Z jakimi problemami borykają się dziś neobanki - badanie

Jakie są obecne trendy na globalnym rynku neobanków, jak zarabiają pieniądze, z jakimi problemami się borykają oraz jak odnoszą sukcesy i rozwijają się - o tym opowiadamy w naszym artykule opartym na badaniu przeprowadzonym przez Ukraińskie Stowarzyszenie Firm Fintech i Innowacji (UAFIC) przy wsparciu NovaPay.

Czym są neobanki i kiedy się pojawiły

Neobank to firma fintech, która świadczy usługi finansowe i bankowe w całości w formacie cyfrowym i nie posiada tradycyjnych oddziałów bankowych. Neobanki są również nazywane bankami wirtualnymi, bankami internetowymi i bankami cyfrowymi.

Zdalne usługi bankowe po raz pierwszy pojawiły się w Stanach Zjednoczonych na początku lat 80-tych.  Duże banki (United American Bank, Citibank, Manufacturers Hanover, Chase Manhattan, Chemical Bank) oferowały swoim klientom bankowość domową i systemy zarządzania kontami przez Internet za pomocą komputera.

Uważa się jednak, że pierwszy pełnoprawny neobank pojawił się w Wielkiej Brytanii w 1989 roku. First Direct Bank jako pierwszy wprowadził model działania bez fizycznych oddziałów i skupił się na bankowości telefonicznej. Obsługa klienta odbywała się w całości za pośrednictwem call center. W ciągu kilku lat z usług First Direct korzystało 100 000 klientów. Firma istnieje do dziś i jest oddziałem HSBC Bank plc. Stworzenie banku internetowego Egg pod koniec lat 90. tylko potwierdziło status Wielkiej Brytanii jako ojczyzny neobanków. Egg świadczył usługi za pośrednictwem centrum telefonicznego i portalu internetowego, umożliwiając klientom pełne zarządzanie swoimi kontami, i został przejęty przez Citigroup w 2007 roku. Od połowy 2000 roku prawie wszystkie duże tradycyjne banki, w tym te w Ukrainie, oferują bankowość internetową i telefoniczną.

Cyfryzacja, rozwój technologii i branży fintech przyczyniły się do rozprzestrzeniania się neobanków. Termin «neobank» jest używany publicznie od 2016 roku. To właśnie wtedy na rynek zaczęły masowo wchodzić start-upy bankowe, oferujące zarówno tradycyjne usługi bankowe, jak i te nietypowe (doradztwo finansowe, inwestycje giełdowe, transakcje kryptowalutowe czy crowdfunding).

Według badania przeprowadzonego przez Ukraińskie Stowarzyszenie Firm Fintech i Innowacji (UAFIC) przy wsparciu NovaPay, pandemia koronawirusa i środki kwarantanny przyspieszyły tworzenie neobanków i stymulowały wzrost liczby ich klientów.  Ze względu na ograniczenia związane z kwarantanną wiele osób nie mogło korzystać z usług banków w fizycznych oddziałach, więc pojawiło się zapotrzebowanie na dostęp do środków online i uproszczone zarządzanie finansami osobistymi. Z drugiej strony, tradycyjne banki zmniejszają liczbę oddziałów i budują infrastrukturę online, zmniejszając w ten sposób koszty operacyjne.

Według analityków, do 2026 r. technologia wyprze ponad 100 000 pracowników banków - zagrożeni są menedżerowie, operatorzy i pracownicy call center. Coraz więcej tradycyjnych banków będzie korzystać z technologii chmury i sztucznej inteligencji.

Neobanki dzisiaj

Platformy technologiczne neobanków zapewniają usługi finansowe oparte na rachunkach bieżących i kartach debetowych. Obecnie istnieją dwa rodzaje neobanków: te, które uzyskały własną licencję bankową oraz te, które współpracują z tradycyjnym bankiem w celu świadczenia usług finansowych.  Platformy neobankowe mogą być również budowane w oparciu o inne platformy usług finansowych (np. platformy transakcyjne lub pożyczkowe), z dodanymi do nich rachunkami bieżącymi.

Neobanki nie ponoszą kosztów, które mają tradycyjne banki, więc często oferują klientom korzystniejsze warunki świadczenia usług: niższe opłaty, korzystne oprocentowanie i zachęty dla ludzi (cashback, promocje i rabaty).  Neobanki mają również duży potencjał w zakresie sprzedaży krzyżowej i mogą oferować klientom produkty inwestycyjne, ubezpieczeniowe i inne.



Możliwość zarządzania kontem za pomocą smartfona, otrzymywanie różnorodnych usług finansowych (nie tylko bankowych) oraz atrakcyjne warunki umów przyciągają z roku na rok coraz więcej klientów do neobanków.

Obecnie około 350 milionów ludzi na całym świecie (3% światowej populacji) jest klientami podmiotów niebędących bankami. Według badań, do 2026 r. wskaźnik penetracji neobanków w populacji osiągnie 4,4%.



Wyzwania dla neobanków: regulacje i warunki rynkowe

W 2022 r. neobanki nadal przyciągały znaczną uwagę w wielu regionach świata. Wynikało to ze zmian w otoczeniu biznesowym, zmian w przepływach pieniężnych i zmian w wycenach biznesowych. Na przykład pojawiły się doniesienia o dużym spadku wartości biznesowej startupu Klarna.

Ponadto, w obliczu aktywnego wzrostu, podmioty niebędące bankami znalazły się pod silną kontrolą regulacyjną. Na przykład Bank Włoch zakazał startupowi N26 pozyskiwania nowych klientów ze względu na kwestie związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy. Jednak pomimo takich przeszkód neobanki nadal rozwijały i zwiększały swoją ofertę wartości, w tym lepszą personalizację i analitykę predykcyjną.

Dotyczy to również problemu Revolut, który choć otrzymał licencję bankową na Litwie, od 2 lat nie jest w stanie uzyskać takiego pozwolenia w swojej rodzimej Wielkiej Brytanii, więc działa na podstawie licencji pieniądza elektronicznego. Jednocześnie Starling i Monzo, neobanki powstałe w tym samym czasie, otrzymały licencję bankową w Wielkiej Brytanii w pierwszych latach swojego istnienia, nawet gdy nie miały jeszcze milionów klientów, w przeciwieństwie do Revolut.

Jak neobanki zarabiają pieniądze

Podstawowym podejściem do monetyzacji neobanków na świecie są opłaty interchange z tytułu korzystania z kart debetowych. Dlatego najbardziej atrakcyjnymi klientami dla neobanków są użytkownicy wpłat bezpośrednich, ponieważ zazwyczaj używają oni kart debetowych jako głównego sposobu wydawania pieniędzy, a tym samym wykazują wysoki stały i przewidywalny poziom zaangażowania, a tym samym stały strumień dochodów. Z drugiej strony, na rynkach wschodzących i w przypadku neobanków, które powstały we współpracy z platformami pożyczkowymi, znaczna część przychodów pochodzi z kart kredytowych, pożyczek i planów ratalnych.

Najpopularniejsze neobanki na świecie:



Regionalni liderzy na świecie



Największa liczba użytkowników neobanków znajduje się w grupach wiekowych 18-24 i 25-34. W tych segmentach wskaźnik penetracji neobanków wynosi odpowiednio 10,6% i 10,5%. Osoby w wieku 65 lat i starsze (4,6%) oraz 55-64 lata (5,3%) są najmniej otwarte na neobanki.

Neobanki w Ukrainie

W Ukrainie liderem wśród neobanków jest Monobank, założony w 2017 r., z 7 milionami klientów. Przed wojną na pełną skalę bankowi udało się uruchomić innowacyjną usługę acquiringu bez terminali POS u sprzedawców.

W sumie w Ukrainie działają 4 neobanki: monobank, Sportbank, izibank i Neobank. Istnieją również produkty cyfrowe z tradycyjnego sektora bankowego: Privat24 od Privatbank, Sense od Alfa-Bank, PUMB Online od PUMB FUIB, Bank Vlasnyy Rachunek od Bank Vostok i O-Bank od Idea Bank.

Możliwości licencyjne dla neobanków są określane przez trzy rodzaje zezwoleń:

• Uzyskanie nowej licencji (dostosowanie do regionalnych zasad na nowym rynku i zachowanie własnej marki). Przykładem jest Revolut, który uzyskał licencję bankową w Litwie w 2018 roku. Pomogło to firmie uzyskać szeroki dostęp do wszystkich rynków europejskich.


• Jako usługa. Odnosi się to do realizacji własnych możliwości poprzez co-branding lub franczyzę. Przykładem może być brytyjska firma OakNorth, która weszła na rynek amerykański i udostępniła swoją platformę analizy kredytowej jako usługę stronom trzecim.


• Partnerstwo (model B2B2C poprzez partnerstwo, a także wykorzystanie doświadczenia i możliwości banku partnerskiego do obsługi użytkowników końcowych. Na przykład niemiecki neobank N26 wykorzystał licencję amerykańskiego Axos Bank do prowadzenia działalności w USA. Bank ten działał jako back office, podczas gdy N26 był zewnętrznym interfejsem. Model ten jest najbardziej rozpowszechniony w Ukrainie.

Główne elementy modelu biznesowego neobanków to:

• Zróżnicowane produkty finansowe (depozyty, płatności i przelewy, konta i agregacja, inwestycje, pożyczki i programy lojalnościowe).


• Cyfrowy onboarding - KYC online, podpisy cyfrowe, uwierzytelnianie i agregacja kont.


• Cyfrowa obsługa i zaangażowanie obejmuje przyjazną dla użytkownika aplikację mobilną, chatboty, wysokiej jakości usługi wsparcia i aktualny UI/UX.


• Partnerstwa w obszarze pożyczek (banki, biura kredytowe, firmy i platformy fintech), ubezpieczeń i zarządzania majątkiem, współpraca z twórcami platform i dostawcami rozwiązań.


• Licencje i regulacje - należy zwrócić uwagę na uzyskanie licencji bankowej, licencji na transfer pieniędzy, a także licencji brokerskich i agencyjnych.


• Odbiorcami są millenialsi i zoomersi, a także przedsiębiorcy i klienci detaliczni.

Jak neobanki mogą stać się rentowne i odnieść sukces



Droga do rentowności neobanków wiedzie przez 4 główne etapy: dywersyfikację (budowanie i utrzymywanie bazy klientów), orkiestrację (tworzenie lub dołączanie do otwartego ekosystemu), monetyzację (zwiększanie wartości dla klientów) i ekspansję (wchodzenie na inne rynki).

Dywersyfikacja obejmuje początkowe rozszerzenie portfolio produktów na rynkach lokalnych. Odnoszące sukcesy start-upy wzmacniają swoją podstawową linię produktów, angażują B2C lub wykorzystują B2B jako kanały.  Na tym etapie należy skupić się na wysokiej personalizacji i bezpłatnych lub bardzo tanich usługach bankowych.

Orkiestracja polega na dołączeniu lub zbudowaniu otwartego ekosystemu.  Bankowość ekosystemowa rozwija się poprzez efekty sieciowe (przyciąganie dużej bazy klientów i dostawców, którzy wzajemnie napędzają swoją integrację). Stworzenie takiego ekosystemu pomaga startupom przejść od zwykłej aplikacji bankowej do ważnej części życia klientów. Dlatego ważne jest, aby dołączyć do kilku ekosystemów w celu skalowania.

Monetyzacja wiąże się z ciągłym pozyskiwaniem klientów i wysoką lojalnością, co ma kluczowe znaczenie dla sukcesu ekosystemu i utrzymania klientów. Im bardziej technologia finansowa staje się ekosystemem, tym ciężej powinna pracować, aby zwiększyć liczbę aktywnych użytkowników dziennie jako procent aktywnych użytkowników miesięcznie, najlepiej powyżej 20% i jak najbliżej 50% lub więcej. Na przykład chiński startup WeChat Pay obsługuje 92%, Alipay - 50%. Im większe zaangażowanie klientów, tym większa wartość firmy dla nich. Nacisk kładziony jest na ceny mające na celu zwiększenie zysków i maksymalizację potencjalnej wartości na klienta.

Ekspansja i wejście na nowe rynki to kolejny krok w skalowaniu biznesu fintech. Ale zanim to nastąpi, trzeba spełnić wymagania dotyczące osiągnięcia progu rentowności dzięki wyższym przychodom na klienta i niskim kosztom. Aby rozszerzyć działalność poza rynek lokalny, fintechy muszą utrzymać przewagę konkurencyjną na nowym rynku w oparciu o trzy kluczowe filary: dynamikę kosztów, kulturę i zmieniające się przepisy. W końcu oferta dostępna na rynku macierzystym może być nieistotna dla innego rynku i może nie być interesująca dla klientów.