie pod względem rozpowszechnienia kryptowalut wśród ludności i generuje 2,5% światowego ruchu kryptowalut. W 2024 roku globalne scentralizowane giełdy osiągnęły zysk wygenerowany przez Ukraińców w wysokości 343 mln dolarów, czyli 5,4% globalnego zysku.
Legalizacja kryptowalut potencjalnie może znacząco zasilić budżet państwa. Badanie potencjału podatkowego przeprowadzone przez Global Ledger pokazuje, że gdyby rynek kryptowalut został zalegalizowany wcześniej, to w latach 2021-2024 państwo mogłoby uzyskać około 8,34 mld hrywien podatków od zarejestrowanych w Ukrainie giełd kryptowalut (przy stawce 18%) oraz do 6,53 mld hrywien z opodatkowania dochodów obywateli.
Zatem jeśli państwo będzie dalej zwlekać z legalizacją rynku kryptoaktywów, będzie nadal tracić podatki w branży, w której każdego roku obraca się dziesiątki miliardów dolarów.
Czytaj także:
Kryptowaluty w 2025 roku: główne trendy i prognozy
