Skandale wokół ukraińskiego rynku hazardowego nie cichną, a sprawa Iwana Rudego, przewodniczącego Komisji ds. Regulacji Gier Hazardowych i Loterii (KRAIL), to kolejny element układanki, który uwydatnia systemowe problemy w regulacji tej branży. Nic dziwnego, że w obliczu głośnego procesu państwo zlikwidowało KRAIL i powołało nowego regulatora. Szef KRAIL jest podejrzany o współpracę z państwem-agresorem. Według śledczych Iwan Rudyj ułatwiał działalność kasyna online Pin-Up w Ukrainie, mimo że był świadomy jego powiązań z rosją.
W tym artykule analizujemy zarzuty wobec Iwana Rudego, przyglądamy się procesowi sądowemu przeciwko szefowi KRAIL oraz omawiamy dowody na związki Pin-Up z krajem agresorem.
Sąd odracza rozprawę w sprawie Iwana Rudego
25 marca Peczerski Sąd Rejonowy w Kijowie miał rozpatrzyć kwestię przedłużenia środka zapobiegawczego wobec Iwana Rudego. Jednak jego adwokaci złożyli wniosek do Kijowskiego Sądu Apelacyjnego, domagając się ponownego rozpatrzenia jurysdykcji sprawy. W związku z tym Peczerski Sąd odroczył rozprawę do 27 marca, oczekując na decyzję apelacyjną.
Problemem jest to, że Państwowe Biuro Śledcze (DBR), które prowadzi dochodzenie w sprawie Pin-Up, jest formalnie zarejestrowane w peczerskim rejonie Kijowa (bulwar Łesi Ukrainki 26), ale faktycznie mieści się w rejonie szewczenkowskim (ulica Symona Petlury 15). Powoduje to wątpliwości co do właściwości miejscowej Peczerskiego Sądu. Obrońcy Rudego twierdzą, że sprawa powinna zostać przekazana do Szewczenkowskiego Sądu.
To nie pierwszy przypadek, gdy oskarżeni w sprawie Pin-Up kwestionują właściwość sądu i domagają się, aby postępowanie toczyło się w Szewczenkowskim Sądzie. Wcześniej podobny wniosek złożył inny podejrzany w śledztwie DBR – Ihor Zotko, nominalny właściciel Pin-Up w Ukrainie.
Co dalej? Czekamy na decyzję Kijowskiego Sądu Apelacyjnego. Może on przychylić się do wniosku obrońców Rudego i przenieść sprawę do Szewczenkowskiego Sądu lub odrzucić apelację, co oznaczałoby, że proces odbędzie się w Peczerskim Sądzie.
Według ekspertów prawnych takie działania mogą mieć na celu albo przeciągnięcie postępowania, albo przeniesienie sprawy do sądu, gdzie można „dogadać się” w korzystny sposób.
Kim jest Iwan Rudyj? Biografia i wcześniejsze skandale
Iwan Tarasowycz Rudyj urodził się 11 marca 1988 roku w Kijowie. Ukończył Kijowski Uniwersytet Humanistyczny im. Borysa Grinczenki. Odbył obowiązkową służbę wojskową w pułku prezydenckim Ukrainy. Od 2013 roku pracował w branży medialnej, m.in. współpracując z firmą StarLight Entertainment LLC, należącą do grupy medialnej ukraińskiego biznesmena Wiktora Pinczuka.
W 2014 roku brał udział w działaniach wojennych na wschodzie Ukrainy przeciwko rosji. Podczas walk o lotnisko w Ługańsku został ciężko ranny.
Brał udział w zawodach „Invictus Games” i był kapitanem ukraińskiej reprezentacji narodowej w latach 2020-2022.
10 czerwca 2020 roku prezydent Wołodymyr Zełenski mianował go sekretarzem Rady Doradczej ds. Weteranów Wojennych i Rodzin Poległych Obrońców Ukrainy przy Ministerstwie ds. Weteranów.
30 października 2020 roku został mianowany przewodniczącym Komisji ds. Regulacji Gier Hazardowych i Loterii (KRAIL).
W styczniu 2024 roku Narodowa Agencja ds. Zapobiegania Korupcji (NAZK) wykryła w działaniach Rudego potencjalne naruszenie prawa. Według NAZK Rudyj popadł w konflikt ze swoją podwładną – szefową aparatu KRAIL – i postanowił się na niej zemścić. Wysunął wobec niej wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego i odwołanie jej ze stanowiska, a następnie sam zagłosował za tą decyzją. Sprawa miała zostać rozpatrzona przez Szewczenkowski Sąd w Kijowie, ale jej dalsze losy pozostają nieznane.
Za co oskarżony jest Iwan Rudyj?
18 grudnia 2024 roku Iwan Rudyj został zatrzymany przez Państwowe Biuro Śledcze w związku z działalnością kasyna online Pin-Up, które miało powiązania z rosją. Szef KRAIL jest podejrzany o współpracę z państwem-agresorem.
Śledczy zarzucają mu, że jako przewodniczący KRAIL systematycznie ignorował ostrzeżenia Służby Bezpieczeństwa Ukrainy, Państwowego Biura Śledczego oraz innych instytucji dotyczące powiązań Pin-Up z rosją. Według dochodzenia Rudyj dopuścił do uzyskania licencji przez firmy powiązane z Pin-Up, a następnie nie podjął działań mających na celu zamknięcie legalnej działalności kasyna w Ukrainie, mimo istnienia dowodów na jego związki z rosją. Warto podkreślić, że już od 2023 roku ukraińskie media publikowały liczne dziennikarskie śledztwa na temat powiązań Pin-Up z krajem agresorem.
Pin-Up prowadziło legalną działalność w Ukrainie za pośrednictwem dwóch spółek: „Victoria Soft” LLC oraz „Ukr Game Technology” LLC. Obie firmy otrzymały licencje KRAIL w 2021 roku – „Ukr Game Technology” w kwietniu, a „Victoria Soft” LLC w październiku tego samego roku.
Według doniesień medialnych, już w październiku 2021 roku Służba Bezpieczeństwa Ukrainy wysłała do KRAIL pierwsze pismo z ostrzeżeniem o możliwych rosyjskich powiązaniach Pin-Up. W listopadzie 2022 roku SBU skierowała kolejne pismo do KRAIL w sprawie możliwych powiązań z federacją rosyjską spółki „Victoria Soft” LLC. Jednak KRAIL anulowała licencję tej firmy dopiero pod koniec sierpnia 2023 roku – dziewięć miesięcy po otrzymaniu pisma od SBU. Wiadomo, że już wówczas pojawiały się również pytania dotyczące spółki „Ukr Game Technology” LLC, ponieważ w komunikacie KRAIL z 1 sierpnia 2023 roku wspomniano o rozważaniu cofnięcia licencji także tej firmie.
“Ponadto, biorąc pod uwagę uzyskane informacje o istnieniu pośrednich powiązań kontrolnych rezydentów federacji rosyjskiej z działalnością niektórych licencjobiorców, KRAIL rozważy cofnięcie licencji w zakresie organizacji i prowadzenia gier hazardowych dla spółek: ‘Ukr Game Technology’ LLC oraz ‘Victoria Soft’ LLC.”
Według materiałów sądowych, Iwan Rudyj kilkukrotnie samodzielnie zdejmował z porządku obrad kwestię anulowania licencji spółki „Ukr Game Technology” LLC, za pośrednictwem której Pin-Up prowadził działalność w Ukrainie. Wzbudziło to podejrzenia dotyczące możliwego osobistego zainteresowania szefa KRAIL dalszym funkcjonowaniem tej firmy na ukraińskim rynku.
Motywy działań Iwana Rudego pozostają przedmiotem śledztwa. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że sprawa ma podłoże korupcyjne. Jednak dokładniejsze wyjaśnienie roli szefa KRAIL w utrzymaniu działalności internetowego kasyna może dostarczyć telefon nominalnego właściciela „Ukr Game Technology” LLC (posiadającej markę Pin-Up w Ukrainie) Ihora Zotka, który został przejęty przez organy ścigania.
Telefon Zotka stanowi cenne źródło informacji na temat tego, jak Pin-Up, przy udziale rosyjskich właścicieli i kuratorów, korumpował ukraińskie sądy, urzędników państwowych, funkcjonariuszy organów ścigania oraz służby specjalne. Jak wynika z dokumentów sądowych, kierownictwo KRAIL otrzymywało również od Zotyka szczegółowe instrukcje dotyczące tego, jak zachowywać się podczas przesłuchań, aby wprowadzać śledczych w błąd.
Co wiadomo o Pin-Up i jego powiązaniach z rosją?
Marka Pin-Up została uruchomiona globalnie w 2016 roku. Na rynku ukraińskim działała w tzw. szarej strefie do 2020 roku. Firma szybko zyskała popularność, oferując szeroką gamę usług hazardowych. Jednak po rozpoczęciu pełnowymiarowej wojny rosji przeciwko Ukrainie pojawiły się informacje o możliwych powiązaniach spółki z rosją, co wzbudziło niepokój wśród organów ścigania, służb specjalnych oraz opinii publicznej.
Śledztwo ustaliło, że zatrzymany Ihor Zotko był jedynie nominalnym właścicielem Pin-Up w Ukrainie (spółki „Ukr Game Technology” LLC), natomiast faktycznymi właścicielami i osobami kontrolującymi działalność kasyna są obywatele rosji: Dmitrij Punin, jego żona Marina Iljina oraz Ałeksandr Matiaszow. W sprawie figuruje także ojciec Iljiny, który prowadzi działalność gospodarczą na okupowanym terytorium obwodu ługańskiego i współpracuje z rosyjskimi okupantami, a także obywatel rosji Iwan Bannikow. Spółką macierzystą Pin-Up jest cypryjska firma „Guruflow Team Limited”, której beneficjentem jest Matiaszow.
Według organów ścigania, spółka Zotyka „Ukr Game Technology” LLC (właściciel marki Pin-Up w Ukrainie) nawet po rozpoczęciu pełnoskalowej wojny z rosją przekazała setki milionów hrywien cypryjskiej firmie Guruflow, której właścicielami są rosjanie. W rezultacie środki te, za pośrednictwem innych podmiotów, trafiły do budżetu państwa-agresora i na wsparcie weteranów tzw. „SVO” (rosyjskiej operacji wojskowej). Wiadomo również, że Pin-Up w Ukrainie gromadził dane o ukraińskich wojskowych, funkcjonariuszach organów ścigania oraz osobach podlegających obowiązkowi służby wojskowej, w tym informacje o ich lokalizacji, co mogło zagrozić zdolnościom obronnym Ukrainy.
Likwidacja KRAIL
Ukraińskie przepisy dotyczące hazardu przewidują surowe wymagania w zakresie licencjonowania i działalności operatorów. KRAIL, jako organ regulacyjny, miał zapewnić przestrzeganie tych wymagań i zapobiegać wejściu na rynek firm powiązanych z krajem-agresorem.
W marcu 2024 roku, jeszcze przed zatrzymaniem wszystkich osób zamieszanych w sprawę Pin-Up, a nawet przed zablokowaniem jej kont, deputowany Danyło Hetmancew zażądał przedstawienia w Radzie Najwyższej projektu ustawy o likwidacji Komisji ds. Regulacji Hazardu i Loterii. Twierdził, że w ciągu trzech lat istnienia KRAIL nie zdołała ukształtować w Ukrainie kultury odpowiedzialnej gry ani przedstawić projektu ustawy regulującej hazard w czasie stanu wojennego.
W styczniu 2025 roku prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski podpisał ustawę o likwidacji Komisji ds. Regulacji Hazardu i Loterii (KRAIL) oraz o zaostrzeniu nadzoru nad branżą hazardową. Od 1 kwietnia 2025 roku KRAIL zostanie rozwiązana, a kontrolę nad rynkiem gier hazardowych przejmie państwowa agencja PlayCity, działająca pod nadzorem Ministerstwa Transformacji Cyfrowej.
Proces w sprawie Pin-Up po raz kolejny uwypuklił potrzebę skrupulatnego podejścia do zatwierdzania regulatorów branży hazardowej w Ukrainie oraz wzmocnienia kontroli nad działalnością operatorów gier losowych. Miejmy nadzieję, że nowy organ regulacyjny zapewni przejrzystość i legalność rynku hazardowego oraz uniemożliwi wejście na niego firmom powiązanym z krajem-agresorem.
Ponadto konieczne jest przeprowadzenie dogłębnego śledztwa w sprawie działalności Iwana Rudego i innych osób zamieszanych w aferę oraz pociągnięcie winnych do odpowiedzialności. Byłby to ważny sygnał zarówno dla ukraińskiego społeczeństwa, jak i dla społeczności międzynarodowej, że Ukraina poważnie podchodzi do walki z korupcją oraz do kwestii bezpieczeństwa narodowego.
