Ukraiński rynek kryptowalut: bariery wzrostu i perspektywy

Kluczowi gracze i czołowi eksperci ukraińskiego rynku fintech i kryptowalut określili główne bariery wzrostu kryptowalut w Ukrainie, a także wyjaśnili potrzebę transakcji kryptowalutowych dla przeciętnego obywatela Ukrainy i korzyści z legalizacji.

 

Jaki był rok 2022 dla rynku kryptowalut: wzrost w Ukrainie pomimo globalnego spowolnienia gospodarczego

Miniony rok 2022 był rokiem wstrząsów dla kryptowalut, a kapitalizacja rynkowa osunęła się ze szczytu 3 bilionów dolarów do 800 miliardów dolarów w ciągu zaledwie jednego roku. Większość kryptowalut weszła do czerwonej strefy, a inwestorzy zaczęli sprzedawać swoje aktywa. Bitcoin, który w listopadzie 2021 roku notował wysokie wartości 69 000 dolarów, pod koniec ubiegłego roku osunął się do 16 500 dolarów, podobnie jest z Ethereum, które spadło z 4 900 dolarów w listopadzie 2021 roku do około 1 200 dolarów pod koniec roku.

Głównym powodem spadku rynku jest upadek jednej z największych na świecie giełd kryptowalutowych - FTX. Bankructwo FTX i odmowa Binance w sprawie przejęcia konkurenta nie tylko wywołały ogromną wyprzedaż na rynku, ale również zmniejszyły jego płynność. Wydarzenia te doprowadziły do dużej nieufności inwestorów wobec scentralizowanych instytucji kryptowalutowych i ich regulacji. Społeczność kryptowalutowa z dużym zainteresowaniem obserwuje teraz konsekwencje spadku FTX i tzw. efekt zarażenia, którego doświadczyły największe firmy, takie jak Gemini, Coinbase i Binance.

Alyona Shevtsova, przewodnicząca rady nadzorczej IBOX BANK i dyrektor generalna międzynarodowego systemu płatności LEO, zauważyła, że podobny scenariusz może się powtórzyć, ale z innym gigantem.

«Jeśli chodzi o sytuację z giełdami w ogóle, to po FTX czytaliśmy nowe plotki o sytuacji z Binance - czy giełda wytrzyma ten odpływ kapitału czy nie. To jest bardzo duża intryga»

Pomimo wszystkich kłopotów i rollercoasterów na rynku kryptowalut w zeszłym roku, Ukraińcy nie odwrócili się od kryptowalut, a nawet zwiększyli swoje zaufanie do takich aktywów.

Według Chainalysis Global Cryptocurrency Adoption Index, Ukraina znalazła się w pierwszej trójce krajów na świecie pod względem adopcji kryptowalut w 2022 roku (przed Wietnamem i Filipinami). Natomiast w 2021 roku Ukraina znalazła się na 4 miejscu po Wietnamie, Indiach i Pakistanie. Indeks nie pokazuje wolumenu transakcji kryptowalutowych, ale raczej to, gdzie większość ludzi inwestuje największą część swoich pieniędzy (brany jest również pod uwagę parytet siły nabywczej na mieszkańca). Ponadto analitycy zwrócili uwagę, że w marcu 2022 roku wolumen obrotu ukraińską hrywną na platformach Binance i LocalBitcoins wzrósł o 121%.

Wzrost zainteresowania Ukraińców kryptowalutami w 2022 roku nie jest niczym niezwykłym, zwłaszcza w kontekście nowej fazy rosyjskiej agresji. W pierwszych tygodniach wojny na pełną skalę nikt nie wiedział, jak będzie działał ukraiński system bankowy i czy w ogóle przetrwa. Dlatego ludzie używali kryptowalut bardziej aktywnie, aby zaoszczędzić swoje pieniądze.

Ponadto, na wzrost kryptowalut w Ukrainie w ubiegłym roku wpłynęła również inicjatywa rządu dotycząca przyjmowania darowizn w kryptowalucie w celu wsparcia armii i projektów humanitarnych. Większość zebranych środków została wydana w kryptowalutach, co znacznie uprościło obronę i inne zamówienia.

Na popularność kryptowalut wpłynęły również ograniczenia regulatora dotyczące kont i transakcji osób fizycznych. Z kolei kryptowaluty to wolność w dostępie do własnych aktywów, kiedy tylko tego potrzebujemy - przypominają eksperci.

«Główną rzeczą w kryptowalutach jest to, że twoje fundusze należą do ciebie. Wiele osób spotkało się z sytuacją, gdy masz środki na karcie, ale monitoring finansowy uniemożliwia Ci ich wykorzystanie, a podczas współpracy z konkretnym bankiem odbywa się wiele kontroli.»

 

Perspektywy i główne bariery wzrostu ukraińskiego rynku kryptowalutowego

Pomimo dużego skoku w wykorzystaniu kryptowalut, rynek kryptowalut nie stał się jeszcze w pełni operacyjny w ramach prawnych Ukrainy.

17 lutego 2022 roku Rada Najwyższa poparła projekt ustawy nr 3637 «O wirtualnych aktywach» z poprawkami Prezydenta Ukrainy. W marcu dokument został podpisany przez głowę państwa.  Zgodnie ze zmianami, Krajowa Komisja Papierów Wartościowych będzie regulowała rynek wirtualnych aktywów.

 

Co Ukraińcy zyskają na legalizacji kryptowalut

Ministerstwo Transformacji Cyfrowej twierdzi, że legalizacja branży kryptowalutowej w Ukrainie pozwoli firmom legalnie prowadzić działalność gospodarczą w Ukrainie i oficjalnie współpracować z systemem bankowym, a Ukraińcy będą mogli deklarować i chronić swoje dochody w wirtualnych aktywach. Nasze przepisy zabronią giełdom kryptowalutowym zarejestrowanym w Ukrainie korzystania z aktywów klientów bez ich zgody.

Ponieważ jednak Ukraina otrzymała status kandydata do UE, konieczne jest dostosowanie naszego prawa do europejskich regulacji MiCA (Markets in Crypto-Assets) - mówi Yulia Parkhomenko, dyrektor Dyrekcji Gospodarki Cyfrowej w Ministerstwie Transformacji Cyfrowej.

«Legalizacja wirtualnych aktywów pozwoli na oficjalne funkcjonowanie firm kryptowalutowych, przyciągnie inwestycje do gospodarki i zwiększy wpływy podatkowe do budżetu państwa. Jesteśmy zaangażowani w ochronę aktywów kryptowalutowych Ukraińców i pomoc w unikaniu oszustw, w szczególności poprzez dostosowanie naszego ustawodawstwa.»

Zgodnie z przepisami MiCA, dostawcy usług związanych z aktywami kryptowalutowymi będą zobowiązani do przestrzegania wymogów ochrony konsumentów. W przypadku utraty środków inwestorów dostawcy mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności, powiedział wiceminister transformacji cyfrowej Oleksandr Bornyakov. Platformy giełdowe będą zobowiązane do przedstawienia białej księgi i grożą im sankcje za stosowanie informacji wprowadzających w błąd. Konsumenci będą zobowiązani do zapewnienia ujawnień wspominających o ryzyku strat związanych z aktywami kryptowalutowymi, a firmy kryptowalutowe będą zobowiązane do zapewnienia zasad komunikacji marketingowej.

Regulacja prawna rynku kryptowalut jest podstawą ich legalności, powiedziała Alyona Shevtsova, przewodnicząca Rady Nadzorczej IBOX BANK i dyrektor generalna międzynarodowego systemu płatności LEO. Legalizacja kryptowalut pozwoli Ukrainie przyciągnąć inwestorów, skuteczniej współpracować ze społecznością międzynarodową w walce z praniem pieniędzy i przestępczością międzynarodową, a także sprawi, że kryptowaluty będą bardziej zrozumiałe dla użytkowników, podkreśliła top manager.

«Regulacja prawna kryptowalut jest również podstawą ich legalności: wzbudza zaufanie inwestorów i przedsiębiorców. W wyniku takiej regulacji Ukraina znajdzie się w ramach prawodawstwa europejskiego i będzie sprawować kontrolę nad pochodzeniem środków. Jest to nasz obowiązek jako państwa członkowskiego FATF. Legalizacja rynku aktywów wirtualnych w Ukrainie pozwoli na wprowadzenie transakcji aktywów wirtualnych na otwarty rynek, firmom specjalizującym się w aktywach kryptowalutowych na zarejestrowanie swojej działalności, oficjalną współpracę z systemem bankowym i przyciągnięcie inwestycji zagranicznych. Możemy również mieć nadzieję, że ustawa o aktywach wirtualnych zapewni wiarygodny ekosystem dla międzynarodowych firm blockchain... Dzięki ramom prawnym będziemy mogli sprawić, że kryptowaluty będą bezpieczne, przyjazne dla użytkowników i trwałe na rynku.»

 

Kredytowanie i kryptowaluty

Gracze sektora finansowego widzą duże perspektywy dla kryptowalut, szczególnie na rynku pożyczek, jeśli będą one wykorzystywane razem z Web3 i BigData.

«Kryptowaluta będzie bardzo przydatna w zakresie udzielania pożyczek. W dzisiejszych czasach pożyczki są lokalnym tematem w każdym kraju. Nie tylko Ukraina jest zaniepokojona. Pożyczki na 99,9% można dostać tylko w kraju, w którym się mieszka i jest się rezydentem. Kryptowaluty otwierają na to zupełnie inny horyzont. Ale w połączeniu z Web3 i BigData daje niesamowite możliwości globalizacji biznesu. I dotyczy to nie tylko sektora finansowego.  Każdy może zostać klientem każdej firmy, więc będzie normalna metoda identyfikacji, umowy, jasny i odpowiedni monitoring finansowy.»

Płatności kryptowalutowe, ale z przeliczeniem na hrywny

Warto zauważyć, że de iure, nie będzie można płacić bezpośrednio kryptowalutami w naszym kraju, ponieważ wirtualne aktywa nie są środkiem płatniczym w Ukrainie i nie mogą być wymieniane na własność (towary), prace (usługi). W rzeczywistości jednak właściciele wirtualnych aktywów będą mogli płacić kryptowalutą nie bezpośrednio, ale poprzez jej konwersję na walutę krajową po kursie ustalonym przez usługodawcę.

«Do tej pory regulator nie rozumie, jakie zasady przekazać rynkowi, w tym, że aktywo kryptowalutowe pozostaje kryptowalutą przez cały okres jego użytkowania. Nie widzę możliwości, aby to dalej rozwijać jako bank. Czy chcemy? Chcielibyśmy. Bo to są aktywa, to są zasoby, zasoby płatnicze, zasoby do przechowywania, to jest w zasadzie podstawowy produkt dla rynków finansowych. I pozostają one w tej chwili niedostępne. Jak na razie są to dwa równoległe światy. Oczywiście chcemy, aby stało się to paradygmatem i aby można było pracować z tymi walutami na równi z fiatem. Przecież to już jest zjawisko masowe, z którym nie ma sensu walczyć.»

 

Podatki od kryptowalut

Choć ustawa o wirtualnych aktywach została już przyjęta i opublikowana w oficjalnych publikacjach Rady Najwyższej, dokument nie wszedł jeszcze w życie. Przepisy przejściowe stanowią, że ustawa wejdzie w życie dopiero od dnia wejścia w życie ustawy «O zmianach w kodeksie podatkowym Ukrainy w sprawie osobliwości opodatkowania transakcji z aktywami wirtualnymi (nr 2461)». Ten projekt ustawy utknął w komisjach Rady od 2019 roku i ani termin jego rozpatrzenia, ani perspektywy nie są jasne. Chociaż dokument dotyczący podatków od kryptowalut został włączony do porządku obrad ósmej sesji Rady Najwyższej Ukrainy 9. konwokacji, nigdy nie został rozpatrzony.

Ministerstwo Transformacji Cyfrowej podaje, że kontynuowane są prace nad regulacją opodatkowania dochodów z transakcji z aktywami wirtualnymi, które obejmą również zmiany w ustawie zasadniczej branży.

«Musimy tylko poczekać, aż kodeks podatkowy dla kryptowalut zacznie działać. To wszystko. Gdy tylko będziemy mogli dokonywać transakcji między podmiotami prawnymi w zakresie zakupu lub sprzedaży aktywów kryptowalutowych, zobaczymy całe piękno... Gdy tylko legalizacja będzie działać prawidłowo, spodziewamy się prawdziwego boomu, który natychmiast podwoi, potroi lub przyspieszy liczbę użytkowników i liczbę usług, które zostaną wdrożone w dziedzinie prawa.»

 

Monitoring finansowy i kryptowaluty

Jedną z największych przeszkód w rozwoju rynku kryptowalut w Ukrainie, oprócz uruchomienia regulacji podatkowych, są inne kwestie regulacyjne związane z walką z nielegalnie pozyskanymi aktywami.

«Im bardziej usuniemy zasady, które zostały nagromadzone wraz z doświadczeniem przez ostatnie kilka tysięcy lat funkcjonowania systemu finansowego i skupimy się na tym, co naprawdę ważne, tym lepiej. Kryptowaluty i blockchain pozwalają bardzo szczegółowo, skrupulatnie przyjrzeć się pochodzeniu środków. Nie ma potrzeby monitorowania mnie i zaglądania wszędzie z lupą, jeśli np. w naszym projekcie mam 20 transakcji dziennie ze średnim czekiem na 10 dolarów. To nie są aż tak duże pieniądze, które przeznaczamy na codzienne wydatki, to zrozumiałe. Środki, które do mnie trafiły, również można dość szybko zeskanować. I trzeba się skupić tam, gdzie rzeczywiście jest jakieś ryzyko».

Zdaniem współzałożyciela Weld Card, regulator i instytucje bankowe powinny bardziej szczegółowo wyjaśnić firmom i usługom kryptowalutowym specyfikę przepisów AML i ich zastosowanie w praktyce.

«Na przykład, jako informatyk, nie zawsze jest dla mnie jasne, jakie jest ryzyko danej transakcji. Ale kiedy rozmawiasz z profesjonalistą, on lub ona wyjaśni: «Oto przypadek, w którym może się to zdarzyć». Ok, oczywiście uwzględnimy to również w naszym systemie i zbudujemy jakiś inny przepływ, dodamy normalną kontrolę przy wejściu, która nie zablokuje mi transakcji w najbardziej niefortunnym momencie gdzieś na lotnisku czy w supermarkecie. Dlatego ta historia ze zrozumieniem AML jest prawdopodobnie jedyną przeszkodą, która obecnie hamuje rozwój.»

 

Przyszłość rynku kryptowalut i perspektywy w Ukrainie

Masowe zjawisko może pokonać wszystkie bariery na dzisiejszym rynku kryptowalut, według Andriya Zheleznyaka, przedstawiciela Kyivstar. Jest przekonany, że jeśli kryptowaluty staną się bardzo rozpowszechnione wśród Ukraińców, regulator dogoni rzeczywistość.

«Wszystko tak naprawdę zależy od regulacji, a teraz jest wiele barier w tym zakresie. Ale kluczem do tego, by regulacja dogoniła trendy, jest masowe uczestnictwo. Telekomunikacja może być jednym z elementów tej masy. Regulacja powinna być dostosowana do naszych realiów, inaczej powstanie luka, która raczej przeszkodzi niż pomoże, jak to często bywa.»

Jednocześnie Oleksiy Piven, szef działu rozwoju produktów i procesów w NovaPay, uważa, że nawet legalizacja i regulacja nie zmniejszy liczby pytań do podmiotów z branży.

«Dziś kryptowaluty są jak czerwona szmata dla regulatora, niezależnie od tego, jak to ująć. Można to zalegalizować, można przyjąć ustawę, ale pewne pytania nadal będą się pojawiać.»

Z tą opinią zgadza się Oleksiy Petrovskyy, ekspert Ukraine Economic Outlook. Ekspert zauważył, że innowacje finansowe czasami nie mogą być regulowane tradycyjnymi metodami.

«Osobliwością rozwoju innowacji finansowych jest to, że ich powstawanie często nie jest w żaden sposób kontrolowane przez regulatorów finansowych, gdyż większość z tych innowacji znajduje się poza obszarem prawnym i regulacjami. Nawet po wprowadzeniu danej innowacji do ram prawnych pojawiają się nowe, które wymagają zbadania, oceny i określenia ich miejsca w ekosystemie finansowym na poziomie lokalnym lub globalnym. Niektóre z tych innowacji mogą być prawie niemożliwe do kontrolowania lub w ogóle do uregulowania. To jest gra, w której regulatorzy zawsze będą na pozycji doganiającej.»

Jednocześnie ekspert z optymizmem patrzy na przyszłość branży po wojnie. Ludzie nadal będą korzystać z kryptowalut, a firmy fintechowe dostaną dzięki nim więcej możliwości.

«Po wojnie, kiedy większość ograniczeń walutowych zostanie stopniowo zniesiona, ludzie prawdopodobnie nadal będą aktywnie korzystać z narzędzi, które opanowali od początku wojny, ponieważ jest to wygodniejsze, szybsze i łatwiejsze. Ponadto za kilka lat w fazę biznesową wejdzie pokolenie zoomerów, w pełni otwartych na innowacje finansowe. Oznacza to, że dość duży procent przychodów z płatności transakcyjnych prawdopodobnie będzie migrował z banków do firm fintech.»