Ogłoszono laureata Pokojowej Nagrody Nobla 2025
Norweski Komitet Noblowski ogłosił laureatkę Pokojowej Nagrody Nobla 2025. Została nią wenezuelska polityczka María Corina Machado „za jej nieustającą pracę na rzecz promowania praw demokratycznych narodu Wenezueli oraz za walkę o sprawiedliwe i pokojowe przejście od dyktatury do demokracji”.
Informację tę podała służba prasowa Fundacji Nobla.
Co wyróżnia Nagrodę Nobla?
Nagrody Nobla zostały ustanowione zgodnie z testamentem szwedzkiego wynalazcy i mecenasa Alfreda Nobla (1833–1896). Najsłynniejszym jego wynalazkiem był dynamit, który przyniósł mu znaczne dochody.
Po śmierci Nobla jego majątek przeznaczono na utworzenie funduszu, którego zyski corocznie rozdzielane są między wybitnych przedstawicieli fizyki, chemii, medycyny, literatury oraz pokoju. Pierwsze wręczenie nagród odbyło się w 1901 roku.
Później do listy dodano Nagrodę Nobla z ekonomii, ustanowioną przez Bank Szwecji pod koniec lat 60. XX wieku.
Wysokość nagrody zmienia się w zależności od dochodów Fundacji Nobla. W tym roku kwota nagrody wynosi 11 milionów koron szwedzkich (około 1,05 miliona dolarów amerykańskich).
Każdy laureat otrzymuje nagrodę pieniężną, dyplom oraz złoty medal. Nagroda może być przyznana wyłącznie osobom fizycznym, z wyjątkiem Pokojowej Nagrody Nobla, którą mogą również otrzymać organizacje.
Kto był nominowany do Nagrody Nobla w 2025 roku
Na Nagrodę Nobla za Pokój w tym roku zgłoszono 338 kandydatów, z czego 244 to osoby indywidualne, a 94 to organizacje. To znaczący wzrost w porównaniu do ubiegłego roku, kiedy nominacji było mniej.
Najwięcej zgłoszeń odnotowano w 2016 roku, kiedy zgłoszono aż 376 kandydatów.
Ostateczny termin składania nominacji do Nagrody Nobla za Pokój na 2025 rok upłynął 31 stycznia.
Lista nominowanych pozostaje tajna przez 50 lat, a samonominacje są niedozwolone.
Wśród potencjalnych kandydatów na tegoroczną Nagrodę Nobla za Pokój, według Reuters, wymieniano wiele międzynarodowych organizacji i działaczy praw człowieka. Wśród nich są: Wysoki Komisarz ONZ ds. Uchodźców (UNHCR), UNICEF, Czerwony Krzyż, Lekarze bez Granic, a także sudanecka inicjatywa Emergency Response Rooms.
Wśród indywidualnych kandydatów wymienia się hongkońską aktywistkę Chow Han-dung, przebywającą w areszcie za udział w demokratycznych protestach, oraz kanadyjskiego działacza praw człowieka Irvina Kotlera, znanego ze swojej walki o prawa człowieka i przeciwdziałanie antysemityzmowi. Wspominane są także NATO oraz Międzynarodowy Trybunał Karny.
Trump chciałby otrzymać Nagrodę Nobla
Prezydent USA Donald Trump jest zafascynowany ideą zdobycia Pokojowej Nagrody Nobla, choć jego szanse uważano za niewielkie, głównie z powodu kontrowersji politycznych.
Wiele krajów i organizacji nominowało Trumpa do tej nagrody, choć krytycy twierdzą, że jego działania nie spełniają kryteriów laureata.
Trump powiedział, że byłoby to dla USA „zniewagą”, gdyby nie otrzymał Pokojowej Nagrody Nobla, ponieważ – jak twierdzi – to on „powstrzymał siedem globalnych konfliktów”. Wyraził też zazdrość wobec byłego prezydenta Baracka Obamy, który otrzymał tę nagrodę w 2009 roku, ironizując, że nagroda została mu przyznana jedynie „za wygraną w wyborach”.
Mimo że bukmacherzy dawali Trumpowi niezłe szanse, wśród faworytów wymieniano też prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego oraz Julię Nawalną (żonę zmarłego w rosyjskim więzieniu opozycjonisty Aleksieja Nawalnego).
Laureat Nagrody Nobla w zeszłym roku
W przeciwieństwie do większości Nagrody Nobla, które tradycyjnie wręczane są w Sztokholmie, laureaci Pokojowej Nagrody Nobla wybierani są w Oslo przez Norweski Komitet Noblowski – niezależny organ złożony z pięciu członków mianowanych przez parlament Norwegii.
W 2024 roku Pokojową Nagrodę Nobla otrzymała japońska organizacja Nihon Hidankyo, która od dziesięcioleci walczy o globalne rozbrojenie nuklearne.
Organizacja została założona w 1956 roku przez osoby, które przeżyły bombardowania atomowe Hiroszimy i Nagasaki. Jej celem jest aktywnie chronić prawa ofiar i promować całkowity zakaz używania broni jądrowej.
Członkowie Nihon Hidankyo zbierają świadectwa, publikują rezolucje i biorą udział w sesjach ONZ oraz międzynarodowych forach pokojowych. Ich działania przyczyniły się do powstania tzw. „jądrowego tabu” – moralnej zasady zakazującej używania broni jądrowej.
Organizacja była nominowana do nagrody wielokrotnie – w 1985, 1994 i 2015 roku. Dopiero w 2024 roku jej wysiłki zostały docenione na najwyższym poziomie.
Tydzień Noblowski 2025
6 października rozpoczął się tydzień Nobla. Pierwsze ogłoszono laureatów nagród z medycyny i fizjologii – Amerykanów Mary Bruncko, Freda Ramsdella oraz Japończyka Shimona Sakaguchiego za odkrycia w mechanizmach tolerancji immunologicznej.
W fizyce nagrodzono Johna Clarka, Michelę Devore i Johna Martinisa za badania nad kwantowym tunelowaniem i kwantowaniem energii w obwodach elektrycznych.
Nagrodę z chemii otrzymali Susumu Kitagawa (Japonia), Richard Robson (Wielka Brytania) i Omar Yaghi (USA) za badania w dziedzinie chemii metaorganicznej.
Literacką Nagrodę Nobla zdobył węgierski pisarz László Krasznahorkai „za porywającą i dalekowzroczną twórczość, która w obliczu apokaliptycznego horroru potwierdza siłę sztuki”.
13 października poznamy laureata Nagrody Nobla z ekonomii, przyznawanej przez Bank Szwecji im. Alfreda Nobla.
Ceremonia wręczenia nagród odbędzie się 10 grudnia w Oslo.
W ukraińskim parlamencie zarejestrowano projekt uchwały z propozycją wystąpienia do Komitetu Noblowskiego o nominację Donalda Trumpa do Pokojowej Nagrody Nobla.
Prezydent Tajwanu Lai Ching-te stwierdził, że Trump zasługuje na tę nagrodę, jeśli przekona przywódcę Chin Xi Jinpinga, by zrezygnował z użycia siły wobec Tajwanu.
