Opowiadamy o osobliwościach programu szkolnego w Polsce, jakich przedmiotów się tam uczą oraz jakie egzaminy muszą zdawać uczniowie w polskich szkołach i kiedy.
Programy nauczania w polskich szkołach
Program nauczania w polskich szkołach reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie rozkładu zajęć w szkołach publicznych.
Lista przedmiotów obowiązkowych nauczanych w polskich szkołach podstawowych obejmuje:
- język polski
- język angielski (od klasy 1) i drugi język obcy (od klasy 6)
- matematyka
- fizyka
- chemia
- biologia
- historia
- nauka społeczna
- informatyka
- muzyka
- sztuki piękne
- technika (odpowiednik lekcji pracy)
- wychowanie fizyczne.
W szkołach specjalnych programy nauczania mogą być modyfikowane w zależności od kierunku.
Są też przedmioty, których dziecko uczy się za zgodą rodziców - religia i etyka (od klasy 1) oraz kurs przygotowania do życia rodzinnego (od klasy 5).
Program nauczania w szkołach podstawowych
W niższych klasach (do 3 ) szkół państwowych program nauczania oparty jest na zabawie, której celem jest zaangażowanie dzieci w zdobywanie nowej wiedzy. Uczniowie uczą się języka polskiego, często angielskiego, arytmetyki, nauk przyrodniczych, rysunku itd. Dużo uwagi poświęca się rozwojowi fizycznemu.
W pierwszym etapie edukacji szkolnej dzieci nie mają w programie nauczania różnorodnych przedmiotów. Nie oznacza to, że nie uczą się np. matematyki czy języka polskiego lub przyrody. Struktura zajęć jest taka, że w trakcie jednej godziny lekcyjnej dzieci zdobywają wiedzę i umiejętności z różnych obszarów.
Program nauczania od roku 4
Klasa 4 to nowy etap nauki, w którym po raz pierwszy pojawiają się ściśle określone przedmioty, w tym język obcy. Również na tym etapie dzieci są już oceniane liczbowo, a nie opisowo, jak to miało miejsce w roku 1-3.
W klasie 5 nie ma już lekcji przyrody, ale pojawiają się dwa nowe przedmioty: geografia i biologia. O jedną godzinę zwiększa się również czas lekcji historii.
W 7 klasie dzieci nie uczą się już techniki, ale dochodzą nowe przedmioty: zwykle drugi język obcy oraz chemia i fizyka. Zwiększa się również liczba godzin w tygodniu o 7 dodatkowych godzin.
Liczba godzin w klasie 8 zostaje zmniejszona o 1 w tygodniu. Z programu nauczania znikają muzyka i sztuka, pojawiają się natomiast lekcje z wiedzy o społeczeństwie i edukacji dla bezpieczeństwa (obrona cywilna, metody ochrony przed różnymi zagrożeniami, zachowanie w katastrofach i klęskach żywiołowych, pierwsza pomoc).
Nowe przedmioty w polskich szkołach
W roku szkolnym 2022/2023 nie będzie nowych przedmiotów w szkołach podstawowych.
Szkoły ogólnokształcące będą oferowały lekcje historii i współczesności, przysposobienia obronnego oraz BiZ (biznesu i zarządzania).
Warto zauważyć, że przysposobienie obronne nie było nauczane w polskich szkołach od 2012 roku, ale w marcu 2022 roku polskie władze zdecydowały o ponownym wprowadzeniu przedmiotu.
Egzaminy w Polsce
Egzamin ósmoklasisty i świadectwo szkolne
Po 8 latach nauki w szkole podstawowej uczniowie otrzymują świadectwo szkolne - jest to dokument potwierdzający ukończenie szkoły podstawowej.
Aby go uzyskać, trzeba zdać egzamin ósmoklasisty (E8).
W E8 do 2023 roku obowiązkowe są testy z trzech przedmiotów: języka polskiego, języka obcego (angielskiego, niemieckiego, hiszpańskiego, francuskiego, rosyjskiego i włoskiego) oraz matematyki. Wszystkie egzaminy odbywają się w różnych dniach.
Od 2024 roku będzie również czwarty przedmiot, który uczeń będzie mógł wybrać sam (fizyka, chemia, geografia, biologia lub historia).
Zaświadczenie z wynikami sprawdzianu ósmoklasisty jest dołączone do świadectwa szkolnego.
Świadectwa szkolne w Polsce drukowane są w różnych kolorach, np. niebieski dla świadectwa szkoły podstawowej, różowy dla świadectwa liceum lub technikum, zielony dla świadectwa szkoły artystycznej. Osobne kolory mają też świadectwa ze szkół zawodowych i policyjnych oraz technikum.
Podobnie jak w Ukrainie, w Polsce obowiązują świadectwa szkolne z wyróżnieniem. Certyfikaty te mają nadrukowaną polską flagę. Aby otrzymać świadectwo z wyróżnieniem, należy:
- aby średnia arytmetyczna ocen z obowiązkowych zajęć szkolnych była większa lub równa 4,75 (szkoły artystyczne mogą mieć dodatkowe wymagania z przedmiotów podstawowych, a niektóre szkoły specjalistyczne mają wyższe wymagania z niektórych przedmiotów ogólnych, np. ocena 5,0 z przedmiotu podstawowego)
- ocena z zachowania musi być co najmniej bardzo dobra.
Obecnie nie ma minimalnej oceny na świadectwie szkolnym i egzaminie ósmoklasisty, ale jeśli uczeń planuje kontynuować naukę, wskazane jest, aby miał jak najlepszą ocenę.
Należy zauważyć, że szkoła podstawowa nie jest jeszcze w Polsce pełnym wykształceniem średnim. Uważa się, że jest to zakończenie szkoły średniej (lub zawodowych instytucji pozaszkolnych).
Matura - odpowiednik ZNO
Egzamin maturalny to egzamin państwowy w Polsce, do którego przystępują absolwenci szkół średnich. Egzamin ten jest podobny do ukraińskiego ZNO, gdyż pozwala na dostanie się na uczelnię wyższą. Bez matury nie jest przyjmowany na uniwersytety i uczelnie.
W skład matury wchodzą również:
- Egzaminy pisemne z języka polskiego, języka obcego, języka mniejszości narodowych, matematyki plus czwarty przedmiot do wyboru (zgodnie ze specyfiką dalszych studiów).
- Egzaminy ustne z języka polskiego i języka obcego (angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, rosyjskiego, włoskiego) oraz języka mniejszości narodowej (białoruskiego, litewskiego, ukraińskiego, niemieckiego) - dla absolwentów szkół lub oddziałów szkół uczących języka mniejszości narodowej.
Egzamin przeprowadzany jest w kilku etapach:
- Maj - w przypadku pierwszego podejścia do egzaminu.
- Czerwiec - egzamin dla osób, które z ważnych powodów nie mogły przystąpić do pierwszego etapu.
- Sierpień - ponowne podejście do egzaminu dla osób niezadowolonych z wyników.
Wynik egzaminu maturalnego podawany jest w procentach, gdzie 100% to wiedza doskonała. A 30% to minimalny wynik. Aby zdać egzamin, liczba poprawnych odpowiedzi musi wynosić co najmniej 30%. Jeśli liczba ta będzie niższa, absolwent nie otrzyma świadectwa, a egzamin będzie musiał zdawać ponownie. Należy zaznaczyć, że wynik egzaminu pisemnego podawany jest nie tylko w procentach, ale również w skali procentowej.
Zdający przystępują do egzaminu wstępnego w szkole, którą ukończyli. W szczególnych sytuacjach, np. w przypadku braku pracowni informatycznych lub braku wykwalifikowanych egzaminatorów, egzamin maturalny może być przeprowadzony w innej instytucji wskazanej przez właściwą Okręgową Komisję Egzaminacyjną.
