Brytyjskie służby ujawniły sieć, która kupiła bank w celu finansowania rosyjskiej wojny i prania miliardów dolarów

Krajowa Agencja ds. Zwalczania Przestępczości (NCA) w Wielkiej Brytanii wykryła sieć zajmującą się praniem pieniędzy o wartości miliardów dolarów, która zakupiła bank w Kirgistanie, aby umożliwić omijanie sankcji i realizować płatności wspierające działania wojenne rosji.

Informację opublikowano na stronie internetowej agencji.

W ramach operacji „Destabilizacja” NCA wraz z partnerami ściga osoby zaangażowane w pranie pieniędzy, działające, jak ustalono, co najmniej w 28 miastach i miejscowościach w Wielkiej Brytanii. Za określoną opłatą organizacja legalizowała środki pochodzące z handlu narkotykami, dostaw broni palnej oraz przestępczości związanej z nielegalną migracją, konwertując je na „czystą” kryptowalutę.

Takie wymiany „gotówki na kryptowalutę” są integralną częścią globalnego ekosystemu przestępczego, który umożliwia omijanie sankcji, w tym świadczenie usług prania pieniędzy na rzecz rosji.

Pierwsze aresztowania
 

Na drugim etapie operacji zatrzymano 45 osób podejrzanych o pranie brudnych pieniędzy, a w ciągu niespełna 12 miesięcy skonfiskowano ponad 5,1 mln funtów szterlingów w gotówce.

Na podstawie danych wywiadowczych pozyskanych w ramach operacji „Destabilizacja”, NCA pomogła międzynarodowym partnerom z organów ścigania w przejęciu 24 mln dolarów amerykańskich oraz ponad 2,6 mln euro. Od momentu uruchomienia operacji dokonano łącznie 128 aresztowań, a tylko w Wielkiej Brytanii zabezpieczono ponad 25 mln funtów w gotówce i kryptowalutach.

„Dziś możemy odsłonić skalę działalności tych sieci i pokazać powiązania między przestępczością na naszych ulicach, zaawansowaną przestępczością zorganizowaną a działaniami sponsorowanymi przez państwo. Sieci zlikwidowane w ramach operacji Destabilizacja funkcjonują na wszystkich poziomach międzynarodowego prania pieniędzy – od zbierania środków z ulicznego handlu narkotykami po przejmowanie banków i wspieranie łamania globalnych sankcji” – powiedział Sal Melki, zastępca dyrektora ds. przestępstw gospodarczych w NCA.

Kto kieruje tą siecią?
 

W grudniu 2024 r. NCA ujawniła dwie grupy przestępcze – TGR i Smart – w ramach operacji Destabilize, międzynarodowego śledztwa dotyczącego rosyjskich sieci prania brudnych pieniędzy, które wspierają poważną i zorganizowaną przestępczość na całym świecie.

Smart i TGR współpracowały przy praniu pieniędzy dla transnarodowych grup przestępczych powiązanych z cyberprzestępczością, przemytem narkotyków oraz handlem bronią. Pomagały również rosyjskim klientom omijać nielegalnie ograniczenia finansowe w celu inwestowania środków w Wielkiej Brytanii, co stanowiło zagrożenie dla stabilności naszej gospodarki.

Smart kieruje Kateryna Żdanowa, która blisko współpracowała z Hadżi-Muratem Magomedowem i Nikitą Krasnowem. Latem 2023 r. osoby powiązane z rosyjskimi służbami wywiadowczymi próbowały wykorzystać Smart Group do finansowania osób przebywających w Wielkiej Brytanii i Europie. Wśród nich znajdowała się grupa obywateli Bułgarii mieszkających w Wielkiej Brytanii, na czele z Orlinem Rusevem, którzy następnie zostali skazani za szpiegostwo na rzecz rosji w różnych częściach Europy.

TGR kierują George Rossi, jego zastępczyni Elena Chirkinian oraz Andrij Brejdens (znany również jako Andrij Karenoks).

W grudniu amerykański Urząd Kontroli Aktywów Zagranicznych (OFAC) nałożył sankcje na wszystkich sześciu wysokich rangą przedstawicieli firm Smart i TGR, a Żdanowa przebywa obecnie w areszcie we Francji.

W sierpniu spółka Altair Holding SA, powiązana z Rossim, została objęta sankcjami w Wielkiej Brytanii w ramach szerszych działań mających na celu przeciwdziałanie wykorzystywaniu przez rosję systemów finansowych oraz sieci kryptowalutowych Kirgistanu. Ustalono, że Altair posiada pakiet kontrolny akcji kirgiskiego banku Keremet, który był wykorzystywany do omijania sankcji.

Altair Holding SA nabyła 75% udziałów w banku Keremet w okresie Bożego Narodzenia 2024 roku. Później ustalono, że bank ułatwiał transgraniczne płatności na rzecz Promzwyazbanku, rosyjskiego banku państwowego wspierającego firmy powiązane z rosyjskim przemysłem zbrojeniowym.

Ilanu Szor – rosyjsko-mołdawski oligarcha – również miał udział w mechanizmie obchodzenia sankcji związanym z Keremetem. Szor został aresztowany w 2014 r. za kradzież 1 mld dolarów z mołdawskich banków i od tego czasu uznano go za winnego ingerencji w wybory w Mołdawii w imieniu rosji.

Dostawcy usług płatniczych, tacy jak należąca do Szora firma A7, objęta obecnie sankcjami Wielkiej Brytanii i UE, są wykorzystywani do prania pieniędzy oraz działalności przestępczej. A7 i Promzwyazbank ogłosiły uruchomienie tokenu A7A5, reklamowanego jako pierwszy na świecie stablecoin wspierany przez rubla. Sieci powiązane z A7 zostały prawdopodobnie stworzone w celu umożliwienia transgranicznych płatności z pominięciem sankcji.

Przykład działalności
 

W kwietniu 2025 roku dwóch mężczyzn zostało skazanych na 13 lat pozbawienia wolności za pranie sześciu milionów funtów szterlingów po dochodzeniu przeprowadzonym przez Policję Metropolitalną w Londynie. Walerij Popowicz i Witalij Łuczak wykorzystali wojnę między rosją a Ukrainą do legalizowania dochodów pochodzących z przestępstw, kupując za te środki furgonetki i ciężarówki w Wielkiej Brytanii, a następnie sprzedając je w Ukrainie.

Uzyskane zyski były następnie zamieniane na kryptowaluty. Obaj przyznali się do przyjmowania gotówki od Semena Kuksowa, który wcześniej został skazany za pranie pieniędzy w wyniku śledztwa NCA. Kuksow działał zgodnie z poleceniami Nikity Krasnowa z grupy Smart. Podczas aresztowania w domu Popowicza znaleziono 130 000 funtów w gotówce. Przestępcza działalność Popowicza pozwoliła mu nabyć drugi dom o wartości niemal 1 miliona funtów w południowo-zachodnim Londynie.

Miesiąc przed wydaniem wyroku Popowiczowi i Łuczakowi kurier gotówkowy, Georgij Tabatadze, został skazany na trzy lata pozbawienia wolności za pomoc w praniu 2,2 miliona funtów. Tabatadze został zatrzymany przez funkcjonariuszy NCA w kwietniu 2024 r., a z jego samochodu i miejsca zamieszkania zabezpieczono ponad 750 000 funtów w gotówce.

Jak typowe dla kurierów wykorzystywanych przez tego typu sieci, Tabatadze miał za zadanie podróżować po Wielkiej Brytanii, zbierać i dostarczać środki pochodzące z przestępstw, aby można je było wykorzystać w złożonym mechanizmie prania pieniędzy.

Operacja „Destabilizacja” nie przeszła bez echa w środowisku przestępczym. Uważano, że członkowie sieci zaczęli obawiać się prowadzenia działalności w Londynie i latem 2024 roku rosyjskojęzyczne grupy zajmujące się praniem pieniędzy pobierały znacznie wyższe prowizje, uznając, że prowadzenie operacji w tym mieście stało się trudniejsze. W wyniku działań przeprowadzonych w ramach operacji „Destabilizacja” oraz dzięki współpracy z partnerami z sektora prywatnego, możliwości tych sieci w zakresie dostępu do legalnego sektora bankowego, zwłaszcza w krajach zachodnich, zostały poważnie ograniczone.

Czytaj nas na Telegram i Sends