«Ekonomicznie nieopłacalny pomysł»: eksperci o potencjalnym programie wypłat dla ukraińskich uchodźców za powrót do kraju
Ostatnio w ukraińskiej przestrzeni informacyjnej pojawiła się wiadomość, że rząd planuje wypłacać «miliony hrywien» ukraińskim uchodźcom, jeśli zdecydują się wrócić do domu. Informacja ta została szybko zdementowana – jednak sama idea budzi co najmniej ciekawość.
Portal UA.News zwrócił się do ekspertów ekonomicznych, aby poznać ich opinie na ten temat.
Ekonomista Yuriy Havrylechenko uważa, że «nie ma tu czego omawiać», a sam pomysł ocenia bardzo negatywnie.
«Regularnie pojawiają się wiadomości, których fantastyczność nawet nie budzi wątpliwości ani w mediach, ani wśród odbiorców informacji. To smutne, ale taka jest nasza rzeczywistość. Oświadczenie… o rzekomym przygotowaniu przez rząd programu wypłat w wysokości miliona hrywien dla każdego, kto wróci z zagranicy do Ukrainy po wojnie, szybko się rozeszło. I kto na nie zareagował? Nie rząd, ale Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji przy RNBO, które w ogóle nie ma uprawnień do wydawania oświadczeń w imieniu rządu. W związku z tym nie ma o czym dyskutować, bo mamy do czynienia z klasycznym przykładem wielowarstwowego medialnego szumu na temat kolejnego „konia sferycznego w próżni».»
Sam pomysł ekonomista jest absurdalny, ponieważ obecnie za granicą przebywa 6-8 milionów Ukraińców, którzy wyjechali w czasie wojny. Jeśli każdemu wypłacimy milion hrywien, potrzeba na to 6-8 bilionów hrywien! To 3-4 roczne budżety Ukrainy! Takich pieniędzy nie ma i nie będzie. A nawet jeśli jakimś cudem by się znalazły, ich wykorzystanie w ten sposób miałoby negatywny skutek, prowadząc do chaosu i podziałów społecznych.»
Z kolei Vadym Syrota, doktor nauk ekonomicznych z 10-letnim doświadczeniem w Narodowym Banku Ukrainy, również nie widzi ekonomicznego uzasadnienia dla takiej inicjatywy. Według niego to czysty populizm, niepoparty realnymi obliczeniami.
«Nie widzę w tym ekonomicznego sensu. Po pierwsze, nie ma na to pieniędzy – to czysty populizm. Po drugie, trzeba spojrzeć na skalę problemu z perspektywy społeczno-ekonomicznej. Według ukraińskich socjologów, w listopadzie 2024 roku za granicą przebywało 5,2 miliona Ukraińców. Z tej liczby 3,7 miliona wyjechało do krajów UE przez zachodnią granicę. W krajach agresorach (rosja i Białoruś) przebywa około 1,3 miliona ukraińskich obywateli. Wszyscy zapominają o tych, którzy trafili do rosji i Białorusi. Jak ich sprowadzić? Jak z nimi rozmawiać? Jaki będzie ich wpływ na gospodarkę? To przecież też obywatele Ukrainy.»
Ekspert wyróżnia cztery grupy ukraińskich migrantów, z których mniej niż połowa planuje powrót.
«Około 28% migrantów utrzymuje ścisłe więzi z Ukrainą i większość z nich wróci. Kolejna grupa, około 25%, to migranci zarobkowi – część z nich wyjechała jeszcze przed wojną. Mają oni ekonomiczne powody, by zostać za granicą i rozwijać tam swoją karierę. Następnie mamy klasycznych uchodźców – 22% to kobiety i dzieci. Oni adaptują się i integrują w nowym środowisku, więc są bardziej skłonni pozostać na obczyźnie. Ostatnia grupa, 26%, to ludzie z terenów objętych działaniami wojennymi – oni najczęściej chcą wrócić do kraju. Ale ludzie wrócą tylko wtedy, gdy będą mieli bezpieczeństwo, pracę i dostępne mieszkania. A jak wygląda sytuacja w tych kwestiach? Bezpieczeństwo i rynek pracy – bez komentarza. Kupno mieszkania? W obecnych warunkach praktycznie nierealne.»
Syrota uważa, że lepszym rozwiązaniem byłoby stworzenie programu wsparcia na zakup mieszkań dla tych, którzy rzeczywiście tego potrzebują.
«Milion hrywien nie rozwiąże problemu i nie stanie się zachętą. Jedynym skutecznym sposobem na powrót uchodźców jest fundamentalna zmiana warunków życia w Ukrainie. Musi istnieć zaufanie do państwa, a społeczeństwo musi być lepiej zorganizowane. Jeśli rząd poprzez realne reformy i zmiany w zarządzaniu udowodni, że można mu ufać, to ludzie zaczną wracać. To moja opinia»
Przypomnijmy, że prezydent Volodymyr Zelenskyy wcześniej stwierdził, iż w pierwszym roku wojny Ukraińcy wywieźli za granicę 35 miliardów dolarów.
