Ponad milion dzieci w wieku szkolnym wyjechało z Ukrainy po rozpoczęciu pełnowymiarowej inwazji. Prawie 400 tysięcy z nich kontynuuje naukę online w ukraińskich szkołach, natomiast reszta zdobywa wykształcenie w krajach, w których obecnie przebywa. Najwięcej młodych Ukraińców uczy się dziś w Polsce i Niemczech.
Jak pomóc dzieciom zintegrować się z nowymi systemami edukacyjnymi, nie rezygnując z ukraińskiej nauki? Jak zapewnić im wsparcie emocjonalne i stworzyć warunki do rozwijania talentów w nowym kraju?
Swoim cennym doświadczeniem podzieliły się Olesia Kowalchuk i Natalia Woloshko, założycielki sieci placówek edukacyjnych Push School w Ukrainie i w Polsce. W rozmowie z UA.News opowiedziały o stworzeniu unikalnego programu nauczania łączącego ukraińskie i polskie standardy oraz o budowaniu bezpiecznej przestrzeni, która inspiruje zarówno dzieci, jak i rodziców.
O założeniu Push School Warsaw w 2022 roku w odpowiedzi na kryzys humanitarny
Kiedy wybuchła wojna, przyjechałam z synem do Warszawy z Charkowa, gdzie wcześniej prowadziłam swoją prywatną szkołę muzyczną Voloshka Music House.
Zdjęcie: Natalia Woloshko, założycielka Push School Warsaw
To właśnie tutaj, w Warszawie, wiosną 2022 roku poznałam Olesię Kowalchuk — właścicielkę prywatnego liceum Push School w Charkowie. Od pierwszego dnia naszej znajomości zrozumiałyśmy, że mamy wspólny cel — pomóc ukraińskim dzieciom, które z powodu wojny zmuszone były opuścić kraj, a które nadal potrzebowały edukacji, wsparcia, bezpieczeństwa oraz przestrzeni do twórczego i artystycznego rozwoju.
Zdjęcie: Olesia Kowalchuk, założycielka Push School Warsaw
Tak założyłyśmy Fundację Educational Center Children of Ukraine — z wielkim marzeniem i prawie bez zasobów. I wszystko zaczęło się kręcić. Naszym pierwszym projektem był koncert z okazji Dnia Ochrony Dziecka. Zorganizowałyśmy go przy wsparciu Muzeum Narodowego w Nowym Teatrze w Warszawie. Wyobraźcie sobie: 50 młodych muzyków, którzy właśnie wyjechali z Ukrainy, gra na dużej scenie. To był bardzo emocjonalny moment.
Długo szukałyśmy domu dla szkoły i w końcu znalazłyśmy go w Markach na obrzeżach Warszawy, gdzie wcześniej znajdowało się centrum fitness. Przebudowałyśmy ten budynek i stworzyłyśmy szkołę. Tam też odbył się nasz pierwszy letni obóz „Ukraińskie lato w Warszawie”. Swoją drogą, ten wyjątkowy program działa do dziś, łącząc dzieci poprzez twórczość, ukraińskie tradycje i przyjazne środowisko.
W sierpniu 2022 roku zorganizowałyśmy charytatywny koncert z okazji Dnia Niepodległości Ukrainy „Stand Up with Ukraine” w hotelu Marriott w Warszawie (projekt ten stał się tradycją, którą co roku kontynuujemy). A 1 września 2022 roku otworzyłyśmy szkołę dla pierwszych 130 dzieci.
Budowałyśmy szkołę od zera. Potrzebowałyśmy wszystkiego: mebli, sprzętu komputerowego, podręczników, instrumentów muzycznych... Remont robiłyśmy własnoręcznie razem z rodzicami naszych nowych uczniów, nauczycielami, przyjaciółmi, a nawet kanadyjscy żołnierze malowali ściany w klasach... To był prawdziwy cud — tyle dobrych ludzi przyszło z pomocą. Polscy wolontariusze, darczyńcy, sponsorzy, zwykli, życzliwi ludzie. Zawsze powtarzam, że dzięki tej fali ludzkiego wsparcia i naszej silnej wierze w to, że robimy coś wspaniałego dla dzieci, udało nam się rozpocząć ten niesamowity projekt.
Jesienią 2022 roku, na liczne prośby rodziców z Ukrainy, znalazłyśmy drugi budynek, a 1 grudnia otworzyłyśmy szkołę-pensjonat dla starszych uczniów, gdzie mogli bezpiecznie mieszkać i się uczyć.
Ale były też trudne momenty. Rok szkolny 2022–2023 rozpoczęliśmy niemal za darmo dla rodzin. W połowie roku skończyły się granty i stanęliśmy przed realnym zagrożeniem — nie mieliśmy za co płacić ani wynagrodzeń, ani czynszu. Wtedy na pomoc przyszedł Rotary Club Warsaw International. Zorganizowali bal charytatywny na rzecz naszej szkoły. Uczniowie występowali, tańczyli, a dzięki temu udało się zebrać niezbędne środki, by przetrwać.
To była prawdziwa lekcja zaufania, wdzięczności i siły wspólnoty. Wytrwaliśmy, rośniemy — i teraz już na pewno wiemy, że razem można stworzyć niemożliwe.
O powstaniu i rozwoju sieci szkół PUSH w Ukrainie i w Polsce
Nasza sieć szkół to cała edukacyjna rodzina, która narodziła się z miłości do dzieci i chęci dania im tego, co najlepsze, nawet w trudnych czasach. Na Ukrainie to Prywatny Liceum Push School w Charkowie, gdzie obecnie uczy się ponad 400 dzieci, oraz PUSH school w Połtawie.
W Polsce mamy dwie szkoły w Markach, w tym przedszkole „Smajliki”, przytulną szkołę-pensjonat oraz Niepubliczną Szkołę Podstawową Push School Warsaw.
Obecnie szukamy nowego budynku w Warszawie, ponieważ w szkołach w Markach już brakuje miejsc. Wielu rodziców, zwłaszcza z innych dzielnic Warszawy, prosi o otwarcie szkoły bliżej nich. Chcemy stworzyć nową przestrzeń z polsko-ukraińskim programem, aby dzieci mogły łagodnie adaptować się do nowego systemu, zachowując swój język i kulturę.
O różnicach i podobieństwach w edukacji szkolnej w Ukrainie i w Polsce
Średni etap edukacji w Ukrainie kończy się po 9 klasie, natomiast w Polsce po 8 klasie. Jednak w polskim systemie istnieje obowiązkowy „zerowy rok” zwany zerówką, czyli rok, który dziecko spędza przed rozpoczęciem pierwszej klasy i jest obowiązkową częścią formalnej edukacji.
Różnią się także systemy oceniania: w Ukrainie stosuje się 12-stopniową skalę, a w Polsce 6-stopniową, gdzie 6 jest najwyższą oceną. Obowiązkowa jest również ocena zachowania.
Programy nauczania w obu krajach mają część podstawową obowiązkową, ale każda szkoła ma przestrzeń do adaptacji i rozszerzeń. Otwiera to możliwości wprowadzania autorskich metod, dodatkowych kursów czy programów. Na przykład w naszej szkole dodatkowo wdrożyliśmy Cambridge English i kładziemy nacisk na głęboką naukę języka angielskiego, aby jak najlepiej odpowiadać potrzebom uczniów w nowoczesnym świecie.
Ucząc się w systemie podwójnym, dzieci stopniowo przyswajają materiał obu programów — ukraińskiego i polskiego. Dziecko, które w wieku 6 lat idzie do pierwszej klasy ukraińskiej szkoły, równocześnie jest zapisywane do zerówki w polskim systemie. Ważne, aby rodzice to rozumieli. Bo według wieku i kompetencji, które dzieci zdobywają w każdej klasie, średnie (podstawowe) wykształcenie uzyskują po ukończeniu 9 klasy szkoły ukraińskiej i równolegle 8 klasy szkoły polskiej.
Daje to naszym uczniom szersze perspektywy: możliwość kontynuacji nauki zarówno w polskim, jak i ukraińskim systemie edukacji, dysponując wiedzą, doświadczeniem i dokumentami z obu systemów.
Nie zmienia się natomiast fakt, że średnie wykształcenie w obu krajach jest obowiązkowe dla wszystkich dzieci, ale wszyscy rodzice mają prawo wyboru szkoły według własnego uznania.
O wcześniejszym doświadczeniu, które pomogło w stworzeniu programu nauczania oraz bezpiecznego środowiska dla ukraińskich dzieci w Polsce
Ukraiński system edukacji był dobrze znanym i zrozumiałym fundamentem do budowy nowej szkoły. Mieliśmy ważne zadanie — połączyć dwa programy i stworzyć międzynarodowy zespół pedagogiczny.
Przede wszystkim przeprowadziliśmy metodyczną analizę obu programów dla każdego poziomu klasy i zintegrowaliśmy ukraiński komponent edukacyjny z programem polskim. To program, który łączy ukraińską bazę nauczania z polską. Zawiera przedmioty obu programów, co jest kluczowe dla zachowania poziomu akademickiego według standardów obu krajów.
Doświadczenie naszych nauczycieli pozwoliło dostosować program do nowych warunków. Ważne było, aby ukraińscy nauczyciele przeszli szkolenia, znali język polski oraz mieli uznanie (nostryfikację) swoich kwalifikacji w Polsce. Można powiedzieć, że nasi nauczyciele są „uniwersalnymi żołnierzami” obu programów. W szkole pracują również polscy nauczyciele.
Bezpieczne środowisko to stworzenie atmosfery „jak w domu”. W klasach jest do 20 uczniów, a wychowawca jest w stałym, bliskim kontakcie z rodzicami oraz uczniami. To zmniejsza stres związany z przymusową relokacją i sprzyja szybszej adaptacji.
O współpracy nauczycieli z Ukrainy i Polski przy tworzeniu programu adaptowanego
Przede wszystkim skupiliśmy się na wypracowaniu wspólnej wizji i jasnych celów. Wszyscy nauczyciele, niezależnie od swojego pochodzenia, są zjednoczeni jedną misją: zapewnić ukraińskim dzieciom wysokiej jakości edukację oraz wsparcie psychologiczne, ułatwiając ich integrację bez utraty tożsamości narodowej. To wspólne zrozumienie stało się solidnym fundamentem współpracy.
Zorganizowaliśmy regularne warsztaty i szkolenia, podczas których polscy i ukraińscy nauczyciele dzielili się swoim doświadczeniem. Ukraińscy pedagodzy zapoznawali kolegów z specyfiką ukraińskich programów nauczania, metodami pracy oraz aspektami psychologicznymi pracy z dziećmi po traumie. Polscy nauczyciele z kolei przekazywali wiedzę o polskim systemie edukacji oraz o językowych i kulturowych specyfikach ważnych dla adaptacji.
Adaptowany program nie powstał dzięki jednej osobie. Nauczyciele pracowali w mieszanych zespołach roboczych, wspólnie analizując ukraińskie i polskie standardy, wyznaczając kluczowe kompetencje i opracowując zintegrowane lekcje.
Wspieramy kulturę otwartej komunikacji. Regularne spotkania, wspólne planowanie i stały feedback między nauczycielami to u nas norma.
Od pierwszej klasy nasi uczniowie codziennie uczą się angielskiego według programu Cambridge English, a po lekcjach mają możliwość uczestniczenia w dodatkowych klubach konwersacyjnych. Regularnie zapraszamy nauczycieli z USA i Wielkiej Brytanii — native speakerów, aby dzieci nie tylko uczyły się języka, ale także mogły go stale słyszeć, rozmawiać i rozumieć żywy angielski.
W tym roku, na przykład, pan Tom z Hawajów przez trzy miesiące prowadził zajęcia z angielskiego dla wszystkich grup wiekowych — od przedszkola do klasy jedenastej.
W zeszłym roku wraz z amerykańskim reżyserem Davidem Postem z Los Angeles stworzyliśmy unikalny musical „Król Lew”, gdzie dzieci występowały po angielsku, śpiewały i grały na scenie jak prawdziwi aktorzy.
Można powiedzieć, że nasza szkoła to przestrzeń międzynarodowej wymiany edukacyjnej, gdzie dzieci codziennie mają okazję rozmawiać z native speakerami. Nawet teraz, podczas letniego obozu, z dziećmi pracuje pani Bailey z San Francisco, a na początku sierpnia do nas przyjedzie pani Tsui z Wielkiej Brytanii, która przez cały miesiąc będzie prowadzić zajęcia z angielskiego.
O uzyskaniu wpisu do rejestru szkół w Polsce oraz dostosowaniu programu nauczania do polskich wymagań
Uzyskanie akredytacji w Polsce jest bardzo trudne! To długi, szczegółowy i emocjonalnie wyczerpujący proces, pełen licznych wymagań i niuansów. Przygotowywaliśmy się do tego zawczasu: kompletowaliśmy dokumenty, przygotowywaliśmy pomieszczenia, adaptowaliśmy programy nauczania.
Polski system stawia jasne wymagania — dotyczące programu nauczania, nauczycieli, bezpieczeństwa przeciwpożarowego, norm sanitarnych, mebli… Wszystko musi odpowiadać standardom (w zasadzie podobnie jak na Ukrainie). I udało nam się to osiągnąć. W 2024 roku nasze dzieci rozpoczęły naukę w programie podwójnym — polsko-ukraińskim. To, co wydawało się nierealne, stało się rzeczywistością. Impossible is possible.
Jesteśmy bardzo dumni z tego kroku. Bo to nie tylko kwestia dokumentów — to wsparcie rodzin, wiara w dzieci, zgrany zespół nauczycieli oraz nowy etap w rozwoju naszej szkoły.
O technologiach zintegrowanych z procesem nauczania dla jego efektywności
Wyposażenie techniczne oraz integracja technologii w procesie nauczania są jednymi z naszych priorytetów. Rozumiemy, że nowoczesna edukacja jest niemożliwa bez aktywnego wykorzystania narzędzi odpowiadających wymaganiom XXI wieku.
Dążymy do zapewnienia naszym uczniom i nauczycielom wszystkiego, co niezbędne do komfortowej i efektywnej nauki:
Mamy 2 wyposażone pracownie komputerowe, a każdy uczeń na lekcji informatyki korzysta z własnego laptopa.
Każda klasa wyposażona jest w tablice interaktywne. Przekształcają one lekcje w dynamiczne i atrakcyjne wizualnie zajęcia, pozwalając nauczycielom korzystać z materiałów multimedialnych, prowadzić ćwiczenia interaktywne oraz angażować uczniów do aktywnego udziału.
Cały teren szkoły, włącznie z internatem, jest objęty monitoringiem, mamy stabilny dostęp do internetu. Możemy organizować spotkania online z różnymi specjalistami, a w 2025 roku po raz pierwszy przeprowadziliśmy egzamin zewnętrzny NMT dla ukraińskich absolwentów.
W tym roku zakupiliśmy zestawy do zajęć z robotyki. Dzieci chętnie pracują w zespołach, tworzą unikalne modele i programują je do wykonywania różnych funkcji, dając upust swojej wyobraźni.
Dzięki takiemu podejściu tworzymy dynamiczne, interaktywne i efektywne środowisko edukacyjne, które przygotowuje naszych uczniów do wyzwań współczesnego świata i pomaga im realizować swój potencjał.
O zajęciach pozalekcyjnych, które pomagają uczniom adaptować się i rozwijać talenty
Nasza szkoła jest naprawdę wyjątkowa, ponieważ równolegle z nauką w szkole ogólnokształcącej i liceum dzieci mają możliwość rozwoju w kierunku artystycznym — w muzycznej szkole Voloshka Music Academy. Pracują tam profesjonalni muzycy i doświadczeni pedagodzy z różnych dziedzin: fortepian, gitara, instrumenty perkusyjne, wokal, aktorstwo, choreografia. Sztuka jest nieodłączną częścią naszego procesu nauczania — dzieci uczestniczą w koncertach, wydarzeniach artystycznych, występują na dużych scenach, współpracują z orkiestrami symfonicznymi.
Każde dziecko może spróbować swoich sił w sztuce, nawet jeśli wcześniej nigdy się tym nie zajmowało. Na początku roku szkolnego wszyscy nowi uczniowie mogą bezpłatnie wziąć udział w lekcji próbnej gry na instrumencie muzycznym lub wokalu.
Dzieci bezpłatnie uczestniczą w zajęciach teatralnych — i już drugi rok z rzędu tworzymy prawdziwe musicale. Ich poziom i umiejętności wykonawcze naszych uczniów rosną z każdym przedstawieniem. Pierwszym krokiem był musical „Król Lew” z amerykańskim reżyserem Davidem Postem — projekt, w który trudno było uwierzyć, ale który okazał się wielkim, pierwszym sukcesem.
W kolejnym roku stworzyliśmy już dwa musicale. Pierwszy — „Nieśpiąca królewna” naszego kompozytora Ołeksandra Burmickiego, w którym udział wzięli uczniowie młodszych klas szkoły podstawowej.
A 8 czerwca tego roku zaprezentowaliśmy dużą premierę — musical „Noc na strychu” charkowskiej kompozytorki Elizy Awocarowej, na scenie którego wystąpiło 60 uczniów w wieku od 3 do 16 lat — od przedszkola do klasy 10. To była trudna, ale fascynująca praca i bardzo jesteśmy dumni z naszych dzieci oraz zespołu nauczycieli!
Planujemy przetłumaczyć ten musical na język polski, aby na Boże Narodzenie tę piękną bajkę mogły zobaczyć nie tylko ukraińskie, ale i polskie dzieci.
Mamy także inne tradycyjne wydarzenia artystyczne: koncert „Gwiazda Bożonarodzeniowa” na dużej scenie, występy na rozpoczęcie i zakończenie roku szkolnego, wiosenne koncerty — szkoła żyje i oddycha twórczością.
Dziękujemy Ambasady Ukrainy w Polsce, UNHCR w Polsce, Rotary Club Warszawa oraz wielu innym organizacjom, które wspierają edukację i rozwój artystyczny ukraińskich dzieci w Polsce.
Jesteśmy otwarci na świat. Do nas przyjeżdżają amerykańscy muzycy: sama co roku uczestniczę w międzynarodowych warsztatach muzycznych w Carnegie Hall (Nowy Jork) i mam tam wielu przyjaciół. Jazzowa wokalistka Kristi Kanska prowadziła warsztaty i koncert dla naszych uczniów, pianistki JanEn Hong i Iris Elezi dały koncert oraz mistrzowskie lekcje naszym młodym pianistom, przywiozły pocztówki i prezenty od uczniów Szkoły na Manhattanie, a nasi uczniowie w zamian przekazali im upominki. To było bardzo wzruszające i na długo pozostanie w pamięci dzieci.
Nasze utalentowane pianistki, Olya Chmil i Karolina Lalkowska, zostały wybrane do udziału w międzynarodowym konkursie w Londynie, który odbędzie się 9 grudnia.
Cieszymy się, że zakres naszych wydarzeń artystycznych rośnie, a jakość wykonawstwa naszych uczniów z roku na rok się poprawia. Z niecierpliwością czekamy na nowe talenty — więc jeśli Twoje dziecko śpiewa, gra lub po prostu szuka twórczego środowiska — drzwi Push School Warsaw & Voloshka Music Academy są zawsze otwarte!
Mechanizmy wsparcia psychologicznego dla uczniów, którzy doświadczyli traumy
Dzięki programowi „Psychologia Step by Step” wsparcie psychologiczne mogą otrzymać zarówno uczniowie, jak i nauczyciele oraz rodzice. Co trzy miesiące organizujemy spotkania – swego rodzaju „diagnostykę psychologiczną”, podczas których analizujemy i omawiamy stan emocjonalny dzieci oraz wyzwania, z którymi się mierzą, a także ustalamy kierunki dalszej pracy.
Zmagamy się z głębokim problemem, który dotyka wielu współczesnych ukraińskich dzieci: najpierw z powodu pandemii COVID-19 i wojny dzieci przez długi czas uczyły się zdalnie, zmieniały wiele szkół i krajów zamieszkania. Trafiając do nowego środowiska, niektóre z nich mają trudności w nawiązaniu kontaktu z rówieśnikami i adaptacji.
Szczególną pracę prowadzimy z nastolatkami, którzy rozpoczynają naukę w internacie. Życie samodzielne w wieku 13–15 lat to duże wyzwanie, zwłaszcza gdy dziecko martwi się o rodzinę w Ukrainie lub samo doświadczyło stresu wojennego. Pomagamy im uczyć się i żyć z dala od domu. Z wyprzedzeniem organizujemy spotkania online z rodzicami i przygotowujemy dzieci do samodzielnego życia. Szkolni psychologowie są, bez przesady, prawdziwą pomocą doraźną zarówno dla dzieci, jak i rodziców.
Każde dziecko rozpoczynające naukę w naszej szkole przechodzi obowiązkową konsultację psychologiczną. Nie służy ona ocenie, lecz zrozumieniu, jak wesprzeć dziecko, na co zwrócić uwagę od pierwszych dni nauki oraz jakie indywidualne cechy uwzględnić.
Bardzo ważne jest również delikatne i właściwe wprowadzenie dziecka do zespołu. Chodzi nie tylko o to, by usadzić dziecko w ławce (uczniowie dołączają także w trakcie roku szkolnego, gdy relacje w klasie są już ukształtowane), ale także o to, by nowy uczeń nie pozostał sam. Organizujemy specjalne zajęcia grupowe na integrację zespołu, pomagamy nowemu uczniowi poznać kolegów i koleżanki, poczuć się częścią zespołu i znaleźć przyjaciół.
Przyszłość rozwoju szkoły Push School w Polsce oraz dalsze kroki wsparcia ukraińskich dzieci
Po otwarciu szkoły w Warszawie naszym kolejnym krokiem jest budowa dużego międzynarodowego kampusu szkolnego w Warszawie, gdzie będą się uczyć dzieci nie tylko z Ukrainy, ale także z Polski i innych krajów.
Chcemy, aby dzieci uczyły się w przestronnych, nowoczesnych salach lekcyjnych, w specjalnie dla nich wybudowanej szkole z ogrodzonym terenem parkowym, salą koncertową, halami sportowymi i boiskami.
Obecnie pracujemy nad projektem, który obejmuje trzy połączone ze sobą budynki: szkołę PUSH School Warsaw, szkołę muzyczną Voloshka Music Academy oraz internat dla mieszkańców. W centrum kompleksu powstanie park muzyczny.
Naszym celem jest dać każdemu dziecku możliwość nauki, rozwoju i realizacji swoich marzeń w bezpiecznym i inspirującym środowisku.
Zobacz także:
Kateryna Lytvynova, dyrektorka Ukraińskiego Centrum Biznesowego: o częstych błędach i specyfice prowadzenia biznesu w Polsce
