Umowa dotycząca surowców mineralnych obejmuje 57 minerałów: czego dotyczy dokument?

Umowa podpisana 30 kwietnia w Waszyngtonie między rządami USA i Ukrainy dotycząca utworzenia Amerykańsko-Ukraińskiego Funduszu Inwestycyjnego Odbudowy nie zawiera szczegółowych zapisów wielu istotnych aspektów dwustronnej współpracy i określa przede wszystkim podstawowe, polityczne ramy porozumienia.

Poinformowała o tym „Europejska Prawda”, która zapoznała się z treścią dokumentu.

W trakcie negocjacji Ukraina i USA zdecydowały się ponownie podzielić umowę na kilka części. Już podpisane porozumienie dwustronne określa polityczne ramy współpracy rządów w zakresie eksploatacji zasobów naturalnych, sprzedaży surowców, a także dalszej pomocy amerykańskiej – w tym wojskowej – dla Ukrainy.

Jednak wiele szczegółów, w tym tych o charakterze politycznym, zostanie doprecyzowanych w tzw. „umowie technicznej”, która obecnie nie jest jeszcze gotowa do podpisania. Umowa podpisana w środę liczy zaledwie 12 stron. Dla porównania – wcześniejszy projekt, przekazany Ukrainie przez USA w marcu, zawierał ponad 90 stron przy tym samym układzie graficznym.

Parametry podpisanej umowy odpowiadają większości kluczowych tez, które dzień wcześniej przedstawił premier Denys Szmyhal.

Tak, w umowie rzeczywiście szczegółowo opisano gwarancje, że jej postanowienia nie będą sprzeczne z umowami Ukrainy z Unią Europejską oraz z dążeniem Ukrainy do członkostwa. W przypadku wystąpienia takiej sprzeczności z umową stowarzyszeniową z UE, postanowienia umowy z USA mają zostać poddane rewizji.

Ważne jest również to, że dokument nie podporządkowuje Ukrainy amerykańskiemu systemowi prawnemu – spory mają być rozstrzygane na zasadach parytetu, w drodze konsultacji.

Nie przewidziano też „pierwszeństwa” dla firm z USA w przyznawaniu licencji na wydobycie surowców mineralnych na Ukrainie. Jednak amerykańskie firmy muszą mieć dostęp do przetargów lub negocjacji zakupu takich minerałów na warunkach nie gorszych niż inni nabywcy.

W umowie zawarto wykaz surowców mineralnych, których dotyczy współpraca. Chodzi o wydobycie na Ukrainie m.in.: aluminium, antymonu, arsenu, barytu, berylu, bizmutu, ceru, cezu, chromu, kobaltu, miedzi, dysprozu, erbu, europu, fluoru, fluorytu, gadolinu, galu, germanu, złota, grafitu, hafnu, holmu, indu, irydu, lantanowców, litu, lutetu, magnezu, manganu, neodymu, niklu, niobu, palladu, platyny, potasu, prazeodymu, rodu, rubidu, rutenu, samarze, skandu, tantalu, telluru, terb, tul, cyny, tytanu, wolframu, uranu, wanadu, iterbu, itru, cynku, cyrkonu oraz ropy naftowej i gazu ziemnego. Współpraca dotyczy wyłącznie nowych złóż, na które licencje będą wydawane po wejściu umowy w życie. Lista może zostać rozszerzona wyłącznie za obopólną zgodą.

Umowa nie reguluje wydobycia ani dochodów z innych surowców. Nie dotyczy też dochodów z infrastruktury ukraińskiej, jak wcześniej proponowały USA.

Ukraina będzie inwestować w fundusz wspólny dochody z licencji i opłat eksploatacyjnych za wydobycie powyższych surowców, ale zachowuje prawo do przekazywania tam dodatkowych środków.

Wkładem USA będą m.in. nowe dostawy broni dla Sił Zbrojnych Ukrainy. „Jeśli […rząd USA] udzieli Ukrainie nowej pomocy wojskowej w jakiejkolwiek formie (w tym poprzez przekazanie systemów uzbrojenia, amunicji, technologii lub szkolenia), wkład kapitałowy USA zostanie zwiększony o szacunkową wartość tej pomocy wojskowej” – czytamy w umowie.

Przypomnijmy: Ukraina i Stany Zjednoczone Ameryki podpisały umowę o współpracy gospodarczej („umowę o surowcach”). Podpisy złożyli pierwsza wicepremier i minister gospodarki Ukrainy Julia Swyrydenko oraz sekretarz skarbu USA Scott Bessent.

Dzień wcześniej Scott Bessent poinformował, że strona ukraińska postanowiła wprowadzić zmiany do ramowej wersji umowy przed jej podpisaniem.

17 kwietnia Ukraina i USA podpisały memorandum potwierdzające zamiar sfinalizowania korzystnej dla obu stron umowy. Ministerstwo Gospodarki opublikowało tekst dokumentu, który określa podstawowe zasady przyszłej współpracy.